رشد ۹۳ درصدی قیمت طلا، اختلاف قدیمی محاسبه نرخ اجرت ساخت را دوباره زنده کرده است
مسعود سلطانی|شهرآرانیوز؛ اول اسفند سال ۹۸ هر گرم طلای ۱۸ عیار در بازار ایران به قیمت ۵۴۹ هزار تومان معامله می‌شد. از آن روز تاکنون قیمت هر گرم طلا در بازار با رشد بیش از ۹۳ درصدی به یک‌میلیون و ۵۴ هزار تومان رسیده است. درواقع شیوع کرونا باعث شد هم‌زمان با ریزش شرکت‌های سهامی در بورس‌های جهانی، سرمایه‌گذاران به آخرین سنگر برای حفظ دارایی‌های خود کوچ کنند. آخرین سنگر هم طبق معمول در مواقع بحران اقتصادی، طلاست.
با افزایش تمایل سرمایه‌گذاران جهانی به سپرده‌گذاری در صندوق‌های پشتوانه طلا، خالص ارزش دارایی صندوق‌ها رشد معناداری پیدا کرد و در ادامه باعث شد نرخ جهانی طلا نیز روی دور صعود بیفتد. البته روند صعودی قیمت طلا در بازار‌های جهانی هنوز متوقف نشده است. با اینکه نرخ جهانی طلا به قله تاریخی خود رسیده و همه رکورد‌های گذشته را پشت سر گذاشته است، بسیاری از تحلیلگران معتقدند نرخ رشد طلا در سال جاری مادامی‌که ویروس کرونا وجود داشته باشد، ادامه خواهد داشت.
اکنون که اقتصاد ایران رشد ۹۳ درصدی نرخ طلا را تجربه کرده، یک مسئله قدیمی و البته حساس دوباره احیا شده است؛ اینکه اجرت ساخت طلا بر چه اساس محاسبه می‌شود و چرا طلافروشان این نرخ را به‌صورت شفاف با مشتریان خود در میان نمی‌گذارند. همچنین چرا اجرت ساخت براساس درصدی از قیمت محصول بیان می‌شود درحالی‌که طبق قانون باید به‌صورت ریالی تعیین شود.
ضربات سریع روی ماشین حساب
حتما بار‌ها این تجربه را داشته‌اید که در مراجعه به طلا‌فروشی بعد از انتخاب یک قطعه طلا و پرسش درباره قیمت آن، فروشنده در کسری از ثانیه و با زدن چندین ضربه روی ماشین حساب، نرخی را به شما اعلام می‌کند.
اما وقتی از او درباره جزئیات می‌پرسید پاسخ‌های گنگ و غیرشفافی دریافت می‌کنید. نرخ لحظه‌ای طلا، سود واحد صنفی فروشنده، اجرت ساخت، مالیات بر ارزش افزوده و وزن طلای مدنظرتان، این‌ها عوامل تعیین‌کننده قیمت طلا هستند که محاسبه آن‌ها به سادگی امکان‌پذیر است، اما معمولا فروشندگان طلا در اعلام هریک از این موارد دست به عصا حرکت می‌کنند و ترجیح می‌دهند مشتری چیزی از جزئیات قیمت نداند. اما چرا؟ یک محاسبه سرانگشتی کافی است تا بفهمید وقتی شما قطعه طلای زینتی می‌خرید، چیزی حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد طلا را گران‌تر از نرخ گرمی آن خرید کرده‌اید. ۹ درصد مالیات بر ارزش افزود، ۷ درصد سود واحد صنفی فروشنده، بین ۲ تا ۴۰ درصد اجرت ساخت و احتمالا چند درصدی هم بابت ناآگاهی‌تان از نرخ لحظه‌ای طلا روی فاکتور به ضررتان خواهد شد. بماند که نگین‌ها و سنگ‌های زینتی کارشده روی طلای زینتی اغلب ارزش ریالی ندارند و اگر قصد فروش داشته باشید طلافروش‌ها نگین‌ها را جدا می‌کنند و بعد کالایتان را وزن می‌کنند و قیمت می‌دهند، اما در حین خرید باید به نرخ طلا بابت همان نگین‌های بی‌ارزش پول بدهید.
باوجوداین بعد از افزایش سرسام‌آور نرخ طلا چیزی که آزاردهنده است محاسبه وزن نگین به نرخ طلا نیست، بلکه اجرت ساخت درصدی است. طبق قانون فروشنده باید اجرت را به‌صورت ریالی به مشتری اعلام کند. اکنون که هر گرم طلا ۹۳ درصد رشد قیمتی را در ۵ ماه تجربه کرده بدون تردید محاسبه اجرت براساس درصدی از قیمت محصول، ظلم آشکاری به خریدار است.
اجرت‌ها واقعا منطقی نیست
رئیس اتحادیه صنف فروشندگان طلا، نقره و جواهر مشهد دراین‌باره به شهرآرا می‌گوید: طبق قانون باید اجرت ساخت طلا به مردم عادی به‌صورت ریالی اعلام شود و به مشتری توضیح کامل درباره آنالیز قیمتی طلا داده شود. با این‌حال کارگاه‌های ساخت و سازندگان طلا براساس درصد اجرت را تعیین می‌کنند و این روال قانونی است.
محمدباقر معبودی‌نژاد تاکید کرد: ازآنجاکه فروشندگان طلا اجرت را براساس درصدی از نرخ طلا پرداخت می‌کنند نرخ اجرت نیز متناسب با نرخ طلا تغییر می‌کند؛ با این‌حال معتقدم اجرت‌هایی که اکنون در بازار برای انواع طلا تعیین شده است، منطقی نیست و با قدرت خرید مردم تناسب ندارد.
وی افزود: اکنون که بازار خراب است و طلا هم گران شده، اجرت ساخت تا حدی کاهش یافته است، اما بعضی از کارگاه‌ها با توجه به شرایطی که دارند، همچنان نرخ اجرت ساختشان را کم نمی‌کنند.
درمجموع اجرت ساخت طلا، چگونگی محاسبه آن و بالا و پایین بودن قیمت این کالا همواره یک سؤال مهم و شاید بتوان گفت یک نکته مبهم برای بسیاری از خریدارانی است که اطلاعات اندکی در این زمینه دارند؛ موضوعی که گاهی اوقات می‌تواند خریداران این کالای پرزرق و برق را با سردرگمی مواجه کند. برای اجرت ساخت هزینه ثابتی در نظر گرفته شده است که هر سال اعلام می‌شود و سالانه تغییر می‌کند. از سوی دیگر در این فهرست سالانه اجرت ساخت دستبند، النگو، انگشتر و... با جزئیات اعلام شده است.
نرخ اجرت ساخت باید روی تابلو طلافروشی‌ها قید شود. سود فروشنده نیز حداکثر باید ۷درصد باشد. البته ممکن است فروشنده‌ای سود پایین‌تری روی اجناسش محاسبه کند، اما به هر ترتیب این سود نباید از ۷درصد بیشتر شود. فروشندگان باید همه هزینه‌ها اعم از قیمت طلا، اجرت ساخت، سود و مالیات ارزش‌افزوده را روی فاکتور قید کنند. در صورت وجود اعتراض در این‌باره خریداران می‌توانند با فاکتور خرید به اتحادیه طلا و جواهر مراجعه کنند و شکایت خود را اعلام کنند تا بررسی شود.