ضمانت رسول مهربانی (ص) برای موفقیت و پیشرفت چیست؟

امروزه پیشرفت و موفقیت، هدف و آرزوی همه اقشار جامعه است و عموم افراد در سنین مختلف هر روز که حرکت و تلاش خود را آغاز می‌کنند، هدف مشترک آنان، دستیابی به موفقیت و پیشرفت در زندگی است. زندگی به یک معنا همان رسیدن به اهداف مطلوب نزد افراد است و در این مسیر هر کسی به‌دنبال راهی است تا رسیدن خود به موفقیت را تضمین و قطعی کند.‌

می‌دانیم و می‌بینیم که امروز بسیاری از جوانان برای رسیدن به موفقیت، به‌طور خستگی‌ناپذیری تلاش می‌کنند و با به‌کارگیری انواع روش‌ها و شیوه‌های رایج در آرزوی کامیابی و موفقیت، روز‌ها را سپری می‌کنند، اما بسیاری به آنچه در آرزویش هستند، دست نمی‌یابند. آیا مسیر و راه را اشتباه انتخاب کرده‌اند؟ هدف و مقصود مشخص و روشنی نداشته‌اند؟ به توانایی‌ها و امکانات خود بی‌توجه بوده‌اند یا معیار‌های نادرستی برگزیده‌اند؟

شاید همه اینها بر موفق نبودن مردم و خصوصا جوانان تأثیر گذاشته باشد، اما یکی از عواملی که بیشتر شکست‌ها و ناکامی‌ها از آن ناشی می‌شود، نوعی «استبداد به رأی» یا به‌عبارت بهتر «خودمحوری» و «مشورت نکردن با دیگران» و خصوصا «بی‌اعتنایی به نظر صاحبان تجربه» در مسائل مهم و سرنوشت‌ساز زندگی است، این درحالی است که در زمانه ما سبک زندگی به مقوله‌ای به نام «توسعه فردی» آمیخته شده است که ادعای آن، تضمین موفقیت افراد است.

جوانان و نوجوانان به‌طور طبیعی دوست دارند احساس کنند که افراد مستقل و آزادی هستند. آنها کوشش می‌کنند که خودشان بتوانند از عهده حل مسائل برآیند، لذا تلاش‌هایی را که والدین و معلمان برای کمک به آنها در انتخاب راه آینده ارائه می‌کنند، نمی‌پذیرند.

حس غرور و استقلال‌طلبی در جوانان و نوجوانان، آنها را وادار می‌کند که خود به‌تنهایی تصمیم بگیرند. شکست و ناکامی‌جوانان و نوجوانان نیز اغلب در همین مسئله نهفته است.

نکته مهم و درخورتوجه اینکه هر کسی موضوعات و مسائل را از زاویه و محدوده نگاه خاص خودش بررسی می‌کند، اما دیگران هرکدام مسائل را از زوایا و ابعاد مختلف و گوناگون نگاه و تجزیه و تحلیل می‌کنند، از این‌رو عاقل‌ترین افراد، کسانی هستند که به مشورت، بیش از دیگران اهتمام می‌ورزند. در مشورت، منافع بسیاری نهفته است که اگر به‌صورت درست و منطقی از آن استفاده شود، از بروز بسیاری از مشکلات، پیشگیری خواهد شد.

در آموزه‌های دینی و معارف اسلامی، «مشورت» ضامن موفقیت است. در سیره رسول خدا (ص) مشورت یک اصل برجسته است که در حیات و تمدن مسلمانان به یادگار مانده است.

مطالعه احادیث مرتبط با موضوع مشورت در سیره رسول خدا (ص) نشان می‌دهد که مشورت در تصمیم‌گیری‌های مهم اجتماعی و فردی نقش محوری داشته است. محور‌های کلیدی این احادیث بر اهمیت بهره‌گیری از نظر دیگران برای رسیدن به رشد و هدایت، برکت یافتن کار‌ها از طریق مشورت و لزوم تکیه نکردن صرف به رأی فردی تأکید می‌کنند.

 در برخی روایات تصریح شده است که هیچ فردی با مشورت‌جویی، از راه درست منحرف نمی‌شود و مشاوره سبب هدایت به‌سوی تصمیم صحیح می‌شود. همچنین، در سیره عملی پیامبر اکرم (ص) آمده است که ایشان در وقایع سرنوشت‌ساز، با اصحاب و افراد معتمد خود مشورت می‌کردند و همین امر، عامل موفقیت و انسجام جمعی می‌شد.

رسول مهربانی و رحمت جهانی در این‌باره می‌فرمایند: «ما یَستَغنى رَجُلٌ عَن مَشوَرَهٍ: هیچ فردی از مشورت بى‌نیاز نیست». (نهج‌الفصاحه، ص۴۹۷، ح۱۶۳۷). در حدیثی دیگر می‌گویند: «مُشاوَرَهُ العاقِلِ الناصِحِ رُشدٌ و َیُمنٌ و َتَوفیقٌ مِنَ ا... فَإِذا أَشارَ عَلَیکَ النّاصِحُ العاقِلُ فَإِیّاکَ و َالخِلافَ فَإِنَّ فى ذلِکَ العَطَبَ: مشورت کردن با عاقل خیرخواه، مایه هدایت و میمنت است و توفیقى است از جانب خداوند، پس هرگاه خیرخواه عاقل تو را راهنمایى کرد، مبادا مخالفت کنى که موجب نابودى مى‌شود» (محاسن، ج۲، ص۶۰۲، ح۲۵).

در دیگر احادیث نبوی آمده است: «لا مُظاهَرَه، أوثَقُ مِنَ المُشاوَرَه: هیچ پشتیبانى و حمایتى، استوارتر از مشورت نیست»؛ «ما مِن رَجُلٍ یُشاوِرُ أحَدا إلاّ هُدِیَ إلَى الرُّشدِ: هیچ انسانی نیست که با کسى مشورت کند مگر آنکه به راه درست رهنمون شود.» رسول خدا (ص) در این‌باره تأکید کرده‌اند: «الحَزمُ، أن تَستَشِیرَ ذَا الرَّأیِ و تُطِیعَ أمرَهُ: احتیاط و دوراندیشى آن است که با صاحب‌نظر، مشورت و به نظر او عمل کنی».