آواز خوشی که از فردا‌ها به گوش می‌رسد

به گزارش شهرآرانیوز؛ نخستین جشنواره موسیقی فجر خراسان رضوی، در شهر نیشابور برگزار شد. جشنواره‌ای که با استقبال گسترده مخاطبان روبه رو شد و با وجود آنکه نخستین تجربه استانی با این سطح به حساب می‌آمد، احتمالا نقاط ضعفی را نیز در اجرا داشت، اما توانست نمره قبولی از مردم کسب کند و با استقبال گسترده مخاطبان روبه رو شد. حضور هجده گروه استانی در ژانر‌های مختلف موسیقی سنتی، موسیقی مقامی و موسیقی پاپ، سبب شد تا ذائقه مخاطبان مختلف را تأمین کند و در کنار آن، حضور شش گروه موسیقی پاپ کشوری نیز بر میزان استقبال از آن افزود.

اما در حاشیه برگزاری این جشنواره، با تعدادی از سرپرستان گروه‌های موسیقی استان به گفت‌و‌گو نشستیم و نظر آن‌ها را درباره ابعاد مختلف جشنواره و آنچه که می‌تواند بر قوت و غنای برگزاری چنین جشنواره‌هایی بیفزاید، جویا شدیم.

خراسان مهد موسیقی مقامی است

حیدر سلیمانی، سرپرست گروه موسیقی «حاج قربان» و نوه مرحوم «حاج قربان سلیمانی»، استاد بی بدیل موسیقی خراسان است که از روستای علی آباد شهرستان قوچان و به همراه برادران خود در این جشنواره شرکت کرده است.

حیدر سلیمانی درباره برگزاری جشنواره موسیقی در استان نیز در ادامه می‌گوید: برگزاری جشنواره در استان خراسان رضوی، اقدامی بسیار خوب بود. سراسر استان، موسیقی سنتی و مقامی خاص خود را دارد و این ظرفیت را داراست. هنرمندان زیادی در استان داریم که در صورت استمرار جشنواره می‌توانند حضور پیدا کنند. خراسان مهد موسیقی مقامی است.

او درباره حضور خود و برادرانش در جشنواره نیز می‌گوید: ما هر سال ۲۸ دی ماه برای مرحوم پدربزرگمان مراسم می‌گیریم و میزبان مردم هستیم و برای مردم می‌نوازیم. همان گونه که مرحوم حاج قربان برای مردم و با مردم بود، دوست داریم این مسیر را ادامه دهیم. امسال فراخوان جشنواره را دیدیم و تصمیم گرفتیم در قالب گروه در جشنواره حضور پیدا کنیم.

حیدر سلیمانی می‌گوید: مرحوم حاج قربان تعزیه خوان و نوحه خوان هم بود. این هم در میان فرزندان و نوه‌ها ادامه داشته است. از اول ماه محرم تا آخر ماه صفر، ساز ما جمع می‌شد و دست به ساز نمی‌زدیم. این را از حاج قربان آموختیم و راهش را ادامه می‌دهیم.

کاش جشنواره در مشهد برگزار شود

عزیز تنها، سرپرست گروه «سرو خراسان» از شهرستان صالح آباد که در آخرین روز برگزاری جشنواره به اجرای برنامه پرداختند، می‌گوید: گروه را سال ۱۳۸۵ تأسیس کردیم. اما خودم از سال ۱۳۶۵ در گروه‌های متعددی حضور داشتم. پس از تأسیس گروه سرو خراسان، نیز در اجرا‌ها و جشنواره‌های متعدد داخلی و خارجی حضور پیدا کردیم که بیشترین بازخورد و ارتباط با مخاطب در اجرا‌های خارج از کشور ما در شهر شانگهای بود.

وی می‌افزاید: موسیقی بدون مرز است؛ زبانی بین المللی است و با هر شکل از موسیقی می‌توان با مردم نقاط مختلف دنیا ارتباط برقرار کرد.

تنها می‌گوید: از مهم‌ترین انگیزه‌های ما برای شرکت در جشنواره نیشابور، این بود که جشنواره برای نخستین بار در استان اجرا می‌شد. هرچند به نظر می‌رسد بهتر بود در جشنواره، موسیقی پاپ در کنار موسیقی مقامی و محلی قرار نمی‌گرفت. باید از موسیقی محلی و مقامی بیشتر حمایت شود.

وی بیان می‌کند: ما در موسیقی محلی خود تغییرات زیادی ایجاد کرده‌ایم تا بتوانیم ذائقه مخاطب را تأمین کنیم، اما تا جایی که از اصل و ساختار موسیقی خارج نشویم. بالاخره موسیقی خراسانی ساختاری دارد که شناسنامه آن است و باید به آن پایبند بود.

تنها در ادامه می‌گوید: نوازنده موسیقی محلی و مقامی به تنهایی نمی‌تواند در جذب بیشتر مخاطب حرکت کند. نیاز به حمایت رسانه‌ها داریم. وقتی در رسانه ملی ساز‌های موسیقی اجازه نمایش پیدا نمی‌کنند و در مقابل، با این گستردگی دسترسی به ماهواره و دیگر رسانه ها، مردم می‌توانند ساز و نوازنده را در اجرای موسیقی پاپ در کنار هم ببینند، طبیعی است که گرایش به موسیقی پاپ بیشتر می‌شود. طبیعتا وقتی گیتار بیشتر دیده شود، مخاطب سراغ دوتار نمی‌رود. در آموزشگاه‌های موسیقی هم همین طور است.

وی درباره برگزاری جشنواره در نیشابور تأکید می‌کند: استقبال خوبی از جشنواره شده و مهم‌ترین نقطه قوت آن هم این است که اولین بار است در استان خراسان رضوی اجرا می‌شود. برگزاری جشنواره در دیگر شهرستان‌های استان با وجود اینکه خوب است، با مشکلات زیادی همراه خواهد بود. در بسیاری از شهرستان ها، امکاناتی مانند امکانات شهرستان نیشابور وجود ندارد. کاش لااقل بخشی از این جشنواره در مشهد برگزار شود.

بهترین اتفاقی که برای یک گروه موسیقی می‌افتد، شرکت در جشنواره است

شاید کمتر کسی تصور کند عباد مازندرانی، سرپرست گروه موسیقی «میا بند» که به عنوان یک گروه پاپ در جشنواره حضور پیدا کرده بود، تا مقطع دکتری در رشته‌های فنی و مهندسی تحصیل کرده باشد. اما واقعیت این است به دلیل اجرای موسیقی، تحصیلات دکتری را متوقف کرده و البته بنا دارد که تحصیلات خود را ادامه دهد. آن طور که مازندرانی می‌گوید او سعی کرده تلفیقی از مهندسی و موسیقی در کار خود داشته باشد.

او درباره حضورش در این رویداد می‌گوید: در اجرا‌های خود در جشنواره، برخی آهنگ‌ها برای نخستین بار اجرا شد. البته کار‌های بیشتری هم آماده کرده بودم که اجرا نکردم. مسئولان جشنواره هم لطف کردند و حداکثر زمان را در اختیار گروه ما قرار دادند. به نظرم برای تجربه اول در جشنواره کافی بود و اگر بدانم چنین برنامه‌ای قرار است به صورت مستمر اجرا شود. حتما کار‌های بیشتری را به خصوص در حوزه کار‌های فولکلور اجرا می‌کنم. خصوصا اگر جشنواره به صورت رقابتی برگزار شود، این موضوع به ویژه در ساخت قطعات، جنبه‌های جدی تری پیدا می‌کند.

وی می‌افزاید: حتی می‌توانیم یک هفته پیش از آغاز جشنواره، ضمن معاشرت بیشتر با مردم و کاهش استرس‌های گروه، برنامه‌هایی مانند برنامه‌های آموزشی و ... داشته باشیم و جریان موسیقی را تقویت کنیم. بهترین اتفاقی که برای یک گروه موسیقی می‌افتد، شرکت در جشنواره است. این گونه فعالیت‌ها اگر با برنامه ریزی منظم و به صورت مستمر اتفاق بیفتد، به حضور گروه‌های بیشتر نیز منجر می‌شود.

ما اگر بدانیم هر سال چنین رویدادی برگزار می‌شود، حتما کار‌های بیشتری آماده می‌کنیم و به خصوص در موسیقی‌های فولکلور نواحی مختلف بیشتر وارد می‌شویم. در نیشابور هم استقبال چشمگیری از جشنواره شد و شاید بتوان نیشابور را در ردیف شیراز قرار داد. بازخورد‌های بسیار خوبی پس از اجرا از مردم داشتم. در این جشنواره بهترین اجرا‌ها را داشتیم و برای خود ما بسیار جذاب بود. شاید قابل باور نباشد، اما اولین جایی بود که به دور از استرس و با حمایت اجرا کردم.

موسیقی «هنجار» است

هادی قاسمی، سرپرست گروه موسیقی «بیداد» شهرستان کاشمر است که در روز پنجم جشنواره به همراه گروه خود، اجرای قابل قبولی داشت و مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. قاسمی برگزاری این رویداد در استان را بسیار ارزشمند می‌داند و می‌گوید: هجده گروه موسیقی استان و علاوه بر آن اجرا‌های خواننده‌های پاپ کشوری را داریم که شور و هیجان زیادی در مردم ایجاد کرده بودند. هرچند که می‌توانستند به جای تمرکز برنامه در نیشابور، تعدادی از این اجرا‌ها را نیز در دیگر شهر‌های استان برگزار کنند.

وی می‌افزاید: اجرای موسیقی با، اما و اگر‌های زیادی همراه است و البته سلیقه افراد نیز در روند اخذ مجوز تا حتی لغوکردن برنامه بسیار مؤثر است و گاه با وجود بلیت فروشی، برنامه‌ها لغو می‌شود. این کار، آسیب‌های زیادی به گروه‌ها وارد می‌کند. 

این نوازنده استان در بخش دیگری از سخنان خود به برگزاری نخستین جشنواره موسیقی استان در نیشابور اشاره می‌کند و می‌گوید: جشنواره بهانه خوبی بود که به دور از سیستم اداری، به راحتی موسیقی اجرا شود و اتفاقا هیچ اتفاق عجیب و ناهنجاری هم نداشتیم. اصلا موسیقی هنجار است. چرا باید با بهانه‌های مختلف با آن مخالفت کرد؟ هرچند اگر همین اجرا‌ها قرار باشد هفته آینده و خارج از برنامه جشنواره برگزار شود، دوباره داستان پر پیچ و خم مجوز‌ها آغاز می‌شود.

وی می‌افزاید: مردم شهرستان ها، چون دسترسی به کنسرت‌های تهران ندارند، از برگزاری برنامه‌های اجرای موسیقی و کنسرت بسیار استقبال می‌کنند و حتی با قیمت‌های بالا حاضر هستند بلیت تهیه کنند و در برنامه اجرای موسیقی حضور داشته باشند. قاسمی می‌گوید: مردم موسیقی خوب را می‌فهمند و می‌پسندند. ضمن اینکه متن خوب هم در زمینه خوب شدن حال مردم بسیار مؤثر است. اشعار خوب و به ویژه اشعار محلی و فولکلور در گویش‌ها و لهجه‌های شهرستان‌ها چنین قابلیتی دارد.

مسئولان، موسیقی جدی را نمی‌خواهند

احسان انوریان، سرپرست گروه موسیقی «خسروان» شهرستان تربت حیدریه، است که اعضای گروه او، تلفیقی از ساکنان در شهر‌های مختلف استان مانند تربت حیدریه، مشهد، کاشمر و بردسکن هستند. گروه خسروان در ششمین روز برگزاری جشنواره، اجرا‌های خوبی را برای حاضران در جشنواره داشت و به ویژه در اجرای اشعار مرحوم قهرمان تربتی و استاد شفیعی کدکنی با استقبال فراوان مخاطبان همراه شد.

انوریان درباره تشکیل این گروه و فعالیت‌های آن می‌گوید: سال ۱۳۸۶ گروه با همراهی تعدادی از دوستان در مشهد راه اندازی شد. سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۹۸ به جشنواره موسیقی فجر راه پیدا کردیم. سال ۱۳۹۸ آلبوم «پیدای پنهان» با صدای «سالار عقیلی» از این گروه منتشر شد. سال ۱۴۰۰ نیز آلبوم «چنگ عشق» با صدای «جاهد ملک زاده» را منتشر کرده‌ایم و امسال نیز آلبوم «ماه روشن» را آماده کرده‌ایم که در جشنواره نیز اجرا شد.

وی درباره اجرا‌های گروهش در این رویداد می‌گوید: بخشی از اجرا‌های گروه در این جشنواره که گویش خراسانی هم داشت، دغدغه شخصی من بود. یکی از مشکلات بزرگی که در استان خراسان داریم این است که برخلاف بسیاری از استان‌ها و شهر‌ها که به گویش خود افتخار کرده و به آن پز می‌دهند، مردم گویش خود را دوست ندارند و این گویش را برای طنز استفاده می‌کنند. حال آنکه لهجه خراسانی بسیار غنی است و لغت‌های فراوانی دارد و بسیار پیچیده است.

من این دغدغه را مطرح کردم که اتفاقا مورد استقبال اعضای گروه نیز قرار گرفت و بازخورد‌های بسیار خوبی از اجرای آن گرفتیم. برای من مهم است شعری که اجرا می‌کنیم، فارغ از دوره زمانی که سروده شده، شعر خوب باشد و حرف دلم باشد. در شعر‌هایی که با گویش‌های محلی سروده شده، گاه ضرب المثل‌ها و کلماتی وجود دارد که اگر مخاطب آن را نشنیده باشد، فهم آن برای مخاطب دشوار است. بنابراین، ابیاتی باید انتخاب شوند که به ترجمه واژه‌ها و عبارت‌های آن برای مخاطب نیازی نباشد.

ساز می‌نوازیم و دیده نمی‌شویم

اعظم جوانبخت، سرپرست گروه «ژن آوا» از شهرستان قوچان، است که به همراه گروه خود، در روز پایانی جشنواره اجرا داشت و البته در جشنواره بین المللی موسیقی فجر در تهران نیز به عنوان یکی از نمایندگان استان خراسان رضوی حضور داشت.

وی درباره حضور گروهش در این رویداد می‌گوید: حضور مردم در جشنواره نیشابور در مقایسه با جشنواره تهران بسیار پررنگ‌تر بود. در تهران، گروه ما برای بانوان اجرا داشت و اینجا مخاطب ما عموم مردم بودند و هیجان بیشتری داشت و برای ما بسیار جذاب‌تر بود. با وجود آن اجرای ما حدود یک ساعت طول کشید، اما اعضای گروه خسته نشده بودند و همچنان می‌توانستند کار را ادامه دهند. امیدوارم همین روند در موسیقی بانوان در استان و کشور دنبال شود. با وجود فضای بسیار خوبی که برای برگزاری جشنواره در شهر نیشابور فراهم آمده بود، اگر جشنواره به جز نیشابور در شهر‌های دیگر مانند قوچان نیز اجرا شود به نظر می‌رسد در اجرا‌ها و استقبال مردم مؤثر باشد.

جوانبخت بیان می‌کند: ما در این رویداد از مخاطبانمان حس و انرژی زیادی گرفتیم و مردم هم ما را بسیار تشویق کردند. امیدوارم فضا به گونه‌ای دنبال شود که همانند گروه‌های آقایان، فرصت اجرا در مراسم مختلف برای ما هم فراهم شود و موسیقی بانوان نادیده گرفته نشود.

سرپرست گروه موسیقی «ژن آوا» در ادامه می‌گوید: برگزاری جشنواره در نیشابور، از بهترین اتفاقاتی بود که در عرصه هنر استان خراسان رضوی افتاد. در میان قطعاتی که اجرا کردیم، احساس کردم قطعاتی که مردم آن را در گذشته شنیده بودند و با گروه همراهی می‌کردند، با استقبال بیشتری روبه رو شد.

وی می‌افزاید: دو بار در جشنواره موسیقی نواحی شرکت کرده‌ام. چهار دوره نیز در جشنواره فجر حاضر شده‌ام. حتما در اجرا‌های خود اشکالاتی داریم و در صورتی که چنین جشنواره‌هایی برگزار شود، حتما با انگیزه بیشتر حضور پیدا می‌کنیم و نقاط ضعف را برطرف می‌کنیم. حتی هنرجو‌های من در شهرستان هم با اشتیاق بیشتری موسیقی را دنبال می‌کنند و دوست دارند در جشنواره شرکت کنند.