یک فعال حقوق حیوانات: ادارات کل دامپزشکی، مسئول بسیاری از اتفاقات تلخ باغ وحش‌ها هستند | باغ وحش‌ها انگیزه‌ای برای درمان حیوانات پا‌به‌سن‌گذاشته ندارند

علی کشمیری در گفت‌و‌گو با خبرنگار  شهرآرانیوز، در خصوص وضعیت باغ‌وحش‌ها در ایران اظهار کرد: در ایران بیش از ۷۰ باغ وحش، باغ پرندگان و مراکز نگهداری از حیات وحش فعالیت دارند و مالکیت آن‌ها بعضا خصوصی بوده یا با سازمان‌ها و نهاد‌هاست.

وی بیان کرد: صرف‌نظر از نوع مالکیت، تمامی این مجموعه‌ها سال‌هاست با چالش‌ها، ایرادها و ضعف‌های مختلف رو‌به‌رو هستند. این ایرادات و نواقص در دو حوزه عملکرد داخلی باغ وحش و باغ پرندگان و نیز نظارت نهاد‌های حاکمیتی بر آن‌هاست.

این فعال حقوق حیوانات با بیان اینکه در دنیا کارکرد اصلی یک باغ‌وحش آموزش، پژوهش و حفاظت از گونه‌های در معرض خطر است، عنوان کرد: در ایران این کارکرد‌ها کم‌رنگ بوده یا عملا وجود ندارند.

باغ وحش‌ها در ایران محلی برای نمایش حیوانات و فروش نوزاد آن‌ها هستند 

کشمیری خاطرنشان کرد: بسیاری از این مجموعه‌ها صرفاً با رویکردی درآمدمحور محلی برای نمایش حیوانات و فروش نوزاد آن‌ها هستند و از حداقل استاندارد‌های رفاهی، درمانی و بهداشتی برای حیوانات برخوردار نیستند. نمونه‌هایی مانند تلفات متوالی حیات وحش در باغ وحش‌ها نشان می‌دهد که این وضعیت بیش از یک مشکل موردی، به یک بحران ساختاری تبدیل شده است.

وی در خصوص علل اصلی مرگ‌ومیر‌های فراوان در باغ‌وحش‌ها گفت: برخی از تلفات می‌تواند مرتبط با افزایش سن حیوان باشد، اما غیر از آن، سه عامل اصلی جزو مهم‌ترین دلایل این مرگ‌ومیر‌هاست. 

این فعال حقوق حیوانات افزود: دلیل اول فضای نگهداری نامناسب است. قفس‌های کوچک، جانمایی اشتباه، فقدان طراحی طبیعی و بدون امکانات غنی‌سازی محیطی باعث استرس، آسیب به حیوانات یا مرگ می‌شود. کشته‌شدن لئو توله شیر امیرعلی اکبری، ورزشکار هنر‌های رزمی در باغ وحش ارم، به دلیل اشتباه در جانمایی رخ داد و حیوان نگون‌بخت توسط شیر‌های بالغ جایگاه مجاور کشته شد.

کشمیری ادامه داد: دلیل دوم تغذیه، بهداشت و درمان ناکافی است. در بسیاری از موارد جیره غذایی حیوانات متناسب با نیازشان تنظیم نشده و مراقبت‌های دامپزشکی لازم وجود ندارد یا کافی نیست. چند سال قبل عکس و فیلم شیر نر باغ وحش قدیم سیرجان استان کرمان در فضای مجازی وایرال شد. شیری رنجور و لاغر که به حال خود رها شده بود که با پیگیری‌های مردمی مدتی توسط محیط زیست سیرجان تحت مراقبت قرار گرفت و نهایتا به باغ وحش زابل انتقال یافت.

وی اضافه کرد: دلیل سوم کمبود تخصص نیروی انسانی است. نگهداری از حیوانات وحشی نیازمند تیم‌های تخصصی است، اما بسیاری از باغ وحش‌ها فاقد دامپزشکان و کارشناس‌های تمام‌وقت و تجهیزات ضروری درمانی هستند. یکی از دلایل آن عدم پرداخت حقوق مصوب به دامپزشکان است.
در شرایطی که حقوق مصوب دامپزشکان در باغ وحش شهر‌های بزرگ ماهیانه حدود ۶۰ میلیون تومان تعیین شده، اما مالکان باغ وحش مبلغی بسیار کمتر را به دامپزشکان پرداخت می‌کنند.

باغ‌وحش‌ها انگیزه‌ای برای درمان حیوانات پابه‌سن‌گذاشته ندارند 

این فعال حقوق حیوانات بیان کرد: از سوی دیگر اقدامات درمانی پیشگیرانه نزد بسیاری از باغ وحش‌داران مفهومی ندارد؛ یعنی تا شرایط حیوان بحرانی نشود، برای آن هزینه نمی‌کنند. حقیقت تلخی نیز در این میان وجود دارد و اینکه باغ وحش‌ها انگیزه‌ای برای درمان حیوانات پا‌به‌سن‌گذاشته ندارند، چراکه از یک طرف هزینه درمان این حیوانات بالاست و از سوی دیگر حیوانات پیر مورد علاقه بازدیدکنندگان باغ وحش نیستند، لذا حذف این حیوان برای باغ وحش به‌صرفه است.

وی با اشاره با اینکه سازمان حفاظت محیط زیست در جایگاه نهاد ناظر، مسئولیت دارد هم مجوز فعالیت باغ‌وحش‌ها را صادر کند و هم بر عملکردشان نظارت داشته باشد، تصریح کرد: با این حال، ضعف در اجرای قوانین و کمبود منابع مالی و انسانی باعث شده این نظارت‌ها کارآمد نباشند. در برخی موارد نیز برخورد‌ها بیشتر شکلی و مقطعی است تا ساختاری.

مسئولیت بسیاری از اتفاقات تلخ باغ وحش‌ها با ادارات کل دامپزشکی است

این فعال حقوق حیوانات خاطرنشان کرد: نبود گزارش‌های شفاف از تلفات و عملکرد باغ وحش‌ها به این احساس دامن می‌زند که مسئولیت‌پذیری کافی وجود ندارد. نکته همیشگی فراموش‌شده این ماجرا، نقش و اهمیت سازمان دامپزشکی در نظارت بر باغ وحش‌هاست، وظیفه‌ای که کمتر به آن پرداخته می‌شود و تمام کاستی‌های این حوزه را عملا محیط زیست بر دوش می‌کشد. مسئولیت بسیاری از اتفاقات تلخ باغ وحش‌ها با ادارات کل دامپزشکی است.

کشمیری با بیان اینکه اگر امکان‌پذیر بود، بهترین راهکار، حذف و تعطیلی یکپارچه تمام این مراکز است، عنوان کرد: به دلیل اینکه در باغ وحش‌ها با موجود زنده سروکار داریم، این تعطیلی عملی نیست، بنابراین باید راهکار‌های دیگری برای بهبود شرایط باغ وحش‌ها در نظر گرفت.

وی افزود: یک سطح از راهکارها، اصلاح مجموعه‌های موجود است. در برخی باغ‌وحش‌ها می‌توان با بازطراحی فضاها، بهبود تغذیه، حضور دامپزشکان متخصص، نصب سیستم‌های پایش و مونیتورینگ و نظارت دقیق، مستقل و مستمر شرایط را بهتر کرد. این اصلاحات نیازمند سرمایه‌گذاری و اراده مدیریتی جدی است.

این فعال حقوق حیوانات ادامه داد: سطح دوم راهکار‌ها حذف یا ادغام برخی مراکز است. باغ‌وحش‌هایی که سوابق متعدد تخلف داشته یا از توان مالی برای اجرای اصلاحات برخوردار نیستند، باید حذف و در دیگر مراکز ادغام شوند و این فرایند تداوم داشته باشد تا تعداد باغ وحش و باغ پرندگان بسیار محدود شود و هم‌زمان مجوز جدید برای باغ وحش یا باغ پرندگان صادر نشود.

وی با اشاره به اینکه در طرح رتبه‌بندی باغ‌وحش‌ها که توسط سازمان حفاظت محیط زیست انجام شده، باغ وحش ارم تهران امتیاز و رتبه بالایی دارد، تصریح کرد: با وجود این رتبه بالا، اما همین باغ وحش، رکورددار مرگ‌های تکراری و کشته‌شدن حیوانات توسط هم‌نوعانشان است.

تمام باغ وحش‌ها و باغ پرندگان در کشور مشکل‌دار هستند

کشمیری اضافه کرد: کشته‌شدن لئو توله شیر، کشته‌شدن کوئین ببر سفید و کشته‌شدن شامپانزه‌ای به اسم شمسی هر سه در باغ وحش ارم و توسط هم‌نوعانشان اتفاق افتاده است. تمام باغ وحش‌ها و باغ پرندگان در کشور دارای مشکل هستند و اگر تاکنون اسمشان را نشنیده‌اید، به این دلیل بوده که اتفاقات یا تلفاتشان رسانه‌ای نشده است.