برق خورشیدی در کشاورزی، پایان کابوس ناترازی | بازدهی انرژی چاه‌های آب کشاورزی استان تنها ۲۳ درصد است

به گزارش شهرآرانیوز، یکصدوبیست‌وهفتمین جلسه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی با تک‌دستورکار «پیشنهاد طرح جدید تأمین انرژی چاه‌های کشاورزی» صبح امروز (شنبه، ۲۵ اسفند ۱۴۰۳) با حضور غلامحسین مظفری استاندار خراسان رضوی، سیدهادی شریعت‌یار معاون دادستان استان، محمدرضا توکلی‌زاده رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی و جمعی از مسئولان دستگاه‌های اجرایی، نمایندگان سازمان‌های دولتی و مدیران بخش خصوصی برگزار شد.

پایان همیشگی خاموشی‌ها با برق خورشیدی

در جلسه رسمی امروز، اعضای شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان ابتدا به‌سراغ بررسی ۱۶ ماده از دستورالعمل جدید تأمین انرژی چاه‌های کشاورزی رفتند؛ دستورکاری که بررسی آن بیش از دو ساعت به طول انجامید و البته از آن‌جاکه بیش از ۴۳ درصد از انرژی برق استان در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود، تمرکز دقیق شورا بر اصلاح الگوی مصرف چاه‌های آب کشاورزی نیز منطقی به نظر می‌رسید.

موضوع مصرف برق در چاه‌های کشاورزی خیلی بیش از آنکه فکرش را بکنید، مهم است؛ چرا؟ چون بنابر گزارش پژوهشکده ملی انرژی وزارت نیرو، با نصب مولد‌های خورشیدی و نیروگاه‌های محلی برای تأمین برق موردنیاز چاه‌های کشاورزی بیش از ۲ میلیارد دلار صرفه‌جویی در بودجه‌های این حوزه حاصل می‌شود و انتشار گاز دی‌اکسیدکربن در کشور نیز به میزان ۱۰ میلیارد کیلوگرم کاهش خواهد یافت.

علی‌اکبر لبافی، دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی، در تشریح اهمیت رسیدگی به این موضوع گفت: براساس گزارشات رسمی، با اجرای کامل طرح تجهیز چاه‌های کشاورزی به پنل‌های خورشیدی، بیش از ۳۵۰۰ مگاوات از ظرفیت نیروگاه و شبکه توزیع برق کشور آزادسازی می‌شود. علاوه بر این، با ۷ تراوات‌ساعت کاهش مصرف و تولید ۳.۵ تراوات‌ساعت برق خورشیدی درمجموع بیش از ۷ هزار میلیارد تومان سودآوری برای کشور حاصل خواهد شد. اهمیت این مسئله تا جایی است که با اجرای آن، در مصرف بیش از ۳.۵ میلیارد لیتر گازوئیل مصرفی نیروگاه‌ها صرفه‌جویی شده و موضوع خاموشی‌های زمستانه صنایع و بخش خانگی به‌طور دائمی برطرف خواهد شد.

بازدهی انرژی چاه‌های کشاورزی، فقط ۲۳ درصد!

علیرضا خدابنده، مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی، با اشاره به جزئیات دیگری از شرایط کنونی مصرف برق در بخش کشاورزی استان خاطرنشان کرد: امروز میانگین بازدهی چاه‌های کشاورزی ما با توجه به مصرف برق آن‌ها حدود ۲۳ درصد است و اگرچه ۱۴۰ حلقه چاه تاکنون مجهز به پنل‌های خورشیدی شده‌اند، اما این نیاز وجود دارد که برای دو هزار و ۲۰۰ حلقه چاه دیگر نیز که اعلام آمادگی کرده‌اند، زیرساخت‌های لازم فراهم شود.

به گفته وی، در شرایطی که ۴۳ درصد از برق تولیدشده در استان به بخش کشاورزی اختصاص پیدا می‌کند، در سال ۱۴۰۳ فقط ۵۰۰ میلیون کیلووات‌ساعت برق به‌عنوان مازاد ظرفیت تولید، تأمین نشده که این فقط حدود ۱۵ درصد از نیاز موجود بوده است. به عبارت دیگر، ۸۵ درصد از نیاز بخش کشاورزی در سال جاری تأمین شده و ما بازهم متمرکز بر افزایش ظرفیت تولید هستیم.

مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی تصریح کرد: کشاورزان خراسانی در سال ۱۴۰۳ بیش از ۷۰۰ مگاوات برق خورشیدی تولید کرده‌اند که مقدمات لازم برای افزایش این مقدار کاملاً فراهم است؛ زیرا قانون، وزارت نیرو را مکلف کرده که به‌صورت بیست‌وچهارساعته و در تمام فصول سال، انرژی موردنیاز متقاضیان بخش کشاورزی را براساس سقف ساعات مندرج در پروانه بهره‌برداری آب تأمین کند.

اینکه تأکید می‌شود استفاده از برق خورشیدی در چاه‌های کشاورزی خیلی مهم است، این‌طور نیست که فکر کنید همه چاه‌ها باید با تخصیص یک سرمایه چندهمتی به پنل‌های خورشیدی مجهز شوند. به گفته خدابنده، در شرایط فعلی، حتی تأمین پنل خورشیدی برای ۲۵ درصد از چاه‌های استان، می‌تواند برای عبور از ناترازی‌ها کافی باشد.

اماواگر‌های انرژی خورشیدی در بخش کشاورزی

درباره اهمیت اجرای کامل طرح نصب پنل‌های خورشیدی در چاه‌های آب کشاورزی که گفته شد، نوبت به آسیب‌شناسی موضوع با حضور نمایندگان جامعه کشاورزان، باغداران و دامداران استان رسید. پس از اینکه مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان رضوی به‌صراحت اعلام کرد که متوسط دیماند مصرف چاه‌های کشاورزی استان حدود ۸۰ کیلووات بر ساعت است که براساس نظریات کارشناسی، تأمین آن به احداث ۸۵۰ مترمربع پنل خورشیدی نیاز دارد، نمایندگان جامعه کشاورزان استان لب به اعتراض گشودند و تأکید کردند که همه‌چیز به این سادگی‌ها نیست.

عین‌الله سهرابی، یکی از نمایندگان جامعه کشاورزان استان، بیان کرد: نصب نیروگاه‌های محلی نیاز به پیوست‌های دقیق آمایش سرزمینی دارد؛ زیرا ایجاد این نیروگاه‌ها به شکل بومی می‌تواند آسیب‌های زیست‌محیطی جدی داشته باشد و علاوه بر این، فرایند تعمیر و نگهداری از آن‌ها نیز پیچیده و گران‌قیمت است که از عهده کشاورزان برنمی‌آید. در این شرایط، اگرچه در جریان اجرای آزمایشی این طرح، ۴۰ درصد کاهش برق مصرفی چاه‌های آب کشاورزی به ثبت رسیده و تضمین ۳۰ تا ۵۰ درصدی کاهش مصرف در اجرای رسمی وجود دارد، اما باید به اقتضائات صحنه و حقایق اجرای قانون نیز توجه کرد.

روزنه امید برای حذف دائمی چاه‌های غیرمجاز

با تأکید استاندار خراسان رضوی، مسئله جدیدی موردتوجه اعضای شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان قرار گرفت. غلامحسین مظفری تصریح کرد که با توجه به فعالیت تعداد زیادی چاه غیرمجاز، نباید رویکرد اجرای این طرح به‌گونه‌ای باشد که برای کشاورزان مانع‌تراشی و محدودیت‌آفرینی کند و شرایطی را رقم بزند که مجاز‌ها محدودتر شوند و غیرمجاز‌ها با همان آزادی عمل غیرقانونی خود به برداشت بی‌رویه آب ادامه دهند. پایه استدلال استاندار خراسان رضوی این بود که امروزه برای بیش از ۳۷ پهنه دشت در استان همچنان مطالعات دقیق سرزمینی وجود ندارد و مشخص نیست که میزان برداشت آب و تعداد چاه‌های غیرمجاز در آن‌ها چه‌قدر است. علاوه بر این، تا همین لحظه حدود ۳۰ درصد از سطح زیر کشت غلات خراسان رضوی هنوز آبیاری نشده‌اند که خسارت آن در زمان برداشت، محسوس خواهد بود و به همین دلیل، این امیدواری به صورت جدی وجود دارد که نصب پنل‌های خورشیدی با کاهش هزینه‌های برداشت آب از چاه‌های مجاز، مسئله چاه‌های غیرمجاز را هم یک‌بار برای همیشه سامان‌دهی کند.

بر همین اساس، شورا در یکصدوبیست‌وهفتمین نشست رسمی خود مقرر کرد تا کفه تکالیف قانونی بر شانه بخش دولتی بیشتر سنگینی کند و به این ترتیب، شرکت توزیع نیروی برق استان موظف باشد تا رسیدگی به درخواست‌های ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی در بخش کشاورزی را بر همه امور اداری و اجرایی خود مقدم بداند. از جمله مصوبات دیگر شورا نیز تعیین مسئولیت قانونی ویژه برای اداره کل جهاد کشاورزی خراسان رضوی بود در جایی که پای کشاورزان خردمقیاس به چرخه تولید محصولات کشاورزی باز می‌شود و آن‌هایی که هرچند نفر به‌صورت شراکتی از یک چاه آب برمی‌دارند، اگر خواهان نصب شراکتی پنل‌های خورشیدی هم باشند، اداره کل جهاد کشاورزی استان تکلیف دارد تا هم از نظر اداری، هم حقوقی و هم اعتباری از آن‌ها حمایت کند. سازمان تعاون روستایی استان نیز وظیفه دارد تا در ضرب‌الاجل ۱۰روزه، راهکار‌های تشویق تشکل‌های کشاورزی به مشارکت در اجرای نیروگاه‌های محلی را ارائه کند.