این نیکی واجب است | بازخوانی توصیه‌های امام رضا(ع) درباره احترام و سپاس از پدر و مادر

به گزارش شهرآرانیوز؛ سیره نورانی امام‌رضا (ع) که ما ایشان را به امام رئوف و مهربان می‌شناسیم، لبریز است از آموزه‌ها و توصیه‌هایی که عمل به آنها حتی به قدر حداقل‌ها، زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی ما را بهشت می‌کند. در چهارشنبه‌ای امام‌رضایی نگاهی انداخته‌ایم بر آموزه‌ای نورانی و پرمهر از آن حضرت.

برتر از نماز و روزه و حج

پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «نیکی به پدر و مادر، برتر از نماز و روزه و حج و عمره و جهاد در راه خداست». (المحجه‌البیضاء، ج۳، ص۴۳۴). البته مادر حق ویژه‌ای دارد و نیکی به او مقدم است. امام‌صادق (ع) فرمودند: «شخصی نزد پیامبر اکرم (ص) آمد و پرسید:‌ای پیامبر! به چه کسی نیکی کنم؟ فرمودند: به مادرت. پرسید: سپس به چه کسی؟ فرمودند: به مادرت. باز پرسید: سپس به چه کسی؟ فرمودند: به مادرت. دوباره پرسید: سپس به چه کسی؟ فرمودند: به پدرت». (المحجه‌البیضاء، ج۳، ص۴۳۹)

جلوه‌های نیکی به پدر و مادر

پیامبر (ص) خبر دادند نیکی به پدر و مادر، افضل اعمال است بعد از نماز که نماز از بزرگ‌ترین ارکان اسلام است. از جلوه‌های نیکی به پدر و مادر و احسان به آنان، این است که فرزند، آنان را دشنام نگوید و عاق نکند که این عمل، از گناهان کبیره محسوب می‌شود. نکته مهم آنکه نیکی و احسان به پدر و مادر، فقط برای وقتی نیست که آنها مسلمان باشند، بلکه اگر کافر هم باشند، باید به آنها مهربانی کرد و احترامشان را نگاه داشت. محبت و مودت به والدین در زمان سالخوردگی آنها باید بیشتر باشد؛ چون در این زمان به نیکی و محبت فرزند بیشتر نیاز دارند.

تشکر از والدین

یکی از توصیه‌های امام‌رضا (ع) به شیعیان، نیکی به پدر و مادر است. در نوشته امام‌رضا (ع) به مأمون آمده است: «نیکى به پدر و مادر واجب است؛ هرچند مشرک باشند، ولى در راه معصیت آفریدگار، اطاعت از آن دو واجب نیست» (بحارالانوار، ج ۷۱، ص۷۲). ایشان همچنین می‌فرمایند: «خدا امر فرموده است به شکرگزاری از خودش و برای والدین، پس اگر کسی والدین را شکر نکند، خدا را هم شکر نمی‌کند». (میزان‌الحکمه، ج۱۰، ص۷۰۹)

مدارا با پدر و مادر

مردى از امام‌رضا (ع) پرسید: اگر پدر و مادرم مذهب حق را نشناسند، آیا دعایشان کنم؟ امام فرمودند: «برای ایشان دعا کن و براى آنها صدقه بده و اگر زنده باشند و مذهب حق را نشناسند، با آنها مدارا کن که رسول خدا (ص) فرمودند: «خدا مرا براى رحمت فرستاد نه براى نافرمانى و بى‌مهرى». (الکافی، ج۲، ص۱۵۹). شخصی از پیامبر (ص) سؤال کرد: محبوب‌ترین عمل نزد خداوند متعال کدام است؟ ایشان فرمودند: «خواندن نماز در وقت خودش و بعد از آن، نیکی به پدر و مادر و بعد از آن، جهاد در راه خدا».

عهد خدا با بنی‌اسرائیل

اهمیت احترام به پدر و مادر و نیکی کردن به آنها به اندازه‌ای است که قرآن کریم در ۹ جا از آن سخن گفته است. در آیه‌ای، احسان به پدر و مادر را پیمان خداوند با بنی‌اسرائیل بیان می‌کند و می‌فرماید: «وَإِذْ أَخَذْنَا مِیثَاقَ بَنِی إِسْرَائِیلَ لَا تَعْبُدُونَ إِلَّا ا... وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا وَذِی الْقُرْبَى وَالْیَتَامَى وَالْمَسَاکِینِ: و [یاد کنید]زمانی که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خدا را نپرستید و به پدر و مادر و خویشان و یتیمان و مستمندان نیکی کنید». (بقره، ۸۳)

آثار نیکی به والدین

نیکی و احترام به پدر و مادر و راضی و خشنود کردن آنان، آثار و فواید بسیار مهم و ارزنده و سعادت دنیوی و اخروی را درپی خواهد داشت. برخی از این فواید عبارتند از خشنودی خداوند و غفران الهی: خداوند در سوره اسرا بعد از دستور به نیکی کردن و احترام به پدر و مادر، وعده غفران الهی نیز می‌دهد. ثمره دیگر این نیکی و احترام، طولانی شدن عمر انسان است. امام‌باقر (ع) با تحسین کسانی که والدین خود را مشمول احترام و نیکی قرار می‌دهند، می‌فرمایند: «هرکه به‌شایستگی در حق خانواده‌اش نیکی کند، خداوند بر عمرش می‌افزاید». (الکافی، ج۸، ص۲۱۹، ح۲۶۹)

شکر نعمت والدین

نیکی به پدر و مادر، وظیفه‌ای اخلاقی است. اهمیت سپاسگزاری از پدر و مادر، به قدری است که خداوند پس از امر به شکرگزاری از خود، شکر پدر و مادر را آورده است: «وَ وَصَّیْنَا الْاِنْسانَ بِوالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ اُمُّهُ وَهْناً عَلی وَهْنٍ وَ فِصالُهُ فِی عامَیْنِاَنِ اشْکُرْ لِی وَ لِوالِدَیْکَ اِلَیَّ الْمَصِیرُ: و انسان را درباره پدر و مادرش سفارش کردیم. مادرش (به هنگام بارداری)، او را با ناتوانی روی ناتوانی حمل کرد و دوران شیرخوارگی او در دو سال پایان می‌یابد (آری او را سفارش کردیم) که شکرگزار من و پدر و مادرت باش که بازگشت (همه) به‌سوی من است». (لقمان، ۱۴)

زیاد شدن رزق و روزی

طبق فرمایش قرآن کریم و یکی از سنت‌های الهی، شکرگزاری از نعمت‌های الهی موجب زیاد شدن آنها می‌شود. امام‌رضا (ع) در این باره می‌فرمایند: «خدا امر فرموده است به شکرگزاری از خودش و برای والدین، پس اگر کسی والدین را شکر نکند، خدا را هم شکر نمی‌کند». (میزان‌الحکمه، ج۱۰، ص۷۰۹)

 علاوه بر اینها، نیکی به پدر و مادر باعث اجابت دعای والدین در حق فرزندان می‌شود؛ امام‌علی (ع) می‌فرمایند: «دعاى چهار گروه رد نمى شود: (اول) دعای پیشواى دادگر در حق ملتش، (دوم) دعای پدر صالح در حق فرزندش، (سوم) دعای فرزند صالح در حق پدرش و (چهارم) دعای ستمدیده». (الإرشاد، ج‌یک، ص۳، ظ۴)