«شیخ‌الائمه»، لقبی که از عظمت علمی امام‌صادق(ع) حکایت دارد

به گزارش خبرنگار شهرآرانیوز، با فرارسیدن سالروز شهادت ششمین پیشوای شیعیان، امام‌جعفرصادق(ع)، بار دیگر نگاه‌ها به شخصیت علمی و تأثیرگذار این امام بزرگوار جلب شده است؛ شخصیتی که در شرایط خاص سیاسی و اجتماعی عصر انتقال از بنی‌امیه به بنی‌عباس، با تکیه بر عقلانیت، گفتمان علمی و تربیت شاگردان برجسته، پایه‌گذار یکی از پربارترین مکاتب فقهی جهان اسلام شد. در همین راستا، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی شریعتی‌تبار،  در گفت‌وگویی به بررسی ابعاد گوناگون حیات علمی و اجتماعی امام صادق (ع) پرداخت و از ضرورت بازخوانی این میراث گران‌سنگ در دنیای امروز سخن گفت.

وی با تسلیت شهادت مظلومانه امام صادق (ع) اظهار داشت: امام ششم شیعیان نه‌تنها از نظر علمی جایگاهی منحصر‌به‌فرد دارند، بلکه در طول دوران امامت‌شان که بیش از سی‌وچهار سال به طول انجامید، نقشی تعیین‌کننده در تثبیت معارف اسلامی و گسترش فقه اهل بیت ایفا کردند.

حجت‌الاسلام شریعتی‌تبار با اشاره به القاب متعدد این امام بزرگوار، خاطرنشان کرد: مشهورترین لقب ایشان، «صادق» به معنای راست‌گو است، اما در میان علمای شیعه، از ایشان با عنوان «شیخ‌الائمه» نیز یاد می‌شود. این لقب در زبان عربی به فردی اطلاق می‌شود که یا سن بالا دارد، یا دانش فراوان، و یا ریاست یک قبیله و جمع را به عهده دارد. با توجه به اینکه امام صادق (ع) نسبت به سایر ائمه (ع) از عمر و مدت امامت طولانی‌تری برخوردار بودند، این عنوان به نوعی بازتاب‌دهنده جایگاه ویژه ایشان در میان امامان معصوم(ع) است.

وی ادامه داد: امام صادق (ع) در شصت‌وهشت سال عمر شریف خود، در مقطع بسیار حساسی از تاریخ اسلام یعنی دوران افول حکومت اموی و شکل‌گیری خلافت عباسی قرار داشتند. شرایط سیاسی آن دوره، ضعف ساختار خلافت، و فرصت به‌وجودآمده در آغاز خلافت عباسیان، زمینه را برای گسترش علمی و فرهنگی در جامعه اسلامی فراهم کرد؛ زمینه‌ای که امام صادق (ع) از آن بهره گرفتند و با تبیین معارف اهل بیت(ع)، پایه‌گذار نهضتی علمی شدند که تا امروز نیز ادامه دارد.

حجت الاسلام شریعتی‌تبار با اشاره به وسعت شبکه علمی امام صادق (ع) گفت: آن حضرت بالغ بر چهار هزار شاگرد از اقوام، مناطق و مشاغل مختلف در مکتب خود پرورش دادند که در زمینه‌های گوناگون از جمله فقه، حدیث، اخلاق، علوم قرآن و حتی علوم تجربی مانند کیمیا، فعالیت می‌کردند. از جمله شاگردان برجسته ایشان می‌توان به «جابر بن حیان» اشاره کرد که بعد‌ها به عنوان پدر شیمی شناخته شد.

وی افزود: گستره تأثیرگذاری علمی امام صادق (ع) به حدی بود که بسیاری از علمای اهل سنت نیز از محضر ایشان بهره‌مند شدند و نقل حدیث می‌کردند. نقل است که «حسن بن على الوشّاء بجلّى کوفى» از راویان و محدثان بزرگ شیعه در خاطره‌ای می‌گوید که در مسجد کوفه، ۹۰۰ استاد و دانشمند را دیدم که همگی هنگام نقل احادیث می‌گفتند: «حدثنی جعفر بن محمد».