رئیس پلیس راهور خراسان رضوی درباره وضعیت ترافیکی مشهد: زیرساخت‌های شهر با ترافیک همخوانی ندارد

به گزارش شهرآرانیوز؛ نزدیک به یک‌سال‌و‌نیم می‌شود که سکان‌دار پلیس راهنمایی‌و‌رانندگی استان خراسان رضوی است. به گفته خودش در این مدت، اتفاقات ترافیکی خوبی در مشهد و شهرستان‌های استان رقم خورده است. کسب رتبه برتر خراسان رضوی در کاهش تصادفات فوتی کشور در ۱۱ ماه امسال گواهی بر این ادعاست.

سرهنگ هادی امیدوار بعد از گذشت بیش از ۳۲‌سال خدمت کارنامه پربار در حوزه کاری خود دارد که از آن جمله می‌توان به ریاست پلیس‌راه‌های کشور اشاره کرد. چند روز متوالی در ساعت‌هایی که ترافیک به اوج خود می‌رسید به اتفاق او در سطح معابر پرتردد شهر حضور پیدا کردیم.

از گره‌ها، رفتار‌های اشتباه ترافیکی، نقش هر کاربر ترافیکی اعم از رانندگان وسایل نقلیه، راکبان موتورسیکلت‌سوار و عابران پیاده و سهم آنها از ترافیک و تصادفات شهر مشهد شنیدیم. از معضل مراکز درمانی، ورود بی‌رویه خودرو‌ها به سطح معابر، شبکه توسعه نیافته حمل‌و‌نقل عمومی، تأثیر اجرای طرح‌های ترافیکی و همچنین پای کار نبودن برخی دستگاه‌های متولی و... مطلب پیش رو مشروح گفت‌وگوی میدانی با اوست.

حوزه ترافیکی مشهد پیشرفت چندانی نداشته است

به گفته کارشناسان و صاحب نظران حوزه ترافیک، سال‌هاست وضعیت ترافیکی شهر مشهد تغییر چندانی نداشته است. با این ادعا موافق هستید؟

به جرئت می‌توان گفت طی سه، چهار سال گذشته در حوزه خدمات شهری شاهد یک جهش بزرگ بوده‌ایم؛ از جمع‌آوری زباله در سطح شهر گرفته تا رسیدگی به فضای سبز مثل زیباسازی، روشنایی و... که نشان از یک مدیریت مسلط، پیگیر و پای کار دارد.

کافی است طی چند سال گذشته مطالبات مردمی در حوزه ترافیک مثل ترافیک میدان جهاد، میدان نمایشگاه، میدان آزادی یا میدان حافظ را زیر ذره‌بین ببرید. در همین مدت حوزه ترافیک در مشهد پیشرفت مناسبی در مقایسه با خدمات شهری نداشته است. یکی از دلایل مهم آن، ورود بی‌رویه خودرو به شهر است.

شبکه معابر پیوستگی لازم را ندارد

در سال‌۱۳۹۸ تعداد‌۸۵۰‌هزار دستگاه خودرو در مشهد رفت‌و‌آمد داشته‌اند. در‌حالی‌که آمار امروز عددی بالغ بر یک‌میلیون و ۶۵۰ دستگاه خودرو را نشان می‌دهد. وقتی برای ۸۰۰ هزار دستگاه خودرو ظرفیتی به معابر اضافه نشده و شبکه معابر اتصال، پیوستگی و توسعه لازم را نداشته باشد ضروری است که ترافیک را از یک مقطع به مقطع دیگر منتقل کنیم. در حالی‌که شبکه معابر با جریان ترافیک روان و ایمن، حق و مطالبه مردم است و مسئولان موظف‌اند بستر مناسب را فراهم کنند.

از طرفی، چون شبکه توسعه‌یافته حمل‌و‌نقل عمومی متناسب با تقاضای سفر نداریم، برای بهبود وضعیت موجودباید نسبت به تغییر فرهنگ سفر و رویکرد مردم از سمت سفر با خودرو‌های شخصی به حمل‌و‌نقل عمومی اقدامات ویژه‌ای انجام شود. البته جدا از موضوع کرونا که باعث کاهش اقبال عمومی به وسایل حمل و نقل عمومی شد از کاهش ۴۰ درصدی ظرفیت ناوگان عمومی به ویژه اتوبوسرانی نمی‌توان چشم پوشی کرد که باعث شده شبکه معابر شهر مشهد مملو از وسایل نقلیه شود.

همچنین ظرفیت محدود قطار شهری و توسعه پیدا نکردن آن، افزایش سرفاصله زمانی و پیوسته نبودن خطوط برای هم‌پوشانی مسیر مبدأ تا مقصد بخش بسیار محدودی از تقاضای سفر در ترافیک شهر را به دوش می‌کشد. ضروری است دیگر دستگاه‌های متولی به موازات توسعه تقاضای سفر در حوزه حمل و‌نقل زیرساخت‌ها را افزایش دهند.

مراکزی که دست بر گلوی ترافیک شهر گذاشته‌اند

یکی از معضلات بزرگ ترافیک شهر، تمرکز نادرست اصناف و برخی مشاغل در معابر پرتردد است. آیا تمهیداتی برای سروسامان دادن به آنها در دستور کار قرار گرفته است؟

بیش از یک‌میلیون و ۶۰۰ هزار خودرو با پلاک مشهد در معابر شهر رفت‌و‌آمد می‌کنند. البته به این آمار باید خودرو‌های زائران را اضافه کرد. وجود مضجع شریف رضوی و همچنین تبدیل شدن این شهر به قطب گردشگری سلامت کشور باعث تقاضای بالای سفر به مشهد شده است. به دنبال این مهم افزایش تقاضا در سطح جامعه موجب شده صنعت به سمت صنایع خرد مثل تولید مواد غذایی یا دارویی برود. اینها را گفتم تا مُهری بزنم به بخش توزیع همین صنایع خرد که حسب نیاز مصرف‌کنندگان بار سنگینی را بر دوش ترافیک شهر گذاشته است.

از طرفی تمرکز بعضی اصناف و مشاغل مثل سیستم درمانی در هسته مرکزی (خیابان احمدآباد)، وجود بیمارستان‌های امام رضا (ع) و قائم (عج) و مطب پزشکانی که ترجیح می‌دهند در نزدیکی این بیمارستان‌ها به خدمات درمانی مشغول باشند از مشکلات ترافیکی هسته مرکزی مشهد است.

بنا بود در زمینی اختصاصی «شهرک سلامت مشهد» ایجاد شود که عملا هیچ اتفاقی در‌این‌باره نیفتاد و فقط دو بیمارستان ولایت و اکبر در آن راه‌اندازی شد که بخشی کمی از آن زمین مورد استفاده قرار گرفت. در حالی که این زمین دسترسی خوبی به معابر حاشیه شهری مشهد دارد. عاقلانه آن است که ظرفیت ایجاد شود و شهرداری و دانشگاه علوم پزشکی پای کار بیایند.

جدا از معضل مراکز درمانی که دست بر گلوی ترافیک شهر گذاشته‌اند، از جانمایی برخی مشاغل مزاحم از جمله نمایشگاه‌های خودرو، کارشناسی رنگ‌های خودرو و. در معابر اصلی شهر نمی‌توان آسان گذشت. مشکلی که این روز‌ها تبدیل به معضلی ترافیکی شده است.

*تمرکز اشتباه برخی مشاغل به افزایش ترافیک دامن زده است

تمرکززدایی برخی مشاغل در معابری که ظرفیت محدود دارند بهترین راه‌حل مدیریت جریان ترافیک است. باید نسبت به ساماندهی و توزیع مناسب آنها به محل‌های دیگر اقداماتی صورت بگیرد. خیابان احمدآباد را در نظر بگیرید یک سمت آن محل تجمع خدمات درمانی و مطب پزشکان و سمت دیگر آن خدمات تلفن همراه است که فقط روان‌سازی ترافیک این خیابان بخش زیادی از توان عملیاتی ما را می‌گیرد.

مشابه این اتفاق در بولوار وکیل‌آباد افتاده است. وجود مشاغلی که بدون مجوز فعالیت می‌کنند. با این حال هرچه به سمت میدان آزادی نزدیک می‌شویم گره‌های ترافیکی بیشتر می‌شود. علت را می‌توان در تمرکز مشاغل مزاحم، تقاضای بالای سفر، دانشگاه و جانمایی بد برخی خدمات و صنوف جست‌و‌جو کرد.

همین وضعیت را در میدان جهاد داریم، طراحی نامناسب و تداخلات ترافیکی باعث بروز ترافیک سنگین و تقریبا دائمی در هر دو سمت آن می‌شود.

میدان امام حسین (ع) نیز از این مهم مستثنی نیست. وجود چند مسیر ورودی و نبود امکان تخلیه مناسب در ورودی میدان باعث شده همیشه شاهد ترافیک در این میدان باشیم.

بزرگراه پیامبر اعظم (ص) هم به همین شکل است، به نسبت ظرفیت محدود، مسیری موازی و جایگزین که این راه را عبور دهد و کمک کند به تخلیه بار ترافیک بزرگراه نداریم! از ظرفیت کم معابر پیرامونی حرم مطهر رضوی (ع) و گره‌های ترافیکی آن هم نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.

برای همه اینها نسخه‌ها و راهکار‌های مهندسی ترافیک در قالب اصلاح معابر و اجرای طرح‌های ویژه ترافیکی ارائه داده‌ایم که مستلزم اهتمام بیشتر شهرداری مشهد است. طرح‌های بلند‌مدت با احداث پل‌های غیر هم‌سطح یا استفاده از مسیر‌های موازی معابر باید در دستور کار قرار بگیرد. طرح‌های کوتاه‌مدت مثل اصلاح هندسی یک زاویه، پیچ یا دوربرگردان که کم هزینه هستند در اولویت کار‌های اجرایی قرار بگیرد. برخی مسائل باید به موازات یکدیگر پیش بروند. در کنار تمامی این اقدامات حضور همیشگی و تلاش نیرو‌های پلیس راهنمایی و راهور اجتناب‌ناپذیر است تا در کف خیابان، جریان ترافیک را کنترل کنند.

*جای خالی پلیس راهور در طراحی و معماری شهری

باید جِرم گذاری (اصطلاح تخصصی در حوزه ترافیک) ترافیک با جانمایی صنوف متعدد، اعطای کاربری‌های تجاری و مسکونی‌هایی به صورت مجتمع در شورای ترافیک سنجیده شود، اما متأسفانه اظهارنظر پلیس راهور در طراحی و معماری شهری برای بهبود وضعیت ترافیکی لحاظ نمی‌شود. اگر جریان‌شناسی درست و اصولی انجام شود گاهی با یک اصلاح ساده مثل تغییر یک تقاطع و یک‌طرفه کردن یک خیابان معضل حل‌و‌فصل می‌شود.

به عنوان نمونه برای اصلاح مسیر شمال به جنوب مشهد و رهایی از ترافیک خیابان احمدآباد به لحاظ مراکز درمانی متعدد، پیشنهاد پلیس راهور پیشنهاد یک‌طرفه شدن خیابان کوهسنگی است که بار خیابان‌های محتشمی، پرستار و عارف از این خیابان حذف شود، اما برخی ملاحظات باعث می‌شود شبکه معابر در ساعاتی از شبانه‌روز همچنان پرترافیک بمانند.

ناگفته نماند یک زمانی شاهد خانه‌های ویلایی بودیم، اما امروز همان یک خانه به بیش از چندین واحد مسکونی تبدیل شده است. اگر هر واحد را یک خودرو در نظر بگیریم، تصور کنید یک‌باره با چه حجمی از خودرو‌ها به سطح معابر روبه‌رو می‌شویم. خودرو‌هایی که بیشترشان تک‌سرنشین هستند و لحظه به لحظه به خصوص در زمان‌هایی که ترافیک به اوج خود می‌رسد سنگینی‌شان را بر دوش معابر شهر می‌اندازند. رانندگان خودرو‌های تک‌سرنشین فارغ از هرگونه تعهد شهروندی یکی از متهمان آلودگی‌های زیست محیطی نیز هستند.

مشکل همیشگی بولوار وکیل‌آباد!

برابر گزارش‌های موجود، بولوار وکیل‌آباد مهم‌ترین مسیر عبوری مردم به دیگر مناطق شهر است که متأسفانه در بسیاری از ساعات شبانه‌روز با ترافیک گره خورده دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. برای رهایی از این مشکل که البته تبدیل به معضل شده است چه پیشنهادی دارید؟

خیلی‌ها تأکید دارند بولوار وکیل‌آباد بزرگراه است در حالی که زیر‌ساخت‌های آن به عنوان بولوار و یک خیابان شریانی درجه یک تعریف شده است. با این حال این بلوار روزانه با ۲۰۰‌هزار تردد مهم‌ترین مسیر عبوری مردم به دیگر مناطق شهر از جمله بزر‌گراه آیت‌ا... رفسنجانی، بولوار معلم و... است. تنها راه رهایی از این معضل به حداقل رساندن تداخل‌ها در ورودی‌های این بولوار است.

یکی از بزرگ‌ترین معضل‌های ترافیکی شهر ورودی میدان آزادی است، ظرفیت محدود عبور از میدان متناسب با بولوار وکیل‌آباد نیست حتی در زمانی که بولوار ملک‌آباد خالی از بار ترافیکی است. انتقال جریان از نقاط مختلف باعث می‌شود مسیر اصلی به مشکل بخورد و امکان عبور ترافیک به آسانی میسر نشود.

ساعت ۸ شب را در نظر بگیرید. درست زمانی که بار برگشت از هسته مرکزی به نقاط مسکونی بولوار وکیل‌آباد سرازیر می‌شود جریان ترافیک شرق به غرب بولوار وکیل‌آباد باعث اذیت آن دسته از رانندگانی می‌شود که از میدان آزادی به سمت انتهای وکیل‌آباد می‌روند. عرض معبر به قاعده پنج خط عبور است و در برخی مقاطع شش خط حرکت می‌شود، اما وقتی از میدان آزادی جلوتر می‌رویم به یک‌باره تعداد خط‌های حرکت به سه خط کاهش پیدا می‌کند و در این نقاط گره ترافیکی ایجاد می‌شود. حضور همکارانم در طول مسیر می‌تواند باعث حذف توقف‌های حاشیه‌ای شود تا ترافیک از ایستایی خارج و به جریان بیفتد.

با این حال شاهد جانمایی اشتباه برخی اصناف در این مسیر شریانی درجه یک هستیم که هیچ کدامشان از پلیس مجوز ترافیکی نگرفته‌اند. نمونه بارز آن فروشگاه‌های بزرگ است که باعث تجمع خودرو‌ها مقابل آنهاست. توقف‌های حاشیه‌ای لحظه‌ای که به کندی ترافیک منجر شده است و مناطقی، چون ۱۰، ۱۱، ۱۲ و بخشی از منطقه‌۹ را تحت‌تأثیر قرار داده است. ایستگاه‌های اتوبوس و پایانه قطار شهری نیز عرض معبر را محدود و مقدمات کندی حرکت را فراهمکرده است.

همچنین گره ترافیکی همیشگی تقاطع جلال‌آل‌احمد را در نظر بگیرید که درست مخالف جهت آن در آن سوی بولوار یعنی ورودی بولوار کوثر شاهد کور بودن ترافیک هستیم. مدت زیادی است که برای خروجی زیرگذر بولوار کوثر پیشنهاد اصلاح هندسی داده‌ایم. بر اساس طرحی که به معاونت حمل‌و‌نقل و ترافیک شهرداری مشهد ارائه داده‌ایم باید حدود یک متر از فضای آیلند میانی کسر و به جریان ترافیک اضافه شود.

در حال حاضر با موانع فیزیکی، حدود ۵۰ متری را توانسته‌ایم جداسازی کنیم. این قبیل اصلاحات در محدوده دانشگاه فردوسی در کنار گذر بولوار باهنر تا حدودی انجام شده است، اما همچنان با جانمایی اتوبوس‌ها در ورودی بولوار باهنر مشکل داریم. 

بار‌ها پیشنهاد جابه‌جایی پایانه را داده‌ایم، اما همچون دیگر پیشنهاد‌های ترافیکی‌مان مثل تعریض خروجی پل میدان آزادی منتظر اقدام است. در حالی که اگر زودتر اجرایی شود صف انتظار آن دسته وسایل نقلیه که قصد ورود به بزرگراه شهید کلانتری را دارند طولانی نمی‌شود و کمترین مزاحمت برای جریان اصلی ایجاد می‌شود.

کمی جلوتر ابتدای بولوار سیدرضی به علت شروع کاربری‌های غذایی و تجمع کترینگ‌ها و رستوران‌ها و فست‌فودی‌ها ناچاریم برای ورود به این بولوار محدودیت ایجاد کنیم، زیرا توقف‌های ساکن در حاشیه سیدرضی باعث پس خوردن بار ترافیک به هاشمیه می‌شود. وقتی هم وجود این اصناف که رشد قارچ‌گونه دارند بررسی می‌شود مشخص می‌شود بیشتر آنها مجوز فروش محصولات پروتئینی گرفته‌اند، اما فعالیت غذایی دارند!

دیگر معضل ترافیکی بولوار وکیل‌آباد فعالیت پزشکان محدوده احمدآباد در روز‌های زوج است. در این روز‌ها به علت مراجعه بیش از حد و تقاضای بالای سفر بار احمدآباد به وکیل‌آباد می‌رسد.

البته با تمام این حرف‌ها از نادیده گرفتن ظرفیت معبر نیز نمی‌توان چشم‌پوشی کرد. بی‌توجه بودن به نظم ترافیکی مثل رانندگی نکردن بین خطوط که باعث می‌شود چهارخط حرکت گاهی به پنج یا شش خط تبدیل شود کندی حرکت و قفل شدن ترافیک را به وجود می‌آورد. البته بسیاری از کاربران ترافیکی در این محدوده نسبت به قانون رعایت سرعت مجاز و مطمئنه نیز بی‌توجهند.

ظرفیت لازم برای طرح‌های ترافیکی را نداریم

برای بهبود وضعیت ترافیکی موجود مشهد اجرای طرح‌های کلان و بلندمدت پاسخ‌گوی نیاز ترافیکی شهر است یا اقدامات زودبازه در قالب طرح‌های کوتاه‌مدت مثل اصلاحات هندسی؟

خدمت به زائران و مجاوران آقا علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) فرصتی معنوی است و عمر مدیریتی هیچ‌کس کفاف نمی‌دهد که برنامه‌های طولانی‌مدت را پیش‌بینی و اجرا کند.

لازم است در کنار طراحی و اجرای برنامه‌های بلندمدت و کلان به اهمیت برنامه‌های کوتاه‌مدت بیشتر توجه شود و به جای اجرای پروژه‌های بزرگ و دهان‌پر‌کن شهری که گاهی ناتمام یا به علت کمبود هزینه با تأخیر به بهره‌برداری می‌رسند با مبالغ کمتر و طرح‌های ارزان‌تر به مشکلات این شهر زودتر سر‌و‌سامان دهیم.

به عنوان نمونه به جای اجرای پروژه چند صدمیلیاردی یک پل غیرهم‌سطح به فکر اصلاح هندسی ورودی وخروجی مشهد از سمت آزادراه شهید شوشتری باشیم. البته ناگفته نماند که تعدادی طرح برای آزادسازی ترافیک در نقاط مختلف اجرایی شده است. به عنوان نمونه به خروجی‌های بزرگراه پیامبر اعظم (ص) بولوار‌های مهدیه، سجادیه و دکتر حسابی افزوده شد یا عوارضی آزادراه شهید شوشتری جمع و پل کشف‌رود در بولوار طبرسی تعریض شد.

*گاهی باید ترک عادت کرد

در سال گذشته میانگین سرعت در معابر پیرامونی حرم مطهر رضوی تقریبا ۵ کیلومتر بر ساعت بود که با اقدامات مدیریتی و کنترل ترافیک به صورت لایه‌ای امروز میانگین این سرعت به حدود ۲۵‌کیلومتر بر ساعت افزایش پیدا کرده است. همچنین با پیگیری رفع اشکالات هندسی در معابری، چون ابتدای بولوار سجاد، میدان استقلال، میدان جام‌عسل، پیچ پردیسان یا میدان انقلاب امروز شاهد کمترین تأخیر در ساعت‌هایی که ترافیک به اوج خود می‌رسد، هستیم.

تقاضای پلیس از مردم این است که برای رفت‌و‌آمد تنها از یک مسیر اصلی و خاص تردد نکنند و از خیابان‌هایی که به موازات مسیر‌های اصلی است انتخاب مسیر نمایند تا از حجم ترافیک در مسیر‌های اصلی کاسته شود. با این روش بار ترافیکی در معابر موازی توزیع می‌شود وکاربران زودتر به مقصد می‌رسند.

نظارت هوشمند ارجح بر نظارت فیزیکی

تجربه نشان می‌دهد حضور نیرو‌های فیزیکی در کف خیابان‌های شهر عامل بازدارنده‌ای در تخلفات رانندگی از سوی کاربران ترافیکی است. تا چه اندازه با این دیدگاه سنتی موافق هستید؟

هم اکنون تعداد نیرو‌های فیزیکی نسبت به سال گذشته بیشتر شده است. نباید به تعداد نیرو‌ها دل‌خوش کنیم، زیرا اصل مدیریت ترافیک توجه به موضوع هوشمند‌سازی است. باید کنترل ترافیک را به دست دوربین‌ها و شبکه‌های کنترل هوشمند بدهیم. درست است که حضور پلیس در معابر شهر عامل بازدارنده تخلف از سوی کاربران ترافیکی است، اما با ۵۰۰‌دستگاه دروبین کنترل و ثبت تخلف راحت‌تر می‌توان ترافیک را مدیریت کرد.

با این حال باجه‌های استقرار پلیس در بیست‌نقطه از شهر در عرض کمتر از شش‌ماه گذشته در مناطق شهر ایجاد شده‌اند، افزایش تیم‌های گشتی که یکی از مطالبات عمومی مردم است در دو شیفت در اختیار شهروندان قرار گرفته است. تنها راهکار برای مشهد با بیش از سه‌و‌نیم میلیون جمعیت ثابت و میانگین حدود ۲ میلیون جمعیت شناور افزایش سامانه‌های کنترل هوشمند نظارت است.

همه پای کار بیایند

چه راهکاری پیشنهاد می‌دهید تا چرخه ترافیک روانی را در شهر شاهد باشیم؟

زندگی مردم وابسته به خودروست که با روزمرگی‌شان گره خورده است. به عنوان نمونه حرکت از خانه تا مدرسه، تا محل کار، خرید و...

شاید نتوان مردم را مجاب کرد که کمتر از وسیله نقلیه شخصی استفاده کنند، اما باید تلاش کنیم با همراهی یکدیگر چرخه ترافیک روانی را ایجاد کنیم. هر چه سرعت جریان ترافیک به خصوص در معابر بزرگراهی بیشتر باشد زمان سفر‌های درون‌شهری کوتاه و آلودگی هوا به حداقل می‌رسد.

نتیجه تحقیقات زیادی نشان می‌دهد که روان‌سازی ترافیک آلودگی‌های زیست محیطی را کاهش می‌دهد و باعث کاهش اتلاف وقت کاربران ترافیکی می‌شود. بهتر است یک بسته امن و ایمن برای ترافیک فراهم کنیم که مستلزم پای کارآمدن همه دست‌اندرکاران اعم از مسئولان، خودروسازان و. است.

*همه با هم در جهت ارتقای فرهنگ ترافیک

برای رفع هر چه زودتر معضلات ترافیکی لازم است همه دستگاه‌های ذی ربط همراهی داشته باشند و مشارکت هر شهروند نیز ضروری است. بدیهی‌ترین همراهی کاربران ترافیکی استفاده از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی یا تغییر مسیر‌های حرکتی است. همه دستگاه‌ها خود را مکلف بدانند که سطح ارتقای فرهنگ عمومی ترافیک را بالا ببرند. پلیس راهور هم به سهم خودش تا آنجا که در قانون دیده شده ظرفیت‌هایی را ایجاد کرده است. به عنوان نمونه حضور مستمر کارشناسان پلیس راهور در مدارس، استفاده از ظرفیت رسانه‌های ملی، جراید و همچنین فضای مجازی و...

هرکسی به اندازه ظرفیتی که دارد باید پا به میدان بگذارد. شهرداری با ظرفیت تبلیغات محیطی، آموزش‌و‌پرورش در امر یادگیری و مساجد با سخنرانی امام جماعت می‌توانند نقش بسزایی در بالا بردن فرهنگ ترافیکی شهر ایفا کنند. اگر قرار است شاهد بازدهی مثبت باشیم، آموزش‌ها و فرهنگ‌سازی بهتر است از شکل کلیشه‌ای و گزارش عملکردی خارج و به سمت کاربردی شدن پیش برود تا در سطح کوچه و خیابان تغییر رفتار شهروندان را ببینیم.

*مدیران، متخصصان را پای کار بیاورند

کرونا فرهنگ مردم را تغییر داد و استفاده از وسایل شخصی جایگزین حمل‌و‌نقل عمومی شد. با شرایط ناوگان عمومی و انبوه‌بر فعلی حداقل ۱۰‌سال طول می‌کشد تا شهرداری پاسخ‌گوی نیاز شهر باشد. بدیهی است که سیستم حمل ونقل عمومی شهر فرسوده است و به تناسب افزایش تقاضا استفاده‌کنندگان پیشرفتی نکرده است.

باید نیاز مردم را ببینیم. این دیده شدن مستلزم حضور در صحنه است. مدیری که با خودرو سازمانی در شهر رفت‌و‌آمد می‌کند نیاز شهروندان را به درستی درک نمی‌کند. شهرداری به لحاظ زیرساختی و پلیس راهنمایی‌و‌رانندگی با اجرای قانون مسئولیت ترافیک در شهر را بر عهده دارند. آیا به تناسب تقسیم سهم مسئولیت و تقاضای سفر‌های شهری خدمات می‌دهند؟

افرادی که پشت میز می‌نشینند، نمی‌توانند برای درد مردم نسخه بپیچند. مدیران شهری از شهردار گرفته تا اعضای شورای شهر و... همانند پلیس هرکسی که در یک سمت مشغول به کار است باید به کف خیابان برود. در هر محله به سراغ مساجد برود، پای درد‌دل کسبه بنشیند و پاسخ‌گوی مطالبات مردمی

باشد. پلیس راهور به‌تنهایی نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. بخشی از کار سخت‌افزاری است. باید دور اطلاعات حاصل از کار تحقیقی چند نفر بی‌تجربه به عنوان کار دانشگاهی را خط کشید. متخصصان را باید پای کار آورد. افرادی که به مشکلات شهر مشهد در حوزه ترافیک آگاهی کامل دارند.

افزایش جریمه‌ها هم کارساز نبود!

درست است که برخی کد‌های جدول جرائم مبلغشان تغییر کرد، اما تأثیر چندانی در کاهش تخلفات نداشت! پیش‌بینی شما قبل از اجرایی شدن این طرح چقدر درست از کار درآمد؟

فارغ از همه این مسائل پلیس راهنمایی‌و‌رانندگی برای رفع گره‌های ترافیکی باید با سیستم حمل‌و‌نقلی مشهد همسو باشد. دوربین‌های نظارت هوشمند را در نظر بگیرید، بالغ بر ۴۵۰‌دوربین نظارتی و ثبت تخلف در مشهد نصب است که بهره‌وری آنها حدود ۴۰‌درصد است. جدا از ظرفیت نظارت هوشمند پیش‌بینی کرد‌یم با افزایش جریمه‌ها تخلفات کاهش پیدا کند، اما این امر در حد انتظار میسر نشد.

حتی بالا رفتن مبالغ جریمه‌ها تأثیری بر کاهش تعداد تخلفات نداشت. طی نظرسنجی‌ها و گزارش‌های میدانی متوجه شدیم دیدگاه بیشتر متخلفان به مبلغ جریمه‌ها از این قرار است که حاضرند ۹۰ هزار تومان جریمه را به جان بخرند، اما برای پیدا کردن یک جای پارک چندین بار یک خیابان را بالا و پایین نروند.

*وقتی مجازات‌های مکمل به کمک افزایش جریمه‌ها می‌آیند

به نظر من این مبالغ نه‌تنها متناسب با تورم موجود نبوده بلکه، چون پرداخت‌ها مشمول مرور زمان است تأثیرگذاری چندانی در ذهن کاربران ترافیکی ندارد. شاید در ابتدای امر اثر روانی داشت، اما به مرور بازدارندگی خود را از دست داد. با مجازات‌های مکمل در مواقعی که جرائم برای متخلفان کم‌اثر به نظر می‌رسد با کمک دستگاه قضایی بازدارندگی ایجاد می‌کنیم.

معضل اسقاط و امان از سوخت‌های فسیلی که به شهر تحمیل می‌شود

آلودگی هوا، کندی جریان ترافیک، عمر بالای برخی وسایل نقلیه، درصد سوخت مصرفی ناشی از خروج بموقع خودرو‌های اسقاطی از چرخه حمل‌و‌نقلی است. قرار نیست تصمیمی جدی در این باره گرفته شود؟

خروج خودرو‌های فرسوده یک چرخه قانونی خاصی دارد. در حال حاضر که خودرو با شرایط خاص به مردم تحویل داده می‌شود باید شرایط اسقاط خودرو قدیمی نیز فراهم شود که به جهت بالا رفتن قیمت خودرو در سال‌های گذشته معمولا مردم اقبال کمی برای از رده خارج کردن وسیله نقلیه‌شان دارند.

آمار خروج خودرو‌های فرسوده در برابر ورود بی‌رویه خودرو خیلی ناچیز است. سالانه در کشور تنها ۱۶۰ هزار دستگاه از چرخه ترافیک خارج می‌شوند در حالی که در شهری، چون مشهد شاهد حدود یک‌میلیون‌و‌۶۵۰ هزار دستگاه خودرو به چرخه حمل‌و‌نقلی هستیم. باید فکری جدی به حال این موضوع کرد. آلودگی در شهر مشهد بیداد کرده و وضعیت نگران‌کننده است. وضعیت جایی نگران‌کننده‌تر است که در سال ۱۳۹۸ تنها ۸۵۰ هزار دستگاه خودرو در مشهد و یک میلیون و ۲۰۰‌دستگاه در استان خراسان رضوی تردد داشته‌اند که این اعداد بعد از پنج‌سال یعنی سال‌۱۴۰۳ به یک میلیون و ۶۵۰ دستگاه در مشهد و ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه در استان افزایش پیدا کرده است.

خودرو‌ها و موتورسیکلت‌های فرسوده استاندارد لازم برای سوخت‌و‌ساز را ندارند و سوخت ناقص از احتراق آنها، حجم بالایی از آلودگی را به محیط زیست تحمیل می‌کند. در این بین عابران پیاده و دوچرخه‌سواران حقوقشان ضایع می‌شود.

بیایید میانگین قطر لوله اگزوز وسایل نقلیه‌ای که در شهر رفت‌و‌آمد می‌کنند را  ۳ سانتی متر در نظر بگیریم. هر روز یک لوله به قطر حدود ۵ میلیون سانتی‌متر معادل ۵ هزار متر دود ناشی از سوخت‌های فسیلی به  شهر تزریق می‌شود!

در بحث خروج خودرو‌های فرسوده درست مثل معابر باید موضوعات پیرامون آن در کنار هم دیده شود. اگر خودرویی قرار است از رده خارج شود، باید پاسخ‌گوی نیاز مردم بود حالا چه با تولیدات داخلی یا خارجی. وقتی یک خودرو ارزان در اختیار مردم قرار بگیرد مصرف‌کننده هزینه گزافی را برای تعمیر خودرو اسقاطی‌اش نمی‌دهد. خودرو یک وسیله مصرفی است که باید متناسب با نیاز مصرف‌کننده پاسخ‌گوی نیاز زندگی روزمره مردم باشد.

اسقاط خودرو‌ها برابر جدول زیر در طرح جایگزینی انجام می‌شود. در این طرح شرکت‌های خودروسازی داخلی، قرعه‌کشی بین خودرو‌های ثبت‌نام کرده را انجام می‌دهند و بعد از تأیید اصالت اسقاط تسهیلات لازم را به متقاضیان می‌دهند.

ناترازی برق ترافیک را آشفته کرده است

با توجه به این مهم که به علت کمبود انرژی شاهد قطعی برق در شهر بوده‌ایم این کمبود تا چه اندازه رفت‌و‌آمد وسایل حمل‌و‌نقلی را تحت‌تأثیر قرار داده است؟

بخشی از ترافیک این روز‌های مشهد متأثر از ناترازی انرژی و قطع چراغ‌های راهنمایی و رانندگی در تقاطع‌های شهر است. با آنکه برابر جدول ابلاغی شرکت برق برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام می‌دهیم، اما زمانی که چراغ‌های فرماندهی تقاطع‌ها از کار می‌افتند شاهد کندی جریان ترافیک در سطح معابر شهر هستیم.

در چنین شرایطی جابه‌جایی نیرو‌های فیزیکی را در اولویت قرار می‌دهیم و با مدیریت میدانی ترافیک را کنترل می‌کنیم تا کمترین مشکل را در مکان‌هایی که برق قطع است، شاهد باشیم. با این حال باید سامانه‌های ترافیکی از جمله چراغ‌های راهنمایی و رانندگی و دوربین‌های نظارتی به پنل‌های خورشیدی مجهز شود.

وقتی خودرو شخصی به‌صرفه‌تر است

در ساعاتی که ترافیک به اوج خود می‌رسد شاهد بیش از ۵۰‌درصد خودرو تک‌سرنشین در سطح معابر پر رفت‌و‌آمد شهر هستیم. امیدی به رفع این معضل هست؟

سیستم حمل‌و‌نقلی مشهد در کنار مهندسی ترافیک متناسب با جریان تقاضای سفر، پیشرفت نمی‌کند. نمی‌توان خودرو‌های شخصی تک‌سرنشین را مقصر اصلی ترافیک مشهد عنوان کرد.

به‌دور از انصاف است که در بوق و کرنا کنیم که تعداد خودرو‌های شخصی در معابر زیاد است، در حالی که ظرفیت ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی‌مان کاهش یافته است. زمانی که هزینه رفت‌و‌آمد با خودرو شخصی بسیار پایین‌تر، دسترسی آسان‌تر و در زمان نیز صرفه‌جویی می‌شود، آیا عاقلانه است شهروند با وسیله دیگری جز خودرو شخصی خود سفر کند؟

گزارش‌ها حاکی از آن است که ظرفیت ناوگان اتوبوس‌رانی از ۲ هزارو ۴۵۰ دستگاه اتوبوس به هزارو ۷۰۰ دستگاه رسیده است. از این تعداد ناوگان دارای نقص فنی را باید کم کرد. قطار شهری هم با کمبود ناوگان روبه‌روست و این اتفاق باعث شده است تا سرفاصله رسیدن قطار به ایستگاه طولانی شود.

ترافیک آموزشی

با توجه به آنکه در ابتدای سال تحصیلی روان‌سازی ترافیک بعد از گذشت دو ماه از بازگشایی مدارس را وعده داده بودید، همچنان شاهد ترافیک در ابتدای ساعات روز و تعطیلی مدارس هستیم!

با آغاز سال تحصیلی بار پرحجمی از ترافیک را در مسیر‌ها و خیابان‌های شهر شاهد هستیم. در این ایام براساس اطلاعات دستگاه‌های سنجش تردد و آمارگیری‌ها چیزی حدود ۲۵ تا ۳۰‌درصد به حجم ترافیک در بازه زمانی صبح و بعدازظهر به چرخه ترافیک شهر اضافه می‌شود.

افزایش حجم ترافیک در ۹ ماه تحصیلی بر شانه‌های شهر سنگینی می‌کند. به هر حال این عدد قابل توجه است. به همین منظور طرح‌های ترافیکی پیش‌بینی شده، برای تردد دانش‌آموزان و بموقع رسیدن آنها به مدارس و جلوگیری از دغدغه برای رسیدن به مدرسه، طرح ویژه شروع مدارس را پلیس راهور در معابر اجرا می‌کند.

در روز‌های ابتدایی که خانواده‌ها با مسیر‌ها آشنایی کامل نداشتند و سرویس مدارس سامان‌دهی نشده بود وضعیت نا‌بسامان بود، اما طرح شناور بودن ساعت‌های کاری ادارات باعث شد چرخه حمل‌و‌نقل و ترافیک مدیریت زمانی شود. البته این مشکل ترافیکی تنها مختص مشهد نیست و در سراسر کشور فراگیر است و معمولا در نیمه آبان وضعیت رو به بهبودی می‌رود، اما کاملا مرتفع نمی‌شود.

در این بین از همکاری دانش‌آموزان در قالب همیاران پلیس در محل‌های پرخطر و همچنین ایمن‌سازی برخی نقاط مثل تقاطع‌ها و زیرگذر‌ها که امنیت رفت‌و‌آمد دانش‌آموزان را تضمین می‌کند نمی‌توان چشم‌پوشی کرد.

ترافیکی از جنس ماه رمضان

پررنگ شدن برخی رفت‌و‌آمد‌ها از جمله خرید دم عید که با توجه به ماه رمضان بیشتر به بعد از اذان مغرب موکول شده است چه تأثیری بر ترافیک شهر مشهد گذاشته است؟

یک ساعت قبل و بعد از اذان مغرب شاهد ترافیک در معابر هستیم. در چنین شب‌هایی با توزیع درست نیرو‌های فیزیکی در محل‌های پرتردد با توجه به ظرفیت معابر، ترافیک را کنترل می‌کنیم. امسال مصادف شدن ماه رمضان با روز‌های پایانی سال باعث شده است که شاهد ترافیک در مسیر‌های منتهی به مراکز خرید باشیم. نمایشگاه بین‌المللی را با ظرفیت محدودی که دارد در نظر بگیرید، شب‌ها بعد از افطار پذیرای ۵ تا ۸ هزار دستگاه خودروست.

تقاضای سفر به سمت شاندیز و طرقبه بسیار بالاست. در مسیر برگشت معمولا شاهد گره‌های ترافیکی در طول بولوار وکیل‌آباد هستیم. اقدامات از سوی شهرداری مشهد در زمینه بازگشایی مسیر بولوار فرمانیه تا انتهای نمایشگاه و تجهیز روشنایی این مسیر انجام شده است.

از دیگر معابر پرترافیک در ماه رمضان که تقاضای سفر بعد از افطار در آنجا بسیار زیاد است می‌توان به میدان ۱۷ شهریور، طول خیابان احمدآباد و خیابان راهنمایی، بولوار سجاد و... اشاره کرد. سعی کرده‌ایم متناسب با تقاضا از طریق مدیریت چراغ‌ها، حضور فیزیکی و همچنین اعمال محدودیت‌ها ترافیک را کنترل کنیم.

ترافیک اطراف حرم مطهر رضوی قبل از نماز‌های ظهر و عصر به‌خصوص مغرب و عشا نیز به علت محدود بودن ظرفیت معابر و تعداد پارکینگ‌ها باعث شده است تا از ظرفیت خیابان شارستان و خیابان‌های فرعی به عنوان پارکینگ حاشیه‌ای استفاده شود تا بخشی از مشکلات آن محدوده مدیریت شود.

تعداد سفر زیاد، اما ماندگاری کم

پیش‌بینی شما برای سفر‌های نوروزی سال جدید که مصادف شده است با ماه رمضان چیست؟

طبیعی است با بالارفتن نرخ بلیت‌های هواپیما، قطار یا اتوبوس‌های برون‌شهری تمایل به استفاده از این وسایل حمل‌و نقلی کاهش پیدا کند.

برای یک خانواده پنج یا شش‌نفره صرفه و توجیه اقتصادی ندارد که در کنار هزینه‌های اسکان و اقامت، مبلغ قابل توجهی را به بلیت رفت و برگشت به مشهد اختصاص دهند. این‌گونه می‌شود که رغبت سفر به این شهر با خودرو شخصی افزایش پیدا می‌کند. پیش بینی ما این است که تعداد سفر‌های نوروزی به مشهد افزایش پیدا می‌کند، اما احتمالا مدت ماندگاری مسافران و زائران کم خواهد بود.

و، اما هفته پایانی امسال که مصادف شده است با شب‌های قدر، علاوه بر مجاوران پذیرای زائران نیز هستیم. برای این ایام که نزدیک سال تحویل است تمهیدات ترافیکی پیش‌بینی شده است. در اجرای طرح ویژه ایام نوروز علاوه بر محدودیت‌های ترافیکی با توجه به ظرفیت معابر، پارکینگ‌های مشخصی برای مسافران پیش‌بینی و هماهنگی‌های لازم برای اطلاع‌رسانی مستمر از طریق تابلو‌های پیام متغیر یا راهنمای سفر شهرداری مشهد انجام شده است. برنامه‌های ویژه‌ای را در ورودی شهر از جمله ارائه خدمات به زائران داریم تا کمترین اثر را در ورود ناگهانی به چرخه هسته مرکزی داشته باشیم.

جای خالی رعایت حق تقدم عبور

مهم‌ترین معضل ترافیکی مشهد از نظر رئیس پلیس راهور استان چیست؟

جالب است بدانید یکی از معضلات ترافیکی شهر مشهد سفر‌های پایانی هفته است که عمدتا به مسیر چناران، گلبهار و شمال ختم می‌شود. این تقاضا ترکیبی از سفر‌های کاری و تفریحی است. همچنین مهم‌ترین معضل رانندگی در بزرگراه‌های مشهد حرکت نکردن بین خطوط و تغییر حرکت بدون رعایت حق تقدم عبور است. در معابر اصلی نادیده گرفتن چراغ فرماندهی و عبور از چراغ قرمز و در هسته مرکزی رعایت نکردن حق تقدم عبور است.