هوشمندسازی دستگاه قضایی برای کوتاه شدن فرایند دادرسی

به گزارش شهرآرانیوز؛ هوشمندسازی دستگاه قضایی در ارائه خدمات به مردم، یکی از ارکان سند تحول دستگاه قضایی و برنامه‌های تحولی این حوزه است. در این زمینه اقدامات گسترده‌ای انجام شده است که معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی دادگستری خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با شهرآرا بیان می‌کند: ابزار فناوری در همه بخش‌های زندگی مردم تأثیرات بسیاری زیادی داشته است و در بحث دادگستری نیز تلاش شده که شیوه‌های سنتی به روال‌های الکترونیکی تبدیل شود.

الزام دستگاه قضا به‌سمت هوشمندسازی

علی ثابتی با اشاره به تأکیدات رهبر معظم انقلاب درخصوص تسهیل، تسریع دسترسی و کوتاه‌شدن فرایند‌های دادرسی، می‌گوید: با توجه به دستور بالادستی، قوانین و سند تحولی که در کشور وجود دارد از حدود ۲۲۰ راهکار در این سند، حدود هشتاد مورد مربوط به بخش فناوری و هوشمندسازی است.

بنابراین، هم قوه قضائیه الزام دارد که به این سمت برود و هم مطالبات و انتظارات مردم در این زمینه مطرح است. با حضور و تأکیدات رئیس جدید دادگستری استان، حجت‌الاسلام‌والمسلمین زرندی و دیدگاه عمیقی که درباره مسائل فناوری دارد، روند حرکت فناوری اطلاعات در دادگستری سرعت گرفته است.

وی با اشاره به اینکه هوشمندسازی در حوزه درخواست‌ها و خدمات صورت گرفته است، بیان می‌کند: مردم، دادگستری و افراد مرتبط با دادگستری، سه حوزه خدمات‌رسانی هستند. اولین خدمتی که تلاش می‌کنیم محقق شود، ارائه خدمات ۲۴ ساعته و در روز‌های تعطیل است.

اظهارنامه، شکوائیه و لوایح به‌صورت الکترونیک

ثابتی می‌افزاید: درخواست اظهارنامه از خانه، یکی از اقداماتی است که از این هفته اجرایی شده است. درخواست لوایح و شکوائیه‌های سرقت از دیگر مواردی است که افراد نیاز به حضور در دادگستری یا دفتر خدمات ندارند. در موضوع دیوان عدالت اداری، در گذشته زمان زیادی صرف می‌شد که در این خدمت نیز ثبت درخواست دادگاه بدوی و تجدیدنظرخواهی بدون مراجعه حضوری و به‌طور خودکاربری انجام خواهد شد.

معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی دادگستری خراسان رضوی با اشاره به دیگر خدماتی که به‌طور الکترونیکی انجام می‌شود، می‌گوید: پیگیری وضعیت پرونده پیرامون رسیدگی به شکایات و...، از طریق سایت عدل‌ایران و پیامک قابل پیگیری است که رضایتمندی بیش از ۸۰ درصدی مردم را به دنبال داشته است. استعلامات محکومیت‌های مالی نیز به‌طور هوشمند انجام می‌شود. وقتی با کسی در حال معامله هستید که قرار است چک صادر کند و از سوابق مالی فرد اطلاع ندارید، همان‌جا امکان استعلام آنلاین از طریق سایت فراهم شده است.

بیش از ۹۵ درصد ابلاغ‌ها الکترونیکی شد

ثابتی در ادامه با اشاره به ایجاد دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در استان از سال ۹۴ اظهار می‌کند: این دفاتر با شعار «از مردم برای مردم» ایجاد شد. خود مردم درخواست می‌دهند و با طی‌کردن روال در مکان مناسب با تراکم جمعیتی، دفتر را ایجاد می‌کنند و برخی خدمات برون‌سپاری دادگستری در این دفاتر انجام می‌شود. در فاز بعدی نیز قرار است خدمات از دفاتر به خودکاربری منتقل شود.

وی می‌افزاید: بیش از ۹۵ درصد ابلاغ‌ها به‌طور الکترونیک انجام می‌شود. دادرسی الکترونیک، یکی دیگر از خدمات است که اگر فرد راه دور باشد یا درخواست ویدئوکنفرانس بدهد، دادگاه برگزار می‌شود. دادگاه علنی برخط نیز یکی دیگر از اقداماتی است که در زمینه توسعه علم جامعه دانشگاهی، حقوق‌دانان و... تأثیرگذار است. تاکنون ششصد دادگاه علنی در این زمینه برگزار شده است.

ایجاد سامانه ملاقات‌های مردمی

معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی دادگستری خراسان رضوی با بیان اینکه سامان‌دهی ملاقات‌های مردمی با ایجاد بستر سامانه‌ای در راستای دستور رئیس دادگستری استان است، می‌گوید: سامانه‌ای در این زمینه ایجاد شده است که مردم مسائل خود را با نظم، تسهیل و تسریع بیشتری پیگیری کنند.

وی در پاسخ به خبرنگار شهرآرا درخصوص اینکه یکی از اهداف ملاقات‌های مردمی ایجاد فضای نزدیک ارتباطی با مردم بوده است، آیا ایجاد سامانه با این هدف منافات ندارد؟ می‌گوید: در این شیوه به گذشته برنمی‌گردیم که به‌صورت سؤالات متداول، پاسخگویی انجام می‌شد. در این سامانه بر اساس ۱۱۰ دادنامه بررسی‌شده و تجربه‌ای که در این زمینه وجود دارد، پاسخگویی انجام می‌شود که تلاش کرده‌ایم خطا‌ها به کمترین میزان برسد.

ثابتی تأکید می‌کند: بر پایه هوشمندسازی، خدمات بسیار زیادی بالغ بر چهل مورد ارائه می‌شود. هیچ‌وقت نمی‌توانیم هوش مصنوعی را جایگزین قاضی کنیم. چون نه هوش مصنوعی و نه شرع این اجازه را به ما داده است. همه این امکانات، ابزار‌هایی است که برای تسهیل و تسریع خدمت‌رسانی قضایی کمک‌کننده باشد، اما در‌نهایت قاضی است که رأی می‌دهد.

ارتباط برخط با ۴۰ سازمان برای استعلام

وی با بیان اینکه با چهل سازمان به‌صورت برخط در ارتباط هستیم، می‌گوید: به‌عنوان مثال در مسیر پیگیری یک پرونده، درصورت نیاز به استعلام از سامانه یک سازمان دیگر، به‌طور برخط استعلام گرفته می‌شود. استعلام دارایی‌های یک فرد یا استعلامات مالی با بانک‌ها و... از جمله این موارد است.

معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی دادگستری خراسان رضوی می‌افزاید: پابند الکترونیک برای زندانیانی که با رعایت برخی پروتکل‌ها در محدوده‌ای می‌توانند تردد داشته باشند که قاضی تعیین کرده، از دیگر خدمات انجام شده است. گاهی زندانی لازم است برای ارائه توضیحات به دادگستری یا شعبه بیاید که وجهه بدی در جامعه ایجاد می‌کند و از نظر امنیتی مشکلاتی دارد، برای رفع این مسئله امکان ایجاد ویدئوکنفرانس فرد زندانی با قاضی فراهم شده است.

گمنام‌سازی بیش از ۱۰۰ میلیون دادنامه در استان

ثابتی با اشاره به اقدام مثبت دیگری که برای پژوهشگران ایجاد شده است، می‌گوید: در این زمینه بیش از ۱۰۰ میلیون دادنامه گمنام‌سازی شده است. به این معنا که نام متهم، کد ملی، آدرس، تلفن و... حذف شده و برای تولید هوش مصنوعی از آنها استفاده شده است. چون در برخی موارد که بر اساس داده‌های اینترنتی هوش مصنوعی ایجاد می‌شود خطا‌هایی دارد که ممکن است نتیجه را دچار انحراف کند. این داده‌ها در اختیار صنف دانشجویان و کسانی قرار می‌گیرد که برنامه‌نویسی می‌کنند تا هوش مصنوعی را آموزش بدهند.

وی در ادامه تصریح می‌کند: یکی از معضلاتی که در کشور، دادگستری‌ها با آن روبه‌رو هستند اجرای احکام مدنی است که همه نیاز‌های مردم نیز در این زمینه به دفاتر واگذار شده است و به صورت خدمات الکترونیک خواهد بود. از دیگر چالش‌ها در مسیر هوشمندسازی، تطبیق فناوری با قوانین است که برخی اوقات، قوانین وجود ندارد و ناچار می‌شوند قوانین را با تکنولوژی تطبیق بدهند. همچنین تطبیق فناوری با روال‌های انجام کار از دیگر موارد است.

استان، رتبه اول کشور در حوزه فناوری دادگستری

معاون فناوری اطلاعات و برنامه‌ریزی دادگستری خراسان رضوی می‌افزاید: انجام خدمات اولیه قضایی برای مردم خارج از کشور، از طریق سایت بین‌المللی عدل‌ایران باوجود محدودیت‌ها انجام می‌شود.

وی با اشاره به صرفه‌جویی چند صدمیلیاردتومانی با ایجاد ابلاغ الکترونیک به برخی سوءاستفاده‌ها، می‌گوید: یکی از چالش‌ها در این حوزه و بستر‌های الکترونیک قضایی فیشینگ یا هک و... است که در این زمینه آگاه‌سازی مردم یک ضرورت است، اینکه به سرشماره و آدرس سایت عدل‌ایران توجه کنند.

ثابتی تأکید می‌کند: استان خراسان رضوی در حوزه فناوری در کشور جزو رتبه‌های اول است. می‌توانیم بگوییم که در حوزه فناوری دادگستری، حرف اول را در کشور می‌زنیم.