به گزارش شهرآرانیوز، مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه‌ای در پیامی به مناسبت یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیه قم به ابعاد مختلفی از کارکرد‌های حوزه‌های علمیه اشاره کردند. ایشان در این پیام که به «منشور روحانیت» مشهور شد، می‌فرمایند؛ «حوزه یک سرمایه‌ی سترگ علمی و منبع اندیشه‌ورزی و پژوهشگری هزاران عالم دینی است. این بعد شامل آمادگی برای مواجهه با یافته‌های علمی و تحولات فکری روز جهان و پاسخ‌گویی فقهی به نیاز‌های امروز و پدیده‌های پیچیده است.» رهبر انقلاب در این پیام از حوزه به عنوان «خط مقدم جبهه‌ی تقابل با تهدید‌های دشمن در عرصه‌های گوناگون» نام می‌برند.
حجت الاسلام رضا رستمی مدیر مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه در رابطه با مواجهه حوزه با یکی از چالش‌های مهم روز یعنی «فضای مجازی و هوش مصنوعی» اظهارداشت: پیام‌هایی که تاکنون مقام معظم رهبری داشته‌اند معمولا در بالاترین سطح، یک افق ۴۰ ساله را ترسیم می‌کند. از جمله در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و همچنین در پیامی که خطاب به حوزه علمیه خواهران داشتند در هر دو، افق‌ها ۴۰ ساله هستند. اما در پیامی که به مناسبت یکصدمین سالگرد بازتاسیس حوزه خطاب به حوزه‌های علمیه داشتند، افق پیش رو، یک قرن است و صد سال آینده و ایجاد تمدن نوین اسلامی را مدنظر قرار داده است که پایه‌های فکری آن باید در حوزه علمیه شکل بگیرد.
وی تصریح کرد: یکی از مباحث مورد توجه در این افق صدساله، مواجهه تمدن اسلامی با عرصه تکنولوژی است. تکنولوژی نمود‌های مختلفی داشته و در ۲۰۰ سال گذشته به هر حال در هر جامعه‌ای نگاه «سنت» و «مدرنیته» با هم تقابل‌هایی داشته‌اند. هرچند ما این الگوی «سنت - مدرنیته» را که در غرب مطرح می‌شود، نمی‌پذیریم بلکه معتقدیم در اندیشه اسلامی اتفاقا سنت همواره به دنبال مدرن شدن است، اما با الگوی خودش. با الگویی مانند الگوی شیخ بهایی و رویکردی که در آن نسبت به استفاده از طبیعت وجود دارد.
حجت الاسلام رستمی تصریح کرد: در اندیشه اسلامی مهندسی متفاوت از مهندسی رایج امروز است. نگاه در مهندسی اسلامی این است که بدون آسیب به طبیعت فرآیندی ایجاد شود که از خدمات طبیعت استفاده کنیم. نمونه‌های آن را نیز می‌توان در «حمام فین کاشان» و بسیاری از سازه‌های دیگری که مرحوم شیخ بهایی ایجاد کرده است، ملاحظه نمود.
مدیر مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه گفت: در رابطه با تکنولوژی جدید مانند هوش مصنوعی و فضای مجازی ما با سه عرصه مواجه هستیم؛ نخست: «عرصه فلسفه فضای مجازی» که به دنبال ماهیت شناسی فضای مجازی است که فضای مجازی چیست؟ چه بستری است؟ و انسانی که در این فضا شکل می‌گیرد چگونه انسانی است؟ بحث دوم؛ موضوع «فقه و اخلاق فضای مجازی» و سوم «ضوابط استفاده از آن» است. در دنیای امروز، چون تکنولوژی دست شرکت هاست نه دست دولت ها، به همین دلیل معمولا یک شتاب بیش از حد متعادل دارد لذا بسیاری از دولت‌ها در دنیا از تکنولوژی جا می‌مانند.
وی با اشاره به این واقعیت که امروز خود غربی‌ها هم درباره «انسان شناسی» و «فلسفه فضای مجازی» سوالات متعددی دارند تصریح کرد: برای مثال کتاب «درباره اینترنت» این موضوع را بررسی می‌کند که آیا انسانی که در عرصه فضای مجازی ایجاد می‌شود مولفه‌های «اَبَرانسان» نیچه‌ای را دارد؟ یعنی انسانی که همه استعداد‌های خود را در دنیا شکوفا می‌کند. زیرا نیچه قائل است همه استعداد‌های انسان در دنیا شکوفا می‌شود و کسی که همه استعداد‌های خود را در دنیا شکوفا کند، انسان است.
حجت الاسلام رستمی خاطرنشان کرد: کتاب «درباره اینترنت» تصریح می‌کند که ما با بُعد معنوی انسان کاری نداریم و تنها بُعد مادی را بررسی می‌کنیم. در همین بعد مادی آیا تمام استعداد‌های انسان می‌تواند در همین دنیا شکوفا شود یا خیر؟ به عبارت دیگر آ‌ها نیز در این عرصه دچار سوال و پرسش هستند.
مدیر مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه در ادامه به عملکرد حوزه در این عرصه اشاره کرد و گفت: حوزه با ایجاد سرفصل‌های جدید درسی این بستر را فراهم کرده است که طلاب و پژوهشگران حوزوی هم در عرصه تحصیل، دروسی با موضوعات جدید روز داشته باشند و هم در زمینه پایان نامه و پژوهش به موضوعات روز جامعه بپردازند. به عنوان مثال دروسی از قبیل «فقه رسانه»، «فقه هوش مصنوعی»، «درس خارج فقه فضای مجازی» و .. راه اندازی شده که این موارد زمینه ساز تولید دانش در این حوزه هستند.
حجت الاسلام رستمی با بیان این که ما نسبت به ایده آل قطعا فاصله داریم، تاکید کرد:، اما حرکت خوبی شروع شده است امروز حوزه به این باور رسیده است که باید در موضوعات جدید، «کرسی جدید» ایجاد کند و ایجاد کرده است. نه تنها کرسی درس که حتی موضوع «فقه بازی‌های رایانه‌ای» قریب به ۴ یا ۵ سال است که به صورت مستند پیگیری می‌شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع پایان نامه‌های حوزوی مرتبط با مسائل امروز جامعه پرداخت و خاطرنشان کرد: در عرصه پایان نامه نیز چندین پایان نامه سطح سه و سطح چهار در رابطه با بازی‌های رایانه‌ای تالیف شده است. علاوه بر این «انجمن بازی‌های رایانه‌ای» شکل گرفته و حتی مجموعه‌ای به نام «مدّبر» که اختصاصا یک مجموعه حوزوی است در عرصه تولید بازی‌های رایانه‌ای ورود کرده است. یعنی بازی‌ها توسط طلاب طراحی و ساخته می‌شود.
مدیر مرکز رسانه و فضای مجازی حوزه‌های علمیه تصریح کرد: در بحث فضای مجازی ما امروز از کلیات عبور کرده‌ایم. زمانی «فقه فضای مجازی» به شکل کلی، موضوع ما بود، اما امروز به سوی مسائل موجود در عرصه فضای مجازی مانند «رمز ارزها» و «رمز ارزش ها» حرکت می‌کنیم. در حال حاضر کتاب «فقه رمزارزها» جزء کتاب‌های درسی طلاب است و این ابتکار مدیریت حوزه بود که با وارد کردن دروس فقه معاصر به دروس طلبگی، مباحث جدید را وارد کرد.
حجت الاسلام رستمی در ادامه گفت: امروز طلاب از سال هفتم تا چهاردهم درس خارج، می‌توانند دروس جنبی به نام «دروس تمهیدی فقه معاصر» انتخاب کنند که ۱۴ عنوان را شامل می‌شود از جمله «فقه بیمه»، «فقه مدیریت اداری»، «فقه رمزارزها» و «فقه پول» این در واقع نکته بسیار کلیدی در پاسخ به نیاز‌های جدید جامعه است. این دروس امروز دایر است و طلابی که در این دروس شرکت می‌کنند مسلما بسیار به مسائل روز آگاه‌تر و آشناتر هستند. همچنان که امروز هم کارشناسانی در این موضوعات حضور دارند.
«فقه خبر و اطلاع رسانی» نیز از دیگر مباحثی بود که حجت الاسلام رستمی با اشاره به آن گفت: کتاب «فقه خبر و اطلاع رسانی» امروز در دسترس همه قرار گرفته است. در این عرصه نگاه ما این است که الگویی که نظام غربی به عنوان ارزش‌های خبری و ژورنالیسمی برای ما ترسیم کرده فقط و فقط به جذب مخاطب می‌اندیشد به هر قیمتی. این مسئله آثار سوئی به دنبال دارد از جمله اینکه مخاطب به مرور زمان بی اعتماد می‌شود. چیزی که در چند سال آینده یک نوع گیجی و حیران را برای مخاطب ایجاد خواهد کرد.
وی خاطرنشان کرد: در عرصه پژوهشی هم «دبیرخانه پژوهش‌های مورد نیاز نظام» راه اندازی شده که اتفاقی بسیار مهم است. اگر در جایی نیاز به نگاه دینی وجود دارد سازمان‌ها و نهاد‌ها می‌توانند برای انجام پژوهش‌های مورد نیاز به این بنیاد سفارش دهند. بعد از انقلاب پژوهشگاه‌های مختلفی در نهاد‌ها شکل گرفت که معمولا نگاه بنیادی دارند امروز ساختاری به نام «بنیاد گفتمان انقلاب اسلامی» تشکیل شده که بخشی از ظرفیت پژوهشگاه‌های حوزوی یا دانشگاهی (که مرتبط با حوزه هستند) را معطوف به پژوهش‌های مورد نیاز نظام می‌کند و به این سمت سوق می‌دهد.
منبع: شبستان