برق خورشیدی، نور امید در تاریکی ناترازی | گفت‌و‌گو با مدیرعامل شرکت توزیع برق خراسان رضوی درباره راه‌حل‌های ناترازی انرژی
به گزارش شهرآرانیوز، سال‌هاست که از محافل محیط‌زیستی گرفته تا فعالان حوزه انرژی، همه از شبکه مسائل مربوط به نیروگاه‌ها می‌گویند و رسانه‌ها با تیتر درشت، چالش‌هایی در رابطه با مسئله مازوت‌سوزی، آلودگی هوا و حتی استهلاک ماشین‌آلات همچون ژنراتور‌ها و شبکه توزیع برق را بررسی می‌کنند. با این حال، بدون‌شک و بااختلاف، مسئله برق را می‌توان مهم‌ترین موضوع امروز کشور دانست؛ چه از آن جهت که دولت چهاردهم به موازات نهضت مدرسه‌سازی، نهضت توسعه نیروگاه‌های برق خورشیدی و بادی را به‌عنوان مهم‌ترین راهبرد خود دنبال می‌کند و چه از آن جهت که قطعی‌های برق، نارضایتی‌های مختلفی را در سطح جامعه ایجاد کرده و به سوژه داغ گمانه‌زنی‌ها و اظهارنظر‌ها تبدیل شده است.
سؤالات مهمی در این باره مطرح است؛ معضل ناترازی انرژی تا چه زمان قرار است گریبانمان را بگیرد؟ آیا در آینده باید منتظر بدترشدن اوضاع باشیم یا جای امیدواری وجود دارد؟ پاسخ به این سؤالات ما را به دفتر مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان خراسان رضوی رساند؛ جایی که علیرضا خدابنده در گفت‌وگوی اختصاصی با شهرآرانیوز از ناگفته‌های یک برنامه راهبردی و جدید گفت که می‌تواند نور امید را به روزگار تاریک مردم استان بتاباند.
از برنامه راهبردی تولید برق تجدیدپذیر بگویید؛ در حال حاضر چه‌قدر ظرفیت تولید داریم؟
ما درحال‌حاضر ۱۵۳ مگاوات تولید انرژی تجدیدپذیر در استان داریم که امیدواریم در پایان سال ۱۴۰۴ این رقم به ۴۶۴ مگاوات برسد، تا پایان ۱۴۰۵ این ظرفیت به ۱۱۴۱ مگاوات افزایش پیدا کند و سرانجام تا پایان چشم‌انداز ۱۴۰۶ به هدف ۳۱۵۲ مگاوات برق پاک برسیم که یعنی ظرفیت تولید ما در طول دوسال، حدود ۲۰ برابر خواهد شد.
برنامه راهبردی تولید برق پاک در خراسان رضوی متمرکز بر دو حوزه است؛ نیروگاه‌های خورشیدی و نیروگاه‌های بادی و طبق برنامه تعیین‌شده، باید دوهزار مگاوات زیرساخت تولید برق در بخش بادی و هزارمگاوات زیرساخت تولید برق در بخش خورشیدی ایجاد شود. این زیرساخت‌ها هم نیروگاه‌های کمتر از ۷ مگاوات با عنوان «کوچک‌مقیاس» و بیشتر از ۷ مگاوات با عنوان «بزرگ‌مقیاس» را شامل می‌شود.
از نظر کارشناسی این چشم‌انداز دست‌یافتنی است؟ استان چنین‌ظرفیتی دارد؟
بله ما واقعاً زیرساخت فوق‌العاده‌ای برای این هدف داریم. همین الان کریدور بادی ما در خواف و نشتیفان جزو سه کریدور بادی برتر دنیاست. از نظر تابش خورشید هم اقلیم استان در همه نقاط تابش‌پذیری بسیار مناسبی دارد.
اینجا فقط یک چالشی مطرح است. بعضی جا‌ها همچون قوچان، فریمان یا بخش‌های شمالی استان، از نظر دمایی سردسیرتر از سایر مناطق هستند؛ به نظرتان در این موقعیت‌ها، ایجاد نیروگاه خورشیدی منطقی است؟
البته که منطقی است! این یکی از آن موضوعاتی است که متأسفانه باور نادرست نسبت‌به آن وجود دارد. ببینید اگرچه اقلیم استان ما یک اقلیم متنوع از نظر آب‌وهوایی است، اما خوشبختانه ما به‌طور یکپارچه از نعمت نور مستمر خورشید بهره‌مند هستیم. اینجاست که اتفاقاً شهرستان‌های سردسیر ما در تولید برق خورشیدی می‌توانند حتی ارزشمندتر از سایر نقاط استان باشند؛ به این دلیل که درست است برای نیروگاه خورشیدی، تابش خورشید مهم‌ترین پارامتر تولید برق است، اما حرارت و دمای هوا بر تولید برق در این نیروگاه‌ها اثر منفی دارد و اگر دما خیلی بالا برود، البته که برق بیشتر تولید می‌شود، اما تلفات انرژی هم افزایش پیدا می‌کند. اینجاست که می‌گوییم شهرستان‌های سردسیر می‌توانند حتی عملکرد شاخص‌تری داشته باشند؛ زیرا تابش برق درحالی‌که هوا داغ نیست، ایده‌آل‌ترین شرایط تولید برق خورشیدی را برای ما فراهم می‌کند.
الان یعنی نیروگاه‌هایی که در صنایع ساخته می‌شود یا این پنل‌های خورشیدی روی سقف خانه‌ها، همه ذیل همین طرح هستند؟
نه ببینید تفکیک دقیقی وجود دارد. در مجموع، پنج حوزه برای احداث نیروگاه‌های برق پاک تعریف شده که شامل حوزه خانگی، کشاورزی، صنعت، ادارات و سرمایه‌گذاری می‌شود. در هر بخش هم مجموعه نهادهای مسئول، شبکه مشکلات و راهکارهای کارشناسی احصا و طبقه‌بندی شده و خیلی ساده و صریح بخواهم بگویم، تکلیفمان امروز کاملاً روشن است. مثلاً در بخش سازمان‌ها، اداره کل راه و شهرسازی در بحث ساختمان‌سازی و نظام مهندسی تکلیفش معلوم است، در بخش خانگی تکلیف کمیته امداد و بهزیستی مشخص شده و مختصر و مفید، امروز همه می‌دانند وظیفه‌شان چیست و چه‌کاری باید انجام شود.
تا الان چه‌کارهایی انجام شده است؟ وضع امروز استان چگونه است؟
همین الان ظرفیت تجمعی پروژه‌هایی که در بخش‌های مختلف درحال احداث است، به بیش از ۱۵۳ مگاوات می‌رسد. انصافاً تا الان کارهای شاخص و پروژه‌های بسیار مؤثری اجرا شده که واقعاً باید از این‌ها بیشتر گفته شود. مثلاً ببینید کمیته امداد و بهزیستی امروز در خراسان رضوی درحال اجرای طرحی هستند که براساس آن، مددجویان در خانه‌هایشان پنل‌های خورشیدی نصب می‌کنند و پس از اینکه ۱۵۰ میلیون تومان سرمایه لازم از طریق وام بانکی تأمین شد، نیروگاه پنج‌کیلوواتی احداث می‌شود. در واقع، مددجو هیچ مبلغی پرداخت نمی‌کند و از زمانی که نیروگاه احداث و فرایند تولید برق آغاز شد، ما خرید تضمینی انجام می‌دهیم تا در سه تا چهار سال اول، هزینه احداث نیروگاه جبران شود. از آن زمان به بعد، این نیروگاه محل درآمد مددجو خواهد بود. ما همین الان در استان مددجویانی داریم که سال قبل نیروگاه در خانه‌هایشان احداث کرده‌اند و الان ماهیانه ۷ میلیون تومان به‌ازای برق تولیدشده به حسابشان واریز می‌شود؛ یعنی چی؟ یعنی یک محل درآمد امن درقالب یک طرح بُردبُرد که همه از آن بهره‌مند می‌شوند.
در بخش‌های دیگر مثل کشاورزی و صنعت چه‌طور؟
در بخش کشاورزی ما یک برنامه جامع داریم. یک حقیقت مهم در بخش کشاورزی این است که برق برای کشاورزان یک نیاز دائمی است تا چاه‌های آب از چرخه فعالیت خارج نشوند. به همین دلیل ما مصوبه هیئت وزیران را داریم که این‌ها از خاموشی‌ها معاف هستند؛ به شرطی که نیروگاه‌های خورشیدی برپا کنند. اگر این‌طور شد، کشاورزان استان در پیک‌های مصرف از همان برق بهره‌مند می‌شوند و در ماه‌های غیرپیک هم برقشان را به شبکه توزیع عرضه می‌کنند و ما به قیمت تضمینی از آن‌ها می‌خریم؛ یعنی به قیمتی که در چهارسال اصل سرمایه را به کشاورز برمی‌گرداند و از آنجا به بعد، کشاورز می‌ماند با یک محل درآمد جدید و البته چاه آبی که هیچ‌وقت قطع نخواهد شد.
در بخش صنعت هم برنامه عملیاتی دقیقاً مشابه با همین طرح است.
در بخش خانگی هم وضع همین‌طور است؟ یعنی همه می‌توانند پنل خورشیدی روی پشت‌بامشان نصب کنند؟
بله! در بخش خانگی، یکی از طرح‌های ما به‌نام «بام سبز» متمرکز بر مشترکین خانگی است؛ یعنی آن‌هایی که واحدشان ویلایی یا آپارتمانی است. برای همه این‌ها امکان احداث نیروگاه خورشیدی وجود دارد و ما هم خرید تضمینی انجام می‌دهیم. مثلاً یک ساختمان پنج‌واحدی که ۲۰۰ مترمربع پشت‌بام دارد، اگر بیاید پنج کیلووات نیروگاه خورشیدی در پشت‌بام احداث کند، می‌تواند با یک کنتور مجزا به شبکه توزیع متصل شود. آن وقت اصل سرمایه‌گذاری در طول چهارسال جبران می‌شود و از آن زمان به بعد، نیروگاه به محل درآمدزایی اختصاصی ساختمان تبدیل خواهد شد.
به طور کلی، ما در ارتباط با مصرف هرچه بتوانیم در راستای حفاظت محیط زیست از سوخت‌های فسیلی استفاده نکنیم، بُرد کرده‌ایم. بالاخره برای هر چراغی که بالای سر من و شماست، یک نیروگاهی در یک گوشه کشور دارد سوخت مایع یا گاز می‌سوزاند و دود به هوا می‌فرستد تا این چراغ روشن باشد. این طبیعت امانت نسل‌های آینده است و همه ما مسئولیت اجتماعی داریم.
پس واقعاً این انتظار می‌تواند معقول باشد که در آینده از نیروگاه‌های سوخت فسیلی بی‌نیاز شویم؟
بله قطعاً! خراسان رضوی حدود ۴۲۰۰ مگاوات در اوج بار، مصرف برق دارد. برای این هدف یک چشم‌انداز عملیاتی پیش‌بینی شده و به معنای واقعی کلمه، این امیدواری وجود دارد که در آینده، بخش بزرگی از برق موردنیاز استان از نیروگاه‌های تجدیدپذیر تأمین شود و از نیروگاه‌های فسیلی بی‌نیاز شویم.