شمارش معکوس برای جبران کمبود «پنتاوالان» | پیگیری شهرآرانیوز از وضعیت کمبود واکسن پنج‌گانه نوزادان

به گزارش شهرآرانیوز پنج روز قبل در گزارشی اختصاصی با تیتر «پنتاوالان، همچنان کمیاب»، به چالش‌های تأمین واکسن پنج‌گانه نوزادان پرداختیم. این واکسن که در دو، چهار و شش ماهگی در قالب سه دُز به نوزادان تزریق می‌شود، نسخه پیشرفته همان واکسن سه‌گانه قدیم است که طبق برنامه واکسیناسیون یکپارچه وزارت بهداشت، قرار است خودایمنی فراگیر دربرابر دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه، هپاتیت B و هموفیلوس آنفلوانزا ایجاد کند. با این حال، بدعهدی شرکت‌های هندی در شرایط فعلی باعث شده تا این واکسن مهم در ایران نایاب شود و بسیاری از کودکان از سن مناسب دریافت واکسن عبور کنند بی‌آنکه دربرابر این پنج بیماری مرگ‌بار به مصونیت برسند. شرایط نگران‌کننده است؟ بله، اما این گزارش در مقام پیگیری ماجرا، راوی اخبار بسیار امیدوارکننده‌ای است.

مشکل تا ۱۰ روز دیگر حل می‌شود

اولاً این را بگوییم که براساس اعلام رسمی زهرا نهبندانی، رئیس گروه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اگرچه دو، چهار و شش ماهگی بهترین سن دریافت این واکسن است، اما تعیین زمان طلایی به آن معنا نیست که اگر نوزاد از این سن عبور کرد، دیگر تزریق واکسن پنج‌گانه بی‌فایده باشد. همان‌طورکه در گزارش قبلی هم گفتیم، سطح ایمنی واکسن پنتاوالان بیش از ۹۵ درصد است و اگر تزریق آن به نوزادان به‌سرعت از سر گرفته شود، مشکلی در آینده برای کودکان ایرانی ایجاد نخواهد شد.

مهدی پیرصالحی، رئیس سازمان غذا و دارو، در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز با اشاره به دلایل بروز این کمبود می‌گوید: یکی از چالش‌های جدی در شرایط فعلی، موضوع انتقال پول است که با توجه به تحریم‌های دارویی، کار را برای معاملات بین‌المللی در این حوزه خیلی سخت کرده است. درحال‌حاضر ما فقط با یک شرکت هندی طرف هستیم که او هم ترجیح می‌دهد نماینده‌اش در ایران را خودش انتخاب کند و به همین دلیل، چالش‌های فراوانی در مذاکرات داشتیم، اما از آنجاکه نسخه هندی این واکسن به‌موازات کسب استاندارد‌های اروپایی با یک‌چهارم قیمت معمول تولید می‌شود، در هر حال چاره‌ای جز استفاده از محصولات این شرکت نبود.

وی تأکید می‌کند: نیاز ماهانه کشور ما به واکسن پنج‌گانه حدود ۴۰۰ هزار دُز است و در نتیجه تاکنون ما ملزم بودیم تا سالیانه حدود پنج میلیون دُز از این واکسن وارد کشور کنیم. حالا بدقولی‌های طرف هندی را هم درنظر بگیرید. همه این‌ها دلیل شکل‌گیری چالش‌های فعلی بود، اما با تدبیر جدید وزارت بهداشت، مقرر شده تا از این به بعد، ماده اولیه واکسن به‌صورت بالک از کشور مبدأ وارد شود، فرایند بسته‌بندی به‌صورت سرنگ‌های تک‌دز و ویال‌های ١٠ دُزی در داخل کشور صورت بگیرد و به این ترتیب، روند این شکل از تولید تحت لیسانس، نیاز کشور را خیلی سریع‌تر برطرف کند.

به گفته رئیس سازمان غذا و دارو، این اقدام زمان دسترسی واکسن در مراکز بهداشتی را کوتاه‌تر و نیاز داخل را تأمین و کمبود را برطرف خواهد کرد و براساس ارزیابی‌های کارشناسی، ورود بیش از یک میلیون دُز پنتاوالان تولید داخل تا نیمه اردیبهشت‌ماه، دوباره فرایند واکسیناسیون را به شکل طبیعی باز می‌گرداند.

چرا پنتاوالان، بومی‌سازی نشده است؟

تا اینجا اگر بخواهیم جمع‌بندی کنیم، مختصر و مفید گزارش همین می‌شود که قرار است مشکل کمبود واکسن پنج‌گانه نوزادان به‌زودی برطرف شود، اما دقیق‌تر که به مسئله نگاه کنیم، سؤال مهمی قابل طرح است؛ چرا در ایران عزیز ما که مؤسسه سرم‌سازی رازی در تراز بهترین شرکت‌های تولیدکننده واکسن در دنیاست و شرکت‌های خصوصی متعددی هم در لبه فناوری دارویی دنیا حرکت می‌کنند، باید یک واکسن مهم نوزادان، وارداتی باشد؟

حمید فرزین، رئیس شعبه شمال‌شرق مؤسسه سرم‌سازی رازی، در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز به این سؤال مهم پاسخ داده و می‌گوید: مجموعه ما با فعالیت محققان توانمند و دانشمندان برجسته ایرانی، توان علمی ساخت این واکسن و حتی دیگر واکسن‌های وارداتی را دارد، اما مهم است که بدانید لازمه تولید یک فرآورده جدید، انجام مراحل تحقیقاتی، تولید بذر واکسینال و آزمایشات R&D بسیار پیچیده‌ بوده و نیازمند اعتبار و سرمایه‌گذاری است. این اعتبارات علاوه بر تأمین مواد اولیه و پشتیبانی از فرایند تولید، باید برای ساخت فضا‌های قرنطینه بهداشتی (کلین‌روم) هم استفاده شود که مجموع هزینه‌های تولید یک واکسن جدید را بسیار سنگین می‌کند.

وی می‌افزاید: سند اثبات توانمندی داخلی، واکسن ثلاث یا همان سه‌گانه باکتریایی است که دربرابر دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه ایمنی ایجاد می‌کرد و سالیان طولانی در مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم‌سازی رازی کشور تولید می‌شد، اما در شرایطی که شرکت‌های خارجی ازجمله سانوفی، فایزر، مرک، نوارتیس، جی‌اس‌کی و آکسفورد اقدام به تولید واکسن‌هایی کرده‌اند که فاقد کیفیت‌های استاندارد بر اساس فارماکوپه‌های بین‌المللی است، این ضرورت وجود دارد تا هم سازمان‌های صادرکننده مجوز و نظارتی، ارزیابی‌های آزمایشگاهی و بالینی دقیق‌تری انجام دهند و هم با سرمایه‌گذاری متمرکز بر تولید داخلی، بومی‌سازی واکسن‌های حیاتی در دستورکار جدی باشد.