الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ شهری را در زیر آفتاب سوزان تصور کنید در حالی که گوشه‌و‌کنار خیابان‌ها و کوچه‌هایش از زباله‌های رو به تجزیه پر شده است. بوی ناخوشایندی که این زباله‌ها در هوای دم‌کرده در فضا پراکنده‌اند، پشه‌ها و حشرات موذی را به خود جلب و وزوز دسته‌جمعی‌شان را به صدایی هولناک و آخرالزمانی مبدل کرده است.
این تصویر که مطمئنا برای هرکسی آزاردهنده است، به‌راحتی می‌تواند رنگ واقعیت به خود بگیرد اگر شهروندان و مدیریت شهری وظایف خود را در مدیریت زباله‌ها به‌درستی انجام ندهند. زباله‌هایی که بدون برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح رها شوند، نه‌تنها ظاهر شهر را زشت می‌کنند، بلکه می‌توانند تبدیل به کانونی برای انتشار بیماری‌ها و آلودگی‌های مختلف شوند. این مسئله برای شهری مانند مشهد که سالانه میزبان میلیون‌ها زائر است اهمیتی دوچندان دارد.
به‌ویژه در فصل تابستان که از سویی افزایش شدید دمای هوا، انتشار گاز‌هایی همچون متان و دی‌اکسید کربن را افزایش می‌دهد و از سوی دیگر جمعیت شهر به دلیل ورود زائران بیشتر و طبیعتا میزان زباله‌های تولیدی افزایش می‌یابد. در این مطلب قصد داریم به شما بگوییم زباله‌ها در گرمای شدید تابستان چه بلایی بر سر شهر و ساکنانش می‌توانند بیاورند و چطور می‌توانیم این اثرات را کاهش دهیم.
وقتی زباله‌ها در محیط باز و در هوای گرم رها می‌شوند، میکروب‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها سریع‌تر رشد می‌کنند. این عوامل می‌توانند سبب شیوع بیماری‌هایی همچون اسهال، وبا، حصبه و عفونت‌های پوستی شوند. بر اساس گزارش‌های وزارت بهداشت، در تابستان، شیوع بیماری‌های منتقله از طریق مواد غذایی و آب، ۳۰ تا ۴۰درصد بیشتر از سایر فصول است.
گرمای هوا شرایط مساعدی را برای زندگی حشرات و حیوانات مزاحم فراهم می‌کند، به‌ویژه اگر در کنار گرما منابع غذایی نیز برایشان فراهم باشد. پشه‌ها، مگس‌ها، موش‌ها و گربه‌ها در کنار زباله‌های رها شده در کوچه‌ها و خیابان‌ها، جمع می‌شوند و بستر مساعدی برای انتقال بیماری‌های عفونی انگلی و ویروسی ایجاد می‌کنند. حضور مکرر این حیوانات، علاوه بر آزار، در صورت گزش یا تماس، خطر انتقال بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.
زباله‌های فاسد شدنی، در اثر گرما و رطوبت، شیرابه‌هایی سمی و مضر تولید می‌کنند که به خاک و آب‌های سطحی و زیرزمینی نفوذ می‌کنند. این شیرابه‌ها، علاوه بر آلودگی آب و فساد خاک، اثرات منفی بر سلامتی انسان و جانداران دارند و نمونه بارز آن، آلودگی منابع آب آشامیدنی و تغذیه‌ای است.
زباله‌های رها شده در خیابان و کنار منازل، منظره شهر را زشت می‌کند. این موضوعی برای تمام فصول است، اما شدت آن در تابستان بیشتر است. زیرا زباله‌های رهاشده در گرما، به دلیل افزایش و شدت تجزیه و انتشار بوی نامطبوع وضعیت بصری وخیم‌تری را در شهر ایجاد می‌کنند. گرمای هوا به خودی خود برای شهروندان کلافه‌کننده هست، حالا اگر چنین تصاویری را هم به آن ضمیمه کنیم، تأثیرات منفی متعددی بر وضعیت روانی شهروندان می‌گذارد و آستانه تحمل آنها را پایین می‌آورد.
گذاشتن زباله‌ها در غیر ساعات مشخص شده شهرداری، بستر فعالیت زباله‌گرد‌ها را رونق می‌دهد. افزایش خطر انتقال بیماری‌ها و آسیب‌های زیست‌محیطی از جمله عوارضی هستند که از این طریق دامن‌گیر شهر‌ها می‌شوند، اما این مشکلات در گرمای شدید تابستان بیشتر هم می‌شوند. از سوی دیگر خطر گرمای شدید، میزان خطراتی مانند گرمازدگی و بیماری‌های ناشی از زباله را برای خود زباله‌گرد‌ها نیز افزایش می‌دهد.
راهکارهایی ساده، اما اثرگذار در قالب مسئولیت‌های فردی و جمعی وجود دارند که می‌توانند تغییراتی بزرگ ایجاد کنند. شهر‌های ما، آیینه‌ای از رفتار و فرهنگ ما هستند و هر قدم کوچک، می‌تواند تأثیر بزرگی داشته باشد. در ادامه به چند نمونه از اقداماتی که می‌تواند اثرات نامطلوب تجزیه زباله‌ها را در گرمای هوا کاهش دهد اشاره می‌کنیم.
در روز‌های گرم تابستان، یکی از مهم‌ترین نکات این است که زباله‌ها را در ساعات مشخص شده بیرون بگذارید. این ساعات که بسته به هر محله و منطقه متفاوت است، از اوایل شب شروع و تا اواخر شب ادامه دارد، یعنی زمانی که دمای هوا رو به کاهش می‌گذارد. این کار کمک می‌کند بوی نامطبوع کاهش پیدا کند و حشرات و حیوانات مزاحم کمتر جذب زباله‌ها شوند.
توجه کنید که اگر به هردلیلی موفق نشدید زباله‌تان را در ساعات مشخص بیرون بگذارید، روز بعد آنها را در کوچه و خیابان رها نکنید. اگر امکانش بود تا شب صبر کنید و سپس بیرون بگذارید وگرنه زباله‌ها را فقط در باکس‌های زباله بیندازید. برای اینکه زباله‌هایتان را در باکس بیندازید، آنها را روی بدنه بیرونی ماشینتان نگذارید.
این یک رفتار بی‌نهایت غیرمسئولانه به‌ویژه در گرمای شدید تابستان است. چون علاوه بر ایجاد منظره زشت و ناخوشایند، موجب انتشار آلودگی در شهر می‌شود. در خیلی از موارد کیسه زباله به پایین می‌افتد و تمام محتویات آن روی زمین پخش می‌شود.
همکاری با همسایه‌ها و اهالی محل، روند جمع‌آوری زباله را ساده‌تر و مؤثرتر می‌کند. می‌توانید در قالب گروه‌های محلی، برنامه‌ای منظم برای پاک‌سازی محله‌تان ترتیب دهید و این کار را تبدیل به یک فرهنگ همیشگی کنید. این کار ضمن کاهش آلودگی، هم حس تعلق و هم‌بستگی را در بین شما تقویت می‌کند، و هم می‌تواند به فرهنگ‌سازی بیشتر منجر شود.
در ضمن با این کار فعالیت سالم و آموزشی را برای اوقات فراغت فرزندانتان در فصل تابستان ایجاد می‌کنید. کمک به فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی در سطح جامعه، نقش بسیار مهمی در حفظ پاکیزگی شهر دارد. در دوره‌های آموزشی، پویش‌های اطلاع‌رسانی و کلاس‌های عمومی شرکت کنید و دیگران را هم ترغیب کنید تا در این مسیر سهیم شوند. آموزش‌های ساده و کاربردی، تأثیر زیادی در تغییر رفتار‌ها دارند.
برای جلوگیری از پخش شدن بوی بد و نفوذ شیرابه‌ها، حتما زباله‌ها را داخل کیسه‌های مقاوم قرار دهید. وقتی پلاستیک زباله شما نشتی دارد، حتی اگر در ساعات مشخص شده بیرون بگذارید، شیرابه‌ای که از آن روی موزاییک و آسفالت نشت کرده است، در روز بعد و زمانی که دمای هوا رو به افزایش گذاشت، می‌تواند آلودگی‌های گفته شده را ایجاد کند و باعث ایجاد بوی نامطبوع و جذب حشرات موذی شود.
با توجه به حجم زباله‌ها در تابستان، تفکیک زباله‌ها از سوی شهروندان اهمیت بیشتری می‌یابد. زباله‌های خشک و‌تر را جدا کنید و در مخازن مخصوص قرار دهید. برای این کار، می‌توانید در خانه، چند سطل جداگانه داشته باشید و در محل‌های مشخص، زباله‌ها را تفکیک کنید. این کار باعث کاهش حجم زباله‌های فاسد شدنی و حفظ سلامت محیط‌زیست می‌شود.
در فصل گرما، بیشتر از قبل حواستان به درختان جلو منازلتان باشد و از آب دادن به آنها غافل نشوید. به این ترتیب می‌توانید از آتش‌سوزی درختان خشک و بی‌آب هم جلوگیری کنید. در ضمن اگر در کنار درختان، زباله دیدید، فورا آنها را جمع‌آوری کنید تا از خشک‌شدگی و آتش‌سوزی جلوگیری شود.
حیوانات موذی مانند موش‌ها، مگس‌ها و پشه‌ها به زباله‌های فاسد شده جذب می‌شوند. برای جلوگیری از خطر انتقال بیماری، مراقب باشید زباله‌ها را کامل ببندید و در مخازن مناسب قرار دهید. همچنین، در پارک‌ها و کنار خیابان‌ها، از نگهداری و رها کردن زباله‌ها در محل‌های غیرمناسب پرهیز کنید.