چالش‌های حوزه تجهیزات پزشکی که سلامت را تهدید می‌کند | فرسودگی تجهیزات تهدید خاموش سلامت

به گزارش شهرآرانیوز؛ با وجود تأکید وزیر بهداشت و دیگر مسئولان ارشد نظام سلامت بر تأمین چرخه دارو و دیگر تجهیزات پزشکی، برخی فعالان در مراکز درمانی اعلام می‌کنند حتی تجهیزات یک‌بارمصرف را تا فرسودگی کامل این وسایل، بار‌ها و بار‌ها استریل و مصرف می‌کنند. آنها به‌صورت غیررسمی اعلام می‌کنند برخی اقلام یک‌بارمصرف، چندین بار مصرف می‌شوند؛ چون ناگزیر به این کار هستند! قطعا وزارت بهداشت این رویه را به هیچ فردی توصیه نمی‌کند و مخالف این موضوع است، اما کمبود در بخش‌های مختلف درمان، این موضوع را می‌طلبد.

گرچه مدیران برخی بیمارستان‌های خصوصی مشهد در گفت‌و‌گو با گزارشگر ما، درباره وضعیت تهیه تجهیزات پزشکی مجموعه درمانی زیر نظرشان، می‌گویند: «ما از پس نیاز بیماران برمی‌آییم و جای نگرانی نیست»، اما چالش‌های مالی، دنیای پرتلاطمی را در این حوزه رقم زده است. تبعات افزایش قیمت ارز و نوسانات ارزی در حوزه سلامت، خطرناک‌تر از بخش‌های دیگر است. به اینها اضافه کنید حذف ارز ترجیحی که از آن نیز برای این حوزه صحبت می‌شود. 

سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت مجلس، سال گذشته در گفت‌و‌گو با یکی از خبرگزاری‌ها گفته بود: حذف ارز ترجیحی از تجهیزات و ملزومات پزشکی، باعث می‌شود تولیدکنندگان و واردکنندگان با مشکل ده‌برابری هزینه‌ها مواجه شوند و با این اقدام، بیمارستان‌ها دیگر توانایی تأمین تجهیزات و از رده خارج کردن تجهیزات فرسوده را نخواهند داشت؛ و حالا زمزمه‌های حذف ارز ترجیحی هم شنیده می‌شود. این مشکلات زنجیره‌وار، تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان را درگیر خواهد کرد.

آب از سر حوزه درمان گذشته

تخصیص نیافتن بودجه در حوزه تأمین تجهیزات پزشکی بعد از گذشت شش ماه از سال و حمایت نشدن از تأمین کنندگان داخلی، از موضوعاتی است که به تجمع اعتراضی آن‌ها منجر شده است.

محمدمهدی پویافر، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان لوازم و تجهیزات پزشکی، درباره شرایط بحرانی تأمین تجهیزات می‌گوید: چالش‌های سلامت بیماران برای دولت جدید بی اهمیت‌تر از گذشته است، درحالی که ناتوانی در تأمین منابع مالی موردنیاز دارو و تجهیزات پزشکی، کیفیت خدمات دهی در حوزه سلامت را هم کاهش می‌دهد.

او تأکید می‌کند: در حوزه درمان و سلامت، «آب از سر گذشته است» و ما به شدت با کمبود ملزومات پزشکی مواجهیم، تاآنجاکه بیمار برای تهیه کوچک‌ترین اقلام نیز آواره کوچه و خیابان شده است.

پویافر ادامه می‌دهد: باوجود مکاتباتی که با دستگاه‌های اجرایی و نظارتی در همه رده‌های مدیریتی و اداری برای حل این مشکل شده است و پیگیری‌هایی که‌ می‌شود، ما به نتیجه نرسیدیم و نارضایتی تمام مردم به وضوح ملموس است. همین اندازه بگویم که تأمین کالا‌های سلامت محور نسبت به سال گذشته، ده برابر سخت‌تر شده است و این دشواری حتی در تأمین کالا‌های مصرفی ساده نیز دیده می‌شود و مشکلات جدی به وجود آورده است.

او می‌گوید: اگر این روند ادامه یابد، آینده‌ای ناخوشایند پیش روی سلامت اجتماع خواهد بود. با این بحران هرگز نمی‌توانیم پازل درمان را به گونه‌ای بچینیم که سلامت مردم را تهدید نکند، اما مسئولان دستگاه‌های دولتی و اجرایی به جای دادن پاسخی قانع کننده و منطقی، برای عادی انگاری مسائل تلاش می‌کنند. درحقیقت من یک نفر تصور نمی‌کردم سلامت مردم برای یک دولت تا این اندازه بی اهمیت باشد، آن هم درحالی که جمعیت کشور رو به پیری است و ما با بحران سالمندی دربرابر یک نظام سلامت فرسوده و بیمار مواجهیم.

تعطیلی بخشی از  جراحی‌ها به دلیل نبود تجهیزات

رئیس اتحادیه صنف فروشندگان لوازم و تجهیزات پزشکی، صحبت را به بدهی ۲ هزارمیلیارد تومانی دولت در حوزه تأمین دارو و تجهیزات پزشکی می‌کشاند و‌ می‌گوید: شما فکر می‌کنید پرداخت این مبلغ به این راحتی هاست؟ از سال گذشته این موضوع را با رسانه‌ها مطرح کرده‌ایم، بلکه اوضاع کمی بهتر شود، اما با این عدد بزرگ از میزان بدهی دولت، از قبل سال هیچ اعتباری تخصیص نیافته است؛ البته مقرر شده است ۱۰۰ میلیارد تومان تزریق شود که هنوز در حد وعده است. به فرض تحقق نیز، این رقم دربرابر بدهی بزرگی که وجود دارد، فقط جبران کننده ۵ درصد آن است و با این وضعیت، دیگر نباید از واژه ناترازی در این زمینه استفاده کرد و دولت باید اعتراف کند که ورشکسته شده است.

پویافر برای روشن‌تر شدن موضوع، تعطیلی چندروزه کارخانه‌های تولیدی در تابستان گذشته را پیش می‌کشد و‌ می‌گوید: ناترازی انرژی و قطع شدن برق به همین سادگی که حرفش را‌ می‌زنیم، نیست. شما ببینید وقتی کارخانه‌ای به خاطر نبود برق تعطیل می‌شود، وقتی بانک‌ها منابع مالی را تأمین نمی‌کنند، وقتی دست تولیدکنندگان بسته است، در این حوزه چه انتظاری می‌توانید داشته باشید؟

ما حتی در تأمین مواد اولیه خیلی از کالا‌ها نیز وابسته به خارج از کشور هستیم. صنف تجهیزات پزشکی به شدت به تولیدکنندگان خارجی، وابسته است و این وابستگی حتی در تأمین کالا‌های مصرفی ساده هم مشکلات جدی به وجود آورده است. وقتی مواد تولید دستکش یک بارمصرف «لاتکس» هم باید وارد شود، ببینید در سطوح بالاتر چه خبر است!

او مدعی می‌شود: بخشی از عمل‌های جراحی به خاطر اینکه نتوانسته‌ایم مواد، ابزار و اقلام اولیه آن‌ها را تهیه کنیم، تعطیل شده است. این‌ها شاید گفته نشود. ما با یک بحران بزرگ مواجهیم و‌ نمی‌توانیم خودمان را گول بزنیم. تجهیزات برخی بیمارستان‌ها فرسوده است و باید از رده خارج شود.

 این موضوع می‌تواند به تشخیص‌های نادرست یا حتی بروز آسیب‌های بیشتر برای بیماران منجر شود؛ برای مثال دستگاه‌های تصویربرداری اگر به خوبی کالیبره نشده باشند، تصاویر دقیقی ارائه نمی‌دهند و‌ می‌توانند به تشخیص‌های اشتباه منجر شوند. همچنین امکان خرابی تجهیزات فرسوده در شرایط اضطراری، وجود دارد و این موضوع می‌تواند جان بیماران را در معرض خطر قرار دهد.

پویافر حرف برای گفتن زیاد دارد، اما به قول خودش، تولیدکنندگان و توزیع کنندگان از تأثیر رسانه هم ناامید شده‌اند و به فکر تحصن دوباره هستند: «تاب و تحمل شبکه توزیع تجهیزات و ملزومات پزشکی در پایین‌ترین حد ممکن قرار گرفته و توان خدمات دهی به حداقل ممکن رسیده است و با ادامه این رویه نامتوازن، نه اینکه همکارانم تمایل به خدمات دهی نداشته باشند، بلکه توان و امکان تأمین نخواهند داشت.»

چراغ کارخانه‌های تولیدی را روشن نگه داریم

اما دبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی و ملزومات آزمایشگاهی نگاه منعطف‌تر و ملایم تری به موضوع دارد و نوید می‌دهد که اگر بخواهیم و تلاش کنیم، می‌توانیم چراغ کارخانه‌های تولیدی را در استان پرظرفیت خراسان رضوی روشن نگه داریم.

حجت قاسمی نیز این موضوع را قبول دارد که صنعت تولید تجهیزات پزشکی با چالش‌های جدی مواجه است؛ به خصوص بعد از قطعی مکرر برق در تابستان گذشته و تعطیلی کارخانه ها، با این حال می‌گوید: مشکلات موجود، مختص تجهیزات پزشکی نیست و به عنوان مسائلی مشترک دربین تمام تولیدکنندگان دیده می‌شود. باوجود ظرفیت‌های موجود در این صنعت به ویژه در استان و شهر مشهد، رضایتمندی نیست و با زیاد شدن هزینه‌های تولید، این چالش‌ها بیشتر شده است.

او هم بحران سالمندی را گوشزد می‎کند و ادامه می‌دهد: میانگین سنی جمعیت رو به افزایش است و خواسته یا ناخواسته ما در آینده‌ای نه چندان دور با دنیایی از افراد سالمند روبه رو هستیم که نیاز به دارو، درمان و مراقبت‌های ویژه دارند و اگر به موقع و به اندازه به آن توجه نشود، سلامت جامعه به مخاطره می‌افتد.

قاسمی به برخی مسائل مشترک در بین تمام تولیدکنندگان اشاره می‌کند که گاهی به شدت آن‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد: «در استان ما ازمیان ۱۰۰ تا ۱۱۰تولیدکننده تجهیزات پزشکی، نود تولیدکننده فعال هستند. اگر تهران و البرز را در یک ردیف قرار دهیم، خراسان رضوی قطب دوم تولید است و با توجه به ناتوانی دولت در تأمین نیاز‌های بیمارستان‌ها و مشکلات نقدینگی موجود، چالش‎ها بیشتر می‌شود.»

به گفته وی، یکی از مسائلی که تولیدکنندگان با آن دست وپنجه نرم می‌کنند، تأخیر در دریافت وجوه مربوط به تجهیزات ارسال شده به دانشگاه علو م پزشکی است، تاآنجاکه گاه زمان بازگشت پول به یک سال هم می‌رسد و با توجه به نوسانات قیمت‌ها و ارز، این موضوع فشار بیشتری به تولیدکنندگان وارد می‌کند.

دبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان تجهیزات پزشکی با طرح موضوع ارز ترجیحی که موافقان و مخالفان خود را دارد، می‌گوید: حذف این ارز به شدت قیمت تجهیزات پزشکی را افزایش می‌دهد.

قاسمی ادامه می‌دهد: درحالی که بخش مهمی از کالا‌های ما وارداتی هستند، قطعا با وضعیت موجود نمی‌توان گفت رضایتمندی هست. رضایتمندی وقتی به وجود می‌آید که بتوانیم از ظرفیت‌هایی که داریم، استفاده کنیم. اتفاقی که در دوران همه گیری کرونا و بسته شدن مرز‌ها رخ داد، نشان داد به تولیدکنندگان داخلی هم می‌توان اعتماد کرد؛ اینکه با تولید واکسن، شرایط نظام سلامت ما را تسهیل کردند؛ درحال حاضر هم به همین شکل است.

با وجود تحریم‌ها و شرایط خاص اقتصادی که نظام سلامت ما را به مخاطره می‌اندازد، می‌توان به شرکت‌های تجهیزات پزشکی که شرکت‌هایی دانش بنیان هستند، اعتماد کرد. آن‌ها می‌توانند خیل عظیمی از نخبگان ما را جذب کنند. به نوعی با یک تیر دو نشان بزنند؛ هم مانع مهاجرت نخبگان شوند و هم کار تولید را پیش ببرند. ما پیگیر ساخت یک شهرک تخصصی سلامت هستیم. باید فرایند تخصیص منابع برای آن آماده شود. نیاز، مشخص است و طرح هم آماده و ما نیازمند مساعدت استانداری برای به نتیجه رسیدن این طرح هستیم که قطعا مشکلات زیادی را حل می‌کند.

تأیید فرسودگی تجهیزات

دکتر محمدصادق معلم زاده، رئیس اداره نظارت بر تأمین و نگهداشت تجهیزات پزشکی، گفته‌های تولیدکنندگان و توزیع کنندگان تجهیزات پزشکی را رد می‌کند و این ادعا را قبول ندارد که در مجموعه‌های درمانی، اقلام یک بارمصرف برای بار دوم استفاده می‌شود.

او بیان می‌کند: من بیشتر در حوزه تجهیزات سرمایه‌ای می‌توانم صحبت کنم و ملزومات مصرفی در حوزه کاری و وظایف من نیست. اما سال‌ها مدیر بیمارستان بودم و اعتراف می‌کنم که حتی تجربه کردن این ادعا برای یک بار، می‌تواند در کنترل عفونت مراکز درمانی مشکل آفرین باشد. این مسئله بسیار مهم است و‌ می‌تواند ریسک عفونت‌های بیمارستانی را زیاد کند. یقین داشته باشید که این مسئله، پنهان و خاموش نمی‌ماند و به این راحتی که صحبتش را‌ می‌کنید، نیست.

معلم زاده از خرید و اضافه شدن تجهیزات جدید به مراکز درمانی مشهد و شهرستان‌های زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی از ابتدای امسال خبر می‌دهد و‌ می‌گوید: کار مرکز ما، تأمین و نگهداشت تجهیزات سرمایه‌ای از بزرگ‌ترین آن‌ها شامل شتاب دهنده ها، دستگاه‌های سی تی اسکن و‌ام آرآی تا تجهیزات خردتر مثل نوار قلب و... است. ما یک هیئت امنای ارزی در وزارتخانه داریم که با استفاده از ارز ترجیحی، تجهیزاتی را فراهم می‌کند و دراختیار دانشگاه علوم پزشکی قرار می‌دهد.

البته برخی تجهیزات را هم دانشگاه به صورت مستقیم از شرکت‌ها و از محل درآمد‌های خود یا از طریق بودجه‌هایی که دراختیار دارد، تهیه می‌کند. به این‌ها اضافه کنید مراکز جدیدالاحداث مثل درمانگاه‌ها یا بیمارستان‌ها را که وزارتخانه، تجهیزات را به صورت کامل دراختیارشان قرار می‌دهد.

او گزارشی از تجهیزات خریداری شده در دو سال اخیر ارائه و بیان می‌کند: در سال گذشته حدود ۱۵۰۰ قلم را به بیمارستان‌های دولتی تحویل دادیم که ۲ هزارو ۱۵۰ میلیارد تومان هزینه داشته است. همان طور که گفتم، این اقلام یا شامل دستگاه‌های بزرگ و شتاب دهنده برای درمان بیماران سرطانی، دستگاه سی تی اسکن،‌ام آرآی و آنژیوگرافی، سونوگرافی، پمپ‌های قلبی و... است یا تجهیزات کوچک تر؛ در همین شش ماهه گذشته، ۱۷۶۰ قلم را با اختصاص اعتبار هزارو ۲۶۰ میلیارد تومان خریداری کردیم که ان شاءا... تا آخر سال دوبرابر این رقم را تحویل خواهیم داد.

رئیس اداره نظارت بر تأمین و نگهداشت تجهیزات پزشکی این موضوع را هم یادآوری می‌کند که: من نمی‌گویم تجهیزات، فرسوده نیست، اما تلاش می‌کنیم به همان نسبت تجهیزات نو را اضافه کنیم و خوشبختانه در بیمارستان‌های مناطق کم برخوردار شهری هم مردم نمونه آن را‌ می‌بینند.

علاوه بر خرید، طرح جدیدی که به تازگی با همکاری دانشگاه علوم پزشکی اجرا شده است، «بازچرخانی» تجهیزات است. معلم زاده در این باره توضیح می‌دهد: خیلی از تجهیزات سرمایه‌ای گران قیمت هستند و غالبا میلیاردهاتومان ارزش ریالی و مادی دارند، اما به علت خرابی یک قطعه از کار افتاده‌اند. با فراهم کردن فضا و بانک قطعه‌ها قصد بازچرخانی آن‌ها را داریم. ما تولیدکنندگان متبحری داریم که به کمک آن‌ها نیز می‌توان امید بست.

او می‌گوید: حذف ارز ترجیحی نیز فعلا در حد زمزمه و صحبت است و اکنون که با شما گفت‌و‌گو می‌کنم، ما از این ارز هم استفاده می‌کنیم.