سرور هادیان | شهرآرانیوز؛ بازار‌های پوشاک مشهد همیشه در روز‌های پایانی سال پر از هیاهو بودند؛ مردم برای خرید شب عید در رفت‌وآمد بودند، قیمت می‌پرسیدند و در حد توان اقتصادی‌شان، اگر نه برای خود، دست‌کم برای فرزندانشان خرید می‌کردند. اما امسال اوضاع کاملا متفاوت است. مجتمع‌های تجاری که هر سال در این روز‌ها مملو از جمعیت بودند، حالا خلوت‌اند و فروشگاه‌ها مشتری چندانی ندارند.
در بازدیدی که از برخی فروشگاه‌های عرضه پوشاک به‌ویژه مجتمع‌های تجاری اطراف حرم مطهر رضوی داشتیم، بسیاری از فروشندگان از رکود سنگین و کاهش قدرت خرید مشتریان گلایه داشتند. تولیدکنندگان پوشاکی که با زحمت بسیار و امید فراوان برای فروش، کالا‌هایی با تنوع و کیفیت مناسب تولید کرده، اما کاهش قدرت خرید مردم و رشد قیمت‌ها شرایط بازار‌ها را از پویایی به بی‌رونقی تغییر داده است.
بیشتر فعالان، شاکی از رکود بوده و معتقدند پوشاک نه‌تنها اولویت نخست مردم نیست، بلکه اولویت پنجم و ششم آنها هم نیست. به گفته فروشندگان، آنها نسبت به شب عید سال گذشته بیش از ۳۰ درصد کاهش فروش دارند. گزارش شاخص مدیران خرید (شامخ یکی از مهم‌ترین ابزار‌های تحلیل وضعیت اقتصادی است که به‌ویژه در بخش‌های صنعتی و خدماتی کاربرد فراوانی دارد. این شاخص با جمع‌آوری اطلاعات از مدیران خرید بنگاه‌ها و صنایع مختلف، تغییرات در فعالیت‌های اقتصادی را در مقایسه با ماه‌های قبل اندازه‌گیری می‌کند و تصویر دقیقی از رونق، رکود یا ثبات اقتصادی ارائه می‌دهد.) هم رکود در بازار پوشاک را تأیید می‌کند.
طبق گزارش شامخ بهمن ماه ۱۴۰۳ صنعت، از بین دوازده رشته فعالیت صنعتی موردبررسی در بهمن‌ماه ۱۴۰۳، شامخ یازده رشته فعالیت صنعتی نسبت به دی‌ماه کاهش یافته است. افت شامخ در برخی صنایع، همچون «پوشاک و چرم»، «صنایع نساجی» و... شدیدتر بوده است. به عنوان نمونه شامخ رشته فعالیت «پوشاک و چرم» از عدد ۵۱.۶دی ماه به ۳۶.۲ رسیده است.
سعید حسین‌زاده که بیش از هشت سال است در زمینه فروش لباس بچه فعالیت دارد و در یکی از مجتمع‌های تجاری اطراف حرم مطهر رضوی مغازه‌دار است به شهرآرا می‌گوید: در شرایط رکود اقتصادی به سر می‌بریم و این موضوع روی قیمت‌ها و میزان خرید مشتریان کاملا مشهود است. با توجه به نوسانات دلار، قیمت لباس بچه‌گانه‌ای که از تولیدی‌های مشهد تهیه می‌کنیم در یک‌ماه اخیر افزایش داشته است.
به گفته حسین‌زاده، مشهد بعد از تهران یکی از مهم‌ترین مراکز تولید پوشاک در کشور است و بیشتر تولیدات این حوزه در داخل شهر انجام می‌شود. اما مسئله مهم‌تر، کاهش شدید تقاضاست. حسین‌زاده درباره قیمت لباس‌های بچه‌گانه در مغازه‌اش توضیح می‌دهد: قیمت‌ها از حدود ۱۹۰هزار تومان تا یک‌میلیون تومان متغیر است. مشتریان ما عمدتا زائران و مجاوران حرم هستند، اما در سال‌های اخیر زائران کمتر پوشاک را به‌عنوان سوغات خریداری می‌کنند و این موضوع بر بازار تأثیر منفی گذاشته است.
او تأکید می‌کند: در تمام سال‌های فعالیتم هیچ‌وقت بازار پوشاک را تا این حد سنگین و راکد ندیده‌ام. بسیاری از زائران و شهروندان به همراه خانواده برای خرید لباس بچه به مغازه مراجعه می‌کنند، اما پس از اطلاع از قیمت‌ها، بدون خرید می‌روند.
یکی دیگر از مشکلاتی که حسین‌زاده به آن اشاره می‌کند، افزایش نرخ اجاره مغازه‌ها در اطراف حرم است. او می‌گوید: صاحبان ملک به دلیل تورم، اجاره‌ها را افزایش می‌دهند. مغازه‌های کوچک در انتهای پاساژ‌های اطراف حرم، حداقل ۴۰۰میلیون تومان اجاره سالانه دارند و هرچه به ورودی پاساژ نزدیک‌تر شوند، این مبلغ به حدود یک میلیارد و ۲۰۰میلیون تومان می‌رسد. نکته مهم اینجاست که این اجاره‌ها در ابتدای سال به طور کامل دریافت می‌شوند.
حسین‌زاده همچنین اشاره می‌کند که در خیابان‌های اطراف حرم مطهر اجاره سالانه فروشگاه‌ها بین یک تا سه میلیارد تومان است. او با گلایه از شرایط سخت اقتصادی می‌گوید: با این میزان اجاره، نوسانات ارز و رکود بازار، کار برای بازاریان به‌شدت استرس‌زا شده است.
حجت خیابانی که پانزده سال است در حوزه فروش شال، روسری و چادر رنگی فعالیت می‌کند، درباره وضعیت بازار می‌گوید: بازار شب عید امسال، به‌شدت تحت‌تأثیر قیمت دلار و مشکلات اقتصادی قرار دارد. قیمت پارچه و مواد اولیه به‌ویژه در حوزه روسری و چادر‌های رنگی به‌طور مداوم در حال نوسان است. برای مثال، قیمت چادر نماز از ۳۵۰هزار تومان به ۴۰۰هزار تومان افزایش یافته و احتمالا تا پایان سال نیز گران‌تر خواهد شد.
او که علاوه بر فروش، در زمینه تولید چادر رنگی نیز فعال است، به افزایش هزینه‌های تولید اشاره کرده و توضیح می‌دهد: چادر‌های ساده تا مدل‌دار در تولیدی ما بین ۱۵۰ تا ۴۳۰هزار تومان قیمت دارند. اما در همین یک ماه اخیر، چادر ۳۵۰هزار تومانی، ۴۰۰هزار تومان شده است. همکارانی که چادر را از تولیدکنندگان می‌خرند، مجبورند آن را حداقل ۵۰۰هزار تومان بفروشند.
افزایش سرسام‌آور اجاره مغازه‌ها نیز فشار مضاعفی بر فروشندگان آورده است. خیابانی می‌گوید: اجاره مغازه‌ها در برخی مناطق مشهد از یک و نیم میلیارد تومان در سال شروع می‌شود و در برخی مناطق که نرخ کمتری دارند به ۶۰۰ تا ۷۰۰میلیون تومان می‌رسد. در مناطق مرکزی شهر، مغازه‌های کوچک هم اجاره‌های بسیار بالایی دارند.
او درباره قیمت روسری‌ها می‌گوید: محصولات داخلی افزایش قیمت کمتری داشته‌اند و حدود ۲۰ تا ۳۰هزار تومان گران‌تر شده‌اند. اما قیمت روسری‌های خارجی، به‌ویژه ترک، به دلیل نوسانات دلار دوبرابر شده‌اند. برای مثال، یک روسری ترک که ۴۵۰هزار تومان بود، حالا در برخی مغازه‌ها با قیمت بیشتر از ۷۰۰هزار تومان عرضه می‌شود. اما در مغازه‌های مناطق بالای شهر که فروش کمتری دارند، همان روسری را تا یک‌میلیون و ۵۰۰هزار تومان هم می‌فروشند.
محمدجواد جدی، فروشنده پوشاک، درباره تأثیر شرایط اقتصادی بر خرید مشتریان توضیح می‌دهد: در سال‌های گذشته، پوشاک یکی از گزینه‌های اصلی برای خرید سوغات بود، اما حالا با افزایش ۳۰ تا ۴۰درصدی قیمت‌ها، بسیاری از زائران و مسافران دیگر تمایلی به خرید ندارند.
او تأکید می‌کند که نبود ثبات در نرخ‌ها باعث سردرگمی تولیدکننده، فروشنده و خریدار شده است. او می‌گوید: تولیدکنندگان به دلیل نوسانات قیمت مواد اولیه، نمی‌توانند به‌راحتی برنامه‌ریزی کنند. بسیاری از آنها تولید را متوقف کرده‌اند، زیرا نمی‌دانند مواد اولیه را با چه قیمتی تأمین کنند. این فروشنده پوشاک زنانه و مردانه درباره تغییر ساعات کار بازار در ایام نزدیک به عید می‌گوید: معمولا در زمان پیک سال، پاساژ‌ها از ۹صبح تا ۱۰:۳۰شب و در روز‌های پایانی سال تا ۱۲شب و حتی یک بامداد باز هستند. اما امسال، بسیاری از مغازه‌ها به دلیل نبود مشتری، ساعات کاری خود را کاهش داده‌اند.
به گفته محمدی یکی دیگر از فروشندگان، افزایش قیمت پوشاک سبب شده است تا برخی خانواده‌ها دیگر توانایی خرید محصولات مرغوب و باکیفیت را نداشته باشند، همین مسئله سبب شده است تا برخی به پوشاک تاناکورا روی بیاورند. برخی دیگری هم به اجناس کم‌کیفیت گرایش یافته‌اند. او بیان می‌کند: برخی لباس‌های تاناکورا که بیشتر از مرز‌های خارجی به کشور می‌آیند بسیار بی‌کیفیت و نامرغوب هستند، اما قیمت مناسبی دارند برای همین مورد استقبال قرار می‌گیرند.
رئیس اتحادیه خیاطان و تولیدات پوشاک مشهد می‌گوید: بسیاری از فروشندگان به دلیل رکود بازار در ماه‌های گذشته، حتی تولیدات جدید خود را نیز با تخفیف عرضه می‌کنند. سمیه ظریفیان می‌افزاید: فروشندگان ترجیح می‌دهند که حاشیه سود کمتری دریافت کنند تا نقدینگی لازم را برای ادامه فعالیت خود تأمین کنند.
به گفته او افزایش قیمت پوشاک ناشی از رشد قیمت مواد اولیه، به‌ویژه پارچه و تأثیرات نرخ ارز است. وی می‌افزاید: تولید پوشاک معمولا بین سه تا شش ماه زمان می‌برد و این تأخیر در عرضه می‌تواند به افزایش قیمت‌ها منجر شود. همچنین، بسیاری از مواد اولیه و تجهیزات موردنیاز، وارداتی هستند و تحت‌تأثیر نوسانات دلار قرار دارند.
ظریفیان همچنین به کاهش قدرت خرید مردم اشاره می‌کند و می‌گوید: این موضوع باعث شده است تا تولیدکنندگان و فروشندگان برای جذب مشتری، تخفیف‌های بیشتری ارائه دهند. درحال حاضر، حدود ۲۰هزار واحد صنفی تولید و فروش پوشاک در مشهد فعالیت دارند و این شهر، پس از تهران، به عنوان یکی از قطب‌های تولید پوشاک کشور شناخته می‌شود.
وی با اشاره به نظارت بر قیمت‌ها تصریح می‌کند: سازمان‌های نظارتی در تلاش‌اند تا از سوءاستفاده‌های احتمالی در بازار شب عید جلوگیری کنند. با توجه به کاهش قدرت خرید مردم، افزایش قیمت پوشاک در شرایط فعلی منطقی نیست. ظریفیان درخصوص واردات و صادرات پوشاک، توضیح داد که واردات پوشاک به کشور ممنوع است و تنها مواد اولیه‌ای مانند زیپ و دکمه که در داخل تولید نمی‌شوند، وارد می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: با وجود مشکلات، قیمت تمام‌شده پوشاک در ایران نسبت به برخی کشور‌ها همچنان رقابتی است. در صورت حمایت‌های دولتی و فراهم‌شدن امکان تبادل ارزی، می‌توان به بهبود وضعیت صادرات امیدوار بود. او همچنین خراسان رضوی را به دلیل هم‌جواری با کشور‌های همسایه، دارای ظرفیت خوبی برای صادرات پوشاک دانست. ظریفیان در پایان از مردم خواست که با خرید از تولیدکنندگان داخلی، به رشد صنعت پوشاک و بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک کنند.