مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران در مشهد: باید حق سکونت را برای ساکنان حاشیه شهر به رسمیت بشناسیم + فیلم

به گزارش شهرآرانیوز؛ عبدالرضا گلپایگانی امروز، ۱۷ اردیبهشت‌ ۱۴۰۴، در نخستین کنفرانس ملی چالش‌های حاشیه‌نشینی و فرصت‌های بازآفرینی که در دانشگاه آزاد اسلامی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: شرکت بازآفرینی شهری ایران به‌نمایندگی از دولت، متولی ستاد بازآفرینی شهری ایران است.

وی افزود: این ستاد در سه حوزه حاشیه‌نشینی یا سکونتگاه‌های غیررسمی، بافت‌های ناکارآمد و فرسوده و بافت‌های تاریخی هدایت و راهبری را انجام می‌دهد. ستاد ملی بازآفرینی شهری به‌ریاست رئیس‌جمهور، محلی است برای اینکه حوزه‌های متولی توسعه شهری در زمینه‌های مربوط به این سه حوزه برنامه‌ریزی و اقدام مشترک را سازمان‌دهی کنند.

معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه یکی از مسائل بنیادین توسعه در هر کشوری داشتن مدل توسعه و الگو‌های پیشرفت متناسب با شرایط سرزمین خودش است، عنوان کرد: برای تولید الگو‌های متناسب با شرایط هر جامعه‌ای کسانی که در خط مقدم قرار دارند، دانشگاهیان و فرهیختگان جامعه هستند. انتظار ما به عنوان نهاد اجرایی از دانشگاه این است که به ما برای دستیابی به الگوی مناسب کمک کند.

گلپایگانی ادامه داد: شرکت بازآفرینی به دانشجویان کمک کرده و مبلغی را بابت پروژه‌های مرتبط با مأموریتش تقدیم دانشجویان می‌کند. ما همچنین می‌توانیم تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه آزاد مشهد داشته باشیم. شهر مشهد در زمینه حاشیه‌نشینی در بین شهر‌های ایران بیشترین جمعیت حاشیه‌نشین را دارد که یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر در حاشیه شهر در سکونتگاه غیررسمی زندگی می‌کنند.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران درخصوص علل حاشیه‌نشینی و اهمیت این موضوع در شهر مشهد گفت: حاشیه‌نشینی حاصل نظام برنامه‌ریزی نادرست است. اگر ما یک نظام برنامه‌ریزی از لایه آمایش سرزمین تا لایه برنامه‌ریزی شهری و مدیریت زمین کارآمد و درست داشته باشیم، نباید حاشیه‌نشینی اتفاق بیفتد.

وی بیان کرد: افرادی که به‌ناچار در حاشیه شهر زندگی می‌کنند، از نظام متوازن برنامه‌ریزی و توجه در ساختار آمایش سرزمینی عقب ماندند یا نظام آمایش برنامه‌ریزی شهری و مدیریت زمین افراد در طبقه فرودست را در نظام برنامه‌ریزی خود به رسمیت نشناخته است. بخش عمده‌ای از افرادی که در حاشیه شهر مشهد هستند به احتمال زیاد عمدتاً برای کار می‌آیند.

معاون وزیر راه و شهرسازی خاطرنشان کرد: مدیریت زمین در کشور ما عمدتاً دولتی است و زمین‌های بزرگ حاشیه شهر‌ها در اختیار مدیریت دولتی یا بعضاً وقفی هستند که این موضوع به اضافه یک جریان سوداگری زمین موجب می‌شود تا این زمین‌های دولتی، زمین‌های با شیب خیلی تند، در حریم گسل‌ها، در حریم رودخانه‌ها و زیر کابل فشارقوی برق زمینه بسیار مناسبی برای تصرف و سکونت غیررسمی شود.

گلپایگانی اضافه کرد: زمین‌های وقفی معمولاً شرایطی دارند که موجب می‌شود تصرف شوند یا تبدیل‌به‌احسنی اتفاق بیفتد که مبتنی بر نظام برنامه‌ریزی شهری نیست و بعداً مدیریت شهری را با مشکل مواجه می‌کند. در شرق ایران از مشهد تا چابهار، مشکل حاشیه‌نشینی ما مقداری بیشتر از بقیه کشور بوده که یک علت آن تغییرات اقلیمی است. خشکسالی بلندمدتی در شرق کشور حاکم بوده که باعث شده کوچ به حاشیه شهر‌ها اتفاق بیفتد.

مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران افزود: مسئله دیگر در شرق کشور، جنگ بلندمدت در کشور افغانستان است. مردم ساکن افغانستان به‌ناچار برای زندگی بهتر به مکانی کوچ کردند که امکان کار و اشتغال فراهم است. مشهد جذابیتی دارد که یکی از دلایل حاشیه‌نشینی همین جنگ در افغانستان و شهروندان غیرایرانی هستند. حدفاصل خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان موضوع قاچاق موادمخدر مطرح بوده که زندگی در روستا‌های بی‌دفاع را ناامن می‌کند و به‌ناچار به سمت کوچ می‌روند.

وی با اشاره به اینکه رویکرد دهه‌های گذشته مقابله با حاشیه‌نشینی بود، تصریح کرد: باید حق سکونت را برای آن‌ها به رسمیت بشناسیم و امکانات را برایشان فراهم کنیم تا به سمت زندگی مدنی‌تری پیش بروند. حاشیه‌نشینی در ایران نسبت‌به کل جمعیت حاشیه‌نشین در دنیا، عدد قابل‌توجهی بوده و حدود هفت میلیون نفر است؛ اما نسبت‌به حاشیه‌نشینی در متوسط کل دنیا، نصف عدد بوده که در دنیا ۱۵ درصد، اما در ایران ۷.۸ درصد است.

حاشیه‌نشینی در ایران اصولاً نباید باشد

معاون وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: حاشیه‌نشینی در ایران اصولاً نباید باشد، اما کنترل ساخت‌وساز غیرمجاز و بخشی که به سوداگری زمین برمی‌گردد، باید توسط مدیریت شهری تدبیر شود.

براساس قانون، متولی حفاظت زمین‌های کشاورزی، جهاد کشاورزی بوده و شهرداری نیز مسئول مدیریت ساخت‌وساز بدون‌پروانه است.

گلپایگانی اضافه کرد: اگر برای همین حاشیه‌نشینی یک‌میلیون‌و۳۰۰نفره مشهد، تأمین سرانه خدماتی ساماندهی نشود و آن‌ها را به رسمیت نشناسیم، وضعیت بدتر و باعث فقر و مسائل اجتماعی خواهد شد که بعداً جبران آن هزینه‌برتر خواهد بود.