الهام ظریفیان | شهرآرانیوز؛ عصر یک روز در حال قدم‌زدن در کوچه یا پارک هستید که سگی ناگهان نزدیک می‌شود و شروع به پارس می‌کند. تصور اینکه سگ، شما را گاز بگیرد، ترسناک است؛ اما با توجه به افزایش نگهداری حیوانات خانگی به‌ویژه سگ و گربه در سال‌های اخیر، چندان دوراز‌ذهن هم نیست. یا گربه آرامی را تصور کنید که روی چمن‌ها خودش را ولو کرده، اما وقتی دستتان را برای نوازش به سمتش دراز می‌کنید، بر آن پنجه می‌کشد و زخمی بر جا می‌گذارد.
شاید در نگاه اول، موضوع خیلی جدی به نظر نرسد؛ یک زخم کوچک، کمی درد، شست‌وشوی ساده و تمام. اما واقعیت این است که پشت همین حادثه به‌ظاهر‌ساده، یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های جهان پنهان شده است: هاری. بیماری‌ای که اگر درمان نشود، تقریبا همیشه مرگ‌بار است.
در تقویم جهانی، بیست و هشتم سپتامبر (۶ مهر) سالروز درگذشت لویی پاستور است و به خاطر فعالیت‌های مؤثر این دانشمند در تهیه اولین واکسن هاری، این روز به نام روز جهانی هاری نامگذاری شده است، به همین مناسبت نگاهی داریم به هاری و چند نکته مهم برای در امان ماندن از این بیماری مهلک.
شاید باور نکنید، اما این بیماری از قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته‌شده در تاریخ پزشکی است که همچنان در قرن۲۱ هم قربانی می‌گیرد. آمار جهانی نشان می‌دهد هر سال بیش از ۵۰هزار نفر در اثر هاری، جان خود را از دست می‌دهند؛ بیشتر در کشور‌های درحال‌توسعه و به‌ویژه در آسیا و آفریقا.
بیماری هاری یک بیماری عفونی ویروسی است که پستانداران و انسان به آن مبتلا می‌شوند و ویروس آن به سیستم عصبی مرکزی حمله می‌کند.
بزاق حیوان ناقل در گوشت‌خواران و وحوش، مخزن اصلی ویروس هاری است که از طریق گازگرفتن یا خراش حیوان آلوده وارد بدن می‌شود.
شناختن علائم هاری در حیوانات می‌تواند کمک کند تا از خطر دوری کنیم. بعضی از مهم‌ترین نشانه‌ها عبارت‌اند از:
وقتی اسم هاری می‌آید، بیشتر مردم به یاد سگ می‌افتند. درست هم هست؛ سگ‌ها اصلی‌ترین ناقل هاری در بسیاری از کشور‌ها هستند. اما حیوانات دیگری ازجمله موارد زیر هم می‌توانند ویروس را منتقل کنند، بنابراین مهم است بدانیم هر حیوانی که رفتار غیرطبیعی دارد (پرخاشگری ناگهانی، حمله بی‌دلیل، ترس یا فلجی غیرعادی) ممکن است مشکوک به هاری باشد:
یکی از دلایل ترسناک‌بودن هاری، این است که علائم آن دیر ظاهر می‌شود؛ ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها بعد از گازگرفتن، بیماری خود را نشان دهد. دوره نهفتگی معمولا بین یک تا سه ماه است. علائم اولیه شبیه یک سرماخوردگی ساده است، اما پس از مدتی علائم جدی‌تر و هولناک بروز می‌کنند که متأسفانه وقتی بیمار به این مرحله برسد، تقریبا هیچ درمان مؤثری وجود ندارد و فرد در کمتر از ۱۰ روز، جان خود را از دست می‌دهد.
خوشبختانه هاری یک بیماری کاملا قابل پیشگیری است. اگر اقدامات درست و بموقع انجام دهیم، حتی بعد از گازگرفتن هم می‌توان جلوی بیماری را گرفت.
اولین خط دفاع، واکسینه‌کردن حیوانات خانگی است. اگر در همسایگی شما افرادی هستند که حیوانات خانگی دارند، حتما به آنها توصیه کنید طبق برنامه دام‌پزشک، به حیوانشان واکسن هاری تزریق کنند. این واکسن باید هر سال تمدید شود.
افرادی مثل دام‌پزشکان، کارکنان باغ‌وحش یا کسانی که در مناطق پرخطر زندگی می‌کنند، بهتر است واکسن پیشگیرانه هاری را دریافت کنند.
درمان هاری به‌صورت شبانه‌روزی در چهار مرکز در مشهد انجام می‌شود:
در سال۱۴۰۳ حدود ۴۲۹هزار حیوان‌گزیدگی و ۲۴ مورد مرگ انسانی در اثر ابتلا به بیماری هاری در کشور ثبت شده است.
در سال۱۴۰۳ تعداد ۲۰۴۰۲ مورد حیوان‌گزیدگی و دو مورد فوت در اثر ابتلا به بیماری هاری به‌دلیل مراجعه‌نکردن به مراکز درمان پیشگیری هاری، در محدوده دانشگاه علم‌پزشکی مشهد به ثبت رسیده است.
از ابتدای سال تا پایان شهریور۱۴۰۴، تعداد ۱۰۱۲۸ مورد حیوان‌گزیدگی در شهر‌های زیرپوشش دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد گزارش شده است.
امسال، موردی از مرگ انسان، ناشی از هاری، در دانشگاه مشهد وجود نداشته است.
حذف مرگ انسانی هاری تا سال ۲۰۳۰ و طبق هدف تعیین‌شده سازمان بهداشت جهانی، نیازمند عزم یکپارچه دستگاه‌های وظیفه‌مند برای کنترل جمعیت سگ‌های بدون صاحب است که البته فاصله زیادی تا دستیابی به آن داریم. تجربه موفق کشور‌هایی که به این هدف دست پیدا کرده‌اند، ناشی از اجرای دقیق و کامل برنامه CNVR است؛ یعنی:
زنده‌گیری/ واکسیناسیون/ عقیم‌سازی/ رهاسازی در همان محل جمع‌آوری‌شده.
متوسط هزینه واکسن و سرم هاری مصرفی برای هر مصدوم، ۲۰میلیون تومان است؛ اما این خدمات به صورت رایگان در مراکز گفته‌شده ارائه می‌شود.