به گزارش شهرآرانیوز، ماجرای الزام تماشاخانه‌های خصوصی مشهد به اخذ تأییدیه ایمنی از سازمان آتش‌نشانی، این روزها به یکی از دغدغه‌های جدی اهالی تئاتر تبدیل شده است؛ موضوعی که در ظاهر اداری به نظر می‌رسد، اما چالش‌هایی را پیش‌پای اهالی تئاتر که به صورت خصوصی فعالیت می کنند قرار داده است.
اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در نامه‌ای به تماشاخانه‌ها، تأکید کرده که دریافت تأییدیه ایمنی از مراجع ذی‌صلاح، از جمله آتش‌نشانی، یکی از الزامات اصلی صدور یا تمدید پروانه فعالیت است؛ تصمیمی که به‌عنوان سخت‌گیری اداری تعبیر می‌شود. هرچند که بی‌توجهی به آن می‌تواند هزینه‌ای جبران‌ناپذیر بر جای بگذارد.
در این میان، مدیران تماشاخانه‌های خصوصی مانند «کربن» و «پردیس تئاتر مستقل» معتقدند اجرای کامل استانداردهای ایمنی هزینه‌بر است و در شرایط اقتصادی کنونی، می‌تواند برای مجموعه‌های کوچک و مستقل، خطر تعطیلی در پی داشته باشد. آن‌ها از ارشاد انتظار دارند در کنار مطالبه ایمنی، نقش تسهیلگر و حمایتی خود را نیز ایفا کند.
اداره ارشاد باید تسهیلگر باشد
عبدالله برجسته، مدیر تماشاخانه «کربن» مشهد، با اشاره به روند دشوار دریافت مجوزها و تأییدیه‌های ایمنی برای افتتاح این مجموعه تصریح کرد: روزی که قرار بود مجموعه کربن را افتتاح کنیم، برای پیگیری کار‌های مجوز به اداره ارشاد رفتم. ما یک مؤسسه تک‌منظوره داشتیم و طبق اساسنامه مجاز بودیم سالن تئاتر نیز داشته باشیم که به من گفتند «این بند تازه اضافه شده و باید تأییدیه از مراجع ذی‌صلاح بگیرید».
وی افزود: در آن بند، هیچ اشاره‌ای به آتش‌نشانی نشده بود؛ فقط نوشته بود «مراجع ذی‌صلاح» که می‌تواند شامل اماکن یا دستگاه‌های ایمنی باشد. درواقع، نام آتش‌نشانی در متن وجود نداشت، اما به نظر می‌رسد با برداشت شخصی به الزام تبدیل شد.
مدیر تماشاخانه کربن ادامه داد: به من گفتند تا تأییدیه آتش‌نشانی را نگیرم، امکان افتتاح سالن وجود ندارد و فقط ۵۰ روز فرصت دارم. برای همین اقدام کردم تا کارنامه آتش‌نشانی را دریافت کنم، اما آتش‌نشانی گفت که باید نامه از ارشاد بیاورم تا این فرایند بررسی انجام شود و پس از رفت‌وآمد‌های متعدد، ارشاد نامه‌ای به آتش‌نشانی فرستاد.
وی ادامه داد: پس از بازدید کارشناسان آتش‌نشانی و تأیید آن‌ها، مدارک را در سامانه بارگذاری کردم، اما خبری از پاسخ نشد. حتی اگر فرض کنیم تأییدیه آتش‌نشانی جزو الزامات باشد، وظیفه ارشاد فقط ابلاغ نیست. اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی باید تسهیلگر باشد و دنبال راه‌حل بگردد؛ زیرا اجرای سیستم اعلام و اطفای حریق حداقل یک میلیارد تومان هزینه دارد؛ این برای بخش خصوصی که با سرمایه شخصی نزدیک به ۱۰ میلیارد تومان سالن ساخته، واقعاً کمرشکن است.
مدیر تماشاخانه کربن با اشاره به نبود هماهنگی میان دستگاه‌ها خاطرنشان کرد: وقتی بحث ایمنی مطرح می‌شود، همه شانه خالی می‌کنند. ساده‌ترین کار برای یک مسئول این است که بگوید «برو تأییدیه بگیر» بدون اینکه راه‌حلی در جهت حمایت و تسهیل کار ارائه شود.
وی خاطرنشان کرد: من تنها سالن تئاتری هستم که بدون اجبار تمام بیمه‌ها را گرفته‌ام؛ از بیمه آتش‌سوزی گرفته تا بیمه مسئولیت و بیمه کارکنان. سالانه بیش از ۵۰ میلیون تومان فقط برای اطمینان از امنیت مخاطبان پرداخت کرده‌ام. باوجوداین، دیگران می‌گویند کربن مجوز ندارد، آنجا نروید! این در حالی است که بسیاری از سالن‌های شناخته‌شده‌تر هم نه اعلام دارند و نه اطفا. پس چرا باید این تبعیض وجود داشته باشد؟
مدیر تماشاخانه کربن با تأکید بر لزوم تعامل گفت: اگر دغدغه ایمنی واقعی است، باید همانند سینماها یک کارگروه مشترک برای تماشاخانه‌ها تشکیل شود تا راه‌حل‌های عملی ارائه دهند. در این شرایط اقتصادی، صرف هزینه یک‌میلیاردی برای سیستم اطفای حریق واقعاً غیرممکن است. درحالی‌که ما با همه محدودیت‌ها تلاش کرده‌ایم ایمنی را در حد توان رعایت کنیم.
برجسته درباره ساختار فنی مجموعه توضیح داد: تماشاخانه کربن با ساندویچ‌پنل ضدحریق ساخته شده است. تمام کابل‌کشی‌ها از سینی مخصوص عبور داده شده و سیستم ارت مجموعه فعال است. شرکت برق هم این موضوع را تأیید کرده و گفته با کوچک‌ترین جرقه، سیستم برق قطع می‌شود. هیچ‌کدام از سالن‌های دیگر چنین سطح ایمنی ندارند، اما ما با وسواس کامل آن را اجرا کرده‌ایم.
وی در پایان، تأکید کرد: مسئله اصلی ما نبود صداقت، همکاری و هماهنگی میان نهادهاست. انتظار داریم ارشاد و دیگر دستگاه‌های مرتبط به‌جای مانع‌تراشی، نقش تسهیلگر داشته باشند. اگر قرار است مسئولیتی پذیرفته شود، این کار باید در قالب یک کارگروه مشترک انجام شود؛ نه با فشار بر هنرمندان بخش خصوصی که با هزینه شخصی به فرهنگ این شهر خدمت می‌کنند.
اگر ارشاد پشت این کار بیاید، همه‌چیز منطقی‌تر می‌شود
یاسر عودی، مدیر پردیس «تئاتر مستقل» نیز از روند اداری و نحوه تعامل اداره ارشاد با تماشاخانه‌های خصوصی انتقاد کرد و گفت: نامه‌ای از سوی ارشاد با عنوان فرم تقاضا برای تأسیس تماشاخانه، به دست ما رسیده که در آن، هیچ اشاره‌ای به الزام دریافت تأییدیه مستقیم از آتش‌نشانی نشده بود.
وی افزود: من سربرگ تقاضای تأسیس را بریدم، آن را پر کردم و توضیح دادم که ما ده سال است مجوز داریم و در حال فعالیت هستیم. همچنین تأییدیه آتش‌نشانی را در سال ۱۳۹۸ دریافت کرده‌ایم. با این حال، عده‌ای می‌گویند باید تأییدیه مستقیم از آتش‌نشانی بیاوریم.
عودی، با اشاره به نحوه برخورد ارشاد تصریح کرد: هر ابلاغیه‌ای که برای سالن‌ها ارسال می‌شود، به‌جای اینکه ارشاد جلسه‌ای با مدیران تماشاخانه‌ها بگذارد و بگوید بیایید با هم این کار را انجام دهیم، تنها گفته می‌شود اگر تأییدیه داری، پروانه می‌دهم و اگر نداری، مجوز نمی‌دهم. واقعاً این چه سیستمی است؟
وی اضافه کرد: اگر دولت ۱۰ تماشاخانه تأسیس می‌کرد، دیگر چه‌کسی سراغ تماشاخانه خصوصی می‌رفت؟ ارشاد می‌گوید «من پردیس مستقل مثلاً ۱۰۰ مجوز داده‌ام»، اما آیا این اعداد را در رزومه کاری خودش می‌آورد؟ اگر می‌آورد، بخشی از این موفقیت نتیجه تلاش ماست. اگر ارشاد پشت این کار بیاید، همه‌چیز منطقی‌تر می‌شود. در همین راستا، برای بررسی وضعیت سالن‌های دولتی، تلاش شد تا با حوزه هنری که سالن تماشاخانه استاد نوری زیرمجموعه آن است، گفت‌وگو شود تا مشخص شود آیا نامه‌ای مشابه از سوی ارشاد مبنی بر پروانه تماشاخانه که یکی از بندهای آن تأییدیه آتش‌نشانی است، برای آن‌ها نیز ارسال شده است یا خیر؛ با این حال، پس از چند بار پیگیری، پاسخی از این مجموعه دریافت نشد.
حرف ما شخصی نیست، بر اساس آیین‌نامه عمل می‌کنیم
از سوی دیگر، مجتبی خان‌قیطاقی، معاون هنری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، در گفت‌وگو با شهرآرانیوز با اشاره به حواشی اخیر پیرامون تماشاخانه‌ها و دریافت تأییدیه آتش‌نشانی تأکید کرد: حرف من، حرف آیین‌نامه و ضوابط است، نه نظر شخصی. من صادقانه و دلسوزانه با مدیران تماشاخانه‌ها صحبت می‌کنم تا موضوع حل شود.
وی افزود: برخی مدیران تماشاخانه‌ها گفته‌اند از آتش‌نشانی پیگیری کرده‌اند و چنین‌درخواستی مطرح نبوده، اما آیین‌نامه تماشاخانه‌ها صراحت دارد که تأییدیه ایمنی از مراجع ذی‌صلاح باید اخذ شود. ما در اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی این موضوع را پیگیری می‌کنیم تا همه مجموعه‌ها بر اساس قانون فعالیت کنند.
وی با اشاره به تفاوت بین سالن‌های خصوصی و دولتی گفت: برای مثال، تماشاخانه «بهار» جزئی از مجتمع فرهنگی امام‌رضا(ع) است و کل ساختمان تأییدیه ایمنی دارد، اما برای اطمینان خاطر درخواست بررسی دادیم که اگر نیاز بود این تماشاخانه مجدد از سوی آتش‌نشانی بررسی شود و تأییدیه بگیرد. اما تماشاخانه‌های خصوصی، چون در ساختمان‌های جداگانه فعالیت می‌کنند، باید به‌صورت مستقل ضوابط ایمنی را رعایت کنند.
خان‌قیطاقی تأکید کرد: مدیران تماشاخانه‌ها باید تمهیداتی برای ایمنی مخاطبان در نظر بگیرند. اگر خدایی نکرده اتفاقی بیفتد و تماشاچیان در شرایط اضطراری بخواهند سالن را ترک کنند، در‌های خروج باید ایمن باشد و مسیر تخلیه رعایت شود. ما نمی‌گوییم همه سیستم‌ها را نصب کنند، اما حداقل‌ها باید وجود داشته باشد.
وی افزود: در بازدید‌هایی که انجام دادم، به مدیران تماشاخانه‌ها گفتم رعایت مواردی مانند کپسول‌های آتش‌نشانی، بررسی سیم‌کشی، تهویه هوا و در‌های اضطراری از ضروریات است. اگر مجموعه‌ای نتواند این موارد را تأمین کند، بهتر است فعالیت نکند. حقوق تماشاچی که بلیت می‌خرد، نباید به خطر بیفتد. هدف ما حمایت از هنرمندان است، نه ایجاد مانع.
معاون هنری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی با اشاره به وضعیت تماشاخانه کربن گفت: به مدیر این مجموعه ۵۰ روز فرصت داده شد تا اقدامات لازم را برای اخذ تأییدیه انجام دهد. حتی گفتم اگر نیاز است، هزینه‌ها بررسی شود تا مشخص شود دقیقاً چقدر است. ممکن است برخی هزینه‌ها کمتر از آن چیزی باشد که تصور می‌شود. متأسفانه باوجود این مهلت، هیچ مراجعه‌ای برای پیگیری نداشتند. نامه‌ای از طرف ارشاد به آتش‌نشانی ارسال شد، اما پاسخ رسمی برنگشت. ما حتی یکی از کارشناسانمان را مأمور کردیم تا پیگیر شود. هدف ما سنگ‌اندازی نیست؛ می‌خواهیم کار درست انجام شود و همه‌چیز مطابق ضوابط جلو برود.
خان‌قیطاقی اضافه کرد: در همه مجوزها، آتش‌نشانی و اماکن خطوط قرمز ما هستند. همان‌طورکه برای یک مغازه تأییدیه لازم است، برای تماشاخانه هم ضروری است. وقتی ده‌ها نفر در یک سالن حضور دارند، تأمین امنیت آن‌ها وظیفه اخلاقی و انسانی ماست. ما نمی‌خواهیم کسی را اذیت کنیم؛ بلکه می‌خواهیم ایمنی مردم تضمین شود.
وی با بیان اینکه اگر مجموعه‌ای واقعاً توان انجام این الزامات را ندارد، بهتر است فعلاً اجرا برگزار نکند، افزود: اگر ایمنی رعایت نشود، مجوز اجرا داده نمی‌شود یا تعلیق خواهد شد. این موضوع شامل همه مراکز هنری است.
معاون هنری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی تصریح کرد: اگر جایی احساس کنیم آتش‌نشانی بیش از حد سخت‌گیری می‌کند و تماشاخانه‌های خصوصی برای پرداخت هزینه‌ها با مشکل روبه‌رو هستند، وظیفه خود می‌دانیم که وارد تعامل شویم. مدیرکل جلسه می‌گذارد، من خودم همراهی می‌کنم تا ابهام‌ها برطرف شود. هدف ما حمایت از هنرمندان است، نه ایجاد مانع. ما همه در یک مسیر هستیم.
خان‌قیطاقی افزود: ما حتی برای مراکز دولتی هم نامه زدیم تا بررسی‌های ایمنی انجام شود. اگر تماشاخانه‌ای بخواهد پروانه جداگانه بگیرد، باید مدارک را کامل کند. نگارخانه‌ها هم در سطح خودشان بررسی می‌شوند، چون در آنجا جمعیت کمتر است؛ اما ایمنی همچنان اهمیت دارد.
وی با اشاره به تجربه‌های تلخ حوادث شهری اضافه کرد: ما نباید اجازه دهیم اتفاقات تلخی مثل پلاسکو تکرار شود. آن زمان هم تذکر داده شده بود، اما توجه نشد. امروز شرایط برق و نوسانات زیاد است؛ در سالن‌های نمایش، تجمع افراد وجود دارد و کوچک‌ترین حادثه می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
معاون هنری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد خراسان رضوی از تصمیم جدید ارشاد برای سامان‌دهی این روند خبر داد و گفت: در اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی تصمیم گرفتیم یک ماه به همه مجموعه‌هایی که قصد فعالیت دارند، فرصت بدهیم. آن‌ها نامه بدهند و اعلام کنند در حال انجام مراحل ایمنی هستند. تیم فنی ما بر اساس آیین‌نامه، همه آیتم‌ها را به‌صورت مکتوب در اختیارشان قرار می‌دهد.
خان‌قیطاقی افزود: اگر در این مهلت، کار‌ها را انجام دادند یا تعهد دادند، ما با مسئولیت خودشان مجوز موقت می‌دهیم تا فعالیت متوقف نشود. همین کار را با چند مجموعه انجام دادیم. ما می‌خواهیم مسیر قانون با همکاری و اعتماد متقابل طی شود.
وی در پایان تأکید کرد: هدف ما ایجاد امنیت برای مردم و آرامش برای هنرمندان است. ما دنبال سخت‌گیری نیستیم، دنبال قانون‌مداری و مسئولیت‌پذیری هستیم. پروانه تماشاخانه نه‌فقط یک مجوز، بلکه اعتبار و اعتماد برای هر مجموعه است. اگر مدیران با ما همراهی کنند، ما نیز کنارشان هستیم.
در همین راستا، برای بررسی وضعیت سالن‌های دولتی، تلاش شد تا با حوزه هنری که سالن تماشاخانه استاد نوری زیرمجموعه آن است، گفت‌وگو شود تا مشخص شود آیا نامه‌ای مشابه از سوی ارشاد مبنی بر پروانه تماشاخانه که یکی از بندهای آن تأییدیه آتش‌نشانی است، برای آن‌ها نیز ارسال شده است یا خیر؟ با این حال، پس از چند بار پیگیری، پاسخی از این مجموعه دریافت نشد.
لزوم تشکیل کارگروه ویژه برای بررسی مسائل ایمنی تماشاخانه‌ها
در همین رابطه، آتش‌پادسوم مرتضی جاوید، معاون آموزش و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی مشهد، با بیان اینکه برخورد آتش‌نشانی «موضوعی و نه موردی» است، اظهار کرد: هر مکان عمومی که اعلام شود، از نظر ما باید ایمن باشد. تأییدیه ایمنی برای هر ملک بر اساس نوع سازه و متراژ متفاوت است و بدون بازدید کارشناسی نمی‌توان نظر قطعی داد.
او همچنین از آمادگی آتش‌نشانی برای همکاری و تشکیل کارگروه مشترک سخن گفت: همان‌طورکه در حوزه سینماها، کمیسیون‌های تخصصی وجود دارد، برای تماشاخانه‌ها هم می‌توان کارگروه ویژه‌ای تشکیل داد تا هم ضوابط رعایت شود و هم بار مالی برای هنرمندان مدیریت شود. اما تاکنون نامه‌ای از سوی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی مبنی بر این موضوع برای ما ارسال نشده است.
وی با اشاره به وضعیت تماشاخانه‌های خصوصی بیان کرد: تماشاخانه‌های خصوصی معمولاً مالک دارند و مستأجر هستند و کارشان از این جهت سخت‌تر است. اگر این مجموعه‌ها تأییدیه ما را می‌خواهند، باید اصول و ضوابط ایمنی را رعایت کنند.
معاون آموزش و پیشگیری سازمان آتش‌نشانی مشهد توضیح داد: ضوابط ما بر اساس متراژ، نوع سازه و ویژگی‌های هر ملک متفاوت است؛ برای مثال، سالن باید مجهز به سنسور دود، جعبه آتش‌نشانی و آب‌پاش سقفی باشد. این موارد برای هر ملک متفاوت است و پس از بازدید می‌توانیم نظر دقیق و کارشناسی ارائه دهیم.
آنچه به نظر می‌آید، از یک سو، رعایت اصول ایمنی و آتش‌نشانی برای حفظ جان تماشاگر که با اعتماد برای دیدن یک اثر هنری به این مجموعه‌ها می‌آید، یک وظیفه اخلاقی، انسانی و قانونی غیرقابل اغماض است؛ اما از سوی دیگر، تماشاخانه‌های خصوصی که اغلب با سرمایه شخصی و در تلاش برای بقا دست‌وپا می‌زنند، ممکن است از عهده پرداخت هزینه‌ها و اجرای کامل سیستم‌های اعلام و اطفای حریق برنیایند، که این امر موجودیت آن‌ها را به خطر می‌اندازد.
درنهایت، مسیر درست در این میان نه «حذف الزام ایمنی»، بلکه یافتن راهی برای اجرای تدریجی، هوشمندانه و حمایتی آن است؛ چراکه ایمنی سالن‌های نمایشی فقط یک بند اداری نیست، اما نباید باعث شد مدیران سالن‌های تئاتر که بیشتر آن‌ها به صورت خصوصی اداره می‌شوند، به کلی از فعالیت خود کنار بکشند و چراغ تئاتر مشهد کم‌سو شود.