به گزارش شهرآرانیوز، محمد پذیرا با اشاره به وضعیت آلودگی هوا در این کلان‌شهر اظهار کرد: بر اساس آخرین بررسی‌ها، حمل‌ونقل شهری با سهمی بین ۶۰ تا ۶۵ درصد، اصلی‌ترین منبع آلودگی هوای مشهد است. خودرو‌های شخصی، اتوبوس‌های فرسوده، موتورسیکلت‌ها و ماشین‌آلات عمرانی بیشترین نقش را در این زمینه دارند.
وی افزود: در روز‌هایی که شاخص آلودگی هوا (AQI) از ۱۰۰ عبور می‌کند، توصیه می‌شود کودکان، سالمندان و بیماران از خروج غیرضروری از منزل خودداری کنند. در شرایط بحرانی با شاخص بالای ۱۵۰، فعالیت‌های فیزیکی در فضای باز ممنوع است و استفاده از ماسک N ۹۵ ضروری خواهد بود. اطلاع‌رسانی لحظه‌ای وضعیت هوا از طریق اپلیکیشن هوای مشهد، سایت شهرداری و رسانه‌های محلی انجام می‌شود.
پذیرا با اشاره به همکاری شهرداری مشهد با سازمان محیط زیست استان در زمینه نظارت بر صنایع و تجهیز ایستگاه‌های سنجش هوا گفت: وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در ارائه هشدار‌های سلامت‌محور و آموزش عمومی فعال هستند. همچنین پلیس راهور، شرکت نفت و اداره کل هواشناسی در اجرای محدودیت‌های ترافیکی، کنترل کیفیت سوخت و پیش‌بینی وضعیت هوا مشارکت دارند.
وی تصریح کرد: در روز‌هایی که شاخص آلودگی هوا از ۱۵۰ فراتر می‌رود، ورود خودرو‌های فرسوده به مرکز شهر ممنوع می‌شود. علاوه بر این، فعالیت واحد‌های صنعتی آلاینده در حاشیه شهر به‌طور موقت تعطیل یا ظرفیت آنها کاهش می‌یابد. همکاری با شرکت نفت برای کنترل سوخت‌های غیراستاندارد نیز در دستور کار قرار دارد. با این حال، برای کنترل گردوغبار اقدامات کوتاه‌مدت مؤثری وجود ندارد و راهکار‌ها عمدتاً بلندمدت هستند.
رئیس اداره محیط زیست، سلامت و ایمنی شهرداری مشهد با اشاره به طرح ملی مبارزه با بیابان‌زایی گفت: کاشت درختان مقاوم به خشکی، اجرای پروژه‌های آبخیزداری، ساخت گابیون و توسعه کمربند سبز شهری از جمله اقداماتی است که در مشهد اجرا می‌شود. این کمربند سبز نقش فیلتر طبیعی در برابر ذرات معلق را دارد. همچنین مدیریت پایدار منابع آب، کاهش برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی و اصلاح الگوی کشاورزی از دیگر اقدامات کلیدی در این زمینه است.
وی افزود: ایران می‌تواند در سطح بین‌المللی از طریق سازمان‌هایی مانند UNCCD پیگیر کاهش گردوغبار فرامرزی باشد. همچنین آزمایش بارورسازی ابر‌ها در فصل بهار به‌عنوان راهکاری نوآورانه در حال بررسی است. در صورت تداوم آلودگی، برنامه اضطراری شامل سه سطح هشدار پیش‌بینی شده است: سطح نارنجی (AQI ۱۰۱ تا ۱۵۰): شامل آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی است، سطح قرمز (AQI ۱۵۱ تا ۲۰۰) ممنوعیت تردد خودرو‌های فرسوده و تعطیلی مدارس حساس است و سطح بنفش (AQI بالای ۲۰۰) تعطیلی کامل مدارس، توقف صنایع غیرضروری و اعمال محدودیت تردد عمومی را در پی دارد.
پذیرا ادامه داد: پس از حمل‌ونقل، گردوغبار طبیعی و منطقه‌ای با سهمی حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد دومین منبع آلودگی هوای مشهد است. این پدیده به‌ویژه در فصول خشک و بهار، تحت تأثیر بیابان‌های اطراف، کاهش پوشش گیاهی و خشکسالی‌های مداوم شدت می‌گیرد و در روز‌های بحرانی حتی می‌تواند از سهم حمل‌ونقل پیشی بگیرد.
وی افزود: صنایع کوچک و متوسط در اطراف شهر حدود ۸ تا ۱۰ درصد و سوخت‌های خانگی و گرمایشی نیز نزدیک به ۵ درصد از آلودگی هوا را تولید می‌کنند؛ هرچند در فصول سرد این سهم اندکی افزایش می‌یابد.
پذیرا درباره منشأ گردوغبار مشهد توضیح داد: در بخش داخلی، دشت‌های خشک‌شده اطراف مشهد مانند طرقبه، کلات و قوچان به‌دلیل کاهش منابع آبی، تخریب پوشش گیاهی و برداشت بی‌رویه آب برای کشاورزی به کانون‌های فعال گردوغبار تبدیل شده‌اند. همچنین کویر‌های جنوب خراسان مانند لوت شمالی و سبزوار–قوچان با وزش باد‌های شمالی، ذرات ریز را به سمت مشهد منتقل می‌کنند.
وی در پایان گفت: در بخش خارجی نیز کشور ترکمنستان با دریاچه‌های خشک‌شده ساری‌کامیش و کاراکوم نقش مهمی در انتقال گردوغبار به خراسان رضوی دارد. باد‌های شمالی و شمال‌شرقی در فصل بهار و اواخر تابستان ذرات معلق را ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت به شهر‌های مرزی و سپس مشهد می‌رسانند که این پدیده موجب کاهش دید افقی، تغییر رنگ آسمان و افزایش ناگهانی ذرات PM ۱۰ می‌شود. در این شرایط، بیمارستان‌ها در حالت آماده‌باش قرار گرفته و تیم‌های سیار به مناطق پرخطر اعزام می‌شوند.