کارشناس ارشد حقوق خصوصی می‌گوید: اصلی‌ترین شرط طلب کردن ضرر و زیان و خسارت برهم زدن نامزدی آن است که یکی از طرفین بدون هیچ گونه دلیل قانع کننده‌ای نامزدی را بهم زده باشد و هیچ دلیل قانع کننده‌ای برای کار خود نداشته باشد.
فرناز محمدیان|شهرآرنیوز- نامزدی حاصل خواستگاری مرد و موافقت زن برای ازدواج با یکدیگر است. مطابق ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی، وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی‌کند اگرچه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد؛ بنابراین هریک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده باشد می‌تواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی‌تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج یا از جهت صرف امتناع از وصلت خسارتی مطالبه کند. بر همین اساس، نامزدی الزام آور نیست. حتی وجود قرارداد مکتوب یا توافق بر سر مسائل مالی مثل مهریه نیز آن را الزام آور نخواهد کرد.
امکان مطالبه خسارت در صورت اثبات ورود ضرر
به صرف امتناع از ازدواج نمی‌توان خسارت گرفت، ولی اگر اثبات شود که خساراتی به طرف مقابل در اثر بر هم زدن نامزدی وارد شده است، امکان مطالبه خسارات طبق قواعد مسئولیت مدنی وجود دارد. ماده ۴ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ نامزدی و خسارات ناشی از آن را در صلاحیت دادگاه خانواده قرار داده است.
چگونگی مطالبه و استرداد هدایا
در صورت بر هم خوردن نامزدی، درباره ممکن بودن یا نبودن مطالبه هدایای طرفین باید میان هدایای مصرف شدنی و هدایایی که عرفا نگهداری می شوند قائل به تفکیک شویم.
الف) هدایای مصرف شدنی: در صورتی که نامزدی بعد از مصرف شدن هدایا، هدایایی که عرفا مصرف شدنی اند، فسخ شود، قابل مطالبه نیست، زیرا هدیه دهنده قصد داشته است نامزدش آن‌ها را مصرف کند، اما اگر عین هدایا باقی باشد، هدیه دهنده می تواند آن‌ها را مطالبه کند، خواه نامزدی فسخ شده باشد خواه نه.
ب) هدایایی که عرفا نگهداری می‌شوند: از آنجا که برخی هدایا مثل طلا، سکه و ... عرفا نگهداری می شوند، گیرنده هدیه با این شرط ضمنی آن‌ها را می‌پذیرد که نگهداری کند؛ بنابراین اگر نامزد در نگهداری آن‌ها تعدی و تفریط کند و هدیه تلف شود، می‌توان او را به پرداخت قیمت آن به طرف دیگر مکلف کرد. البته اگر هدیه بدون تقصیر نامزد تلف بشود، او مسئولیتی ندارد، زیرا مالک هدیه بوده است. چنانچه نامزدی به علت فوت یکی از نامزد‌ها به هم بخورد، طرف مقابل حق رجوع به قیمت هدیه‌ای که در پی تقصیر نامزد تلف شده است ندارد.
مطالبه نامهها و عکس‌ها
نامههایی که در دوران نامزدی بین طرفین مبادله می شوند در حکم هدایای مصرف شدنی اند، زیرا اولا گیرنده هدیه مالک آن می شود و می‌تواند آن را از بین ببرد و ثانیا، چون به شرط وقوع نکاح در آینده مبادله می شوند، بر هم خوردن نامزدی گیرنده را به برگرداندن نامه ملزم می کند. اجرای این تعهد از نظر اجتماعی، اخلاقی و روابط خانوادگی مفید است و مانع بروز اختلافات و سوءاستفاده‌های احتمالی می شود.