گونتر گراس، صدای ماندگار حقیقت پس از جنگ آلمان | درباره مردی که شخصیتش میان سیاست و هنر جاری بود

به گزارش شهرآرانیوز؛ صدای وجدان بیدار آلمان پس از جنگ جهانی دوم، سال‌ها در آثار و قلم مردی طنین‌انداز شد که میان ادبیات، مجسمه‌سازی و نقاشی، مرز واضحی قائل نبود. گونتر ویلیهلم گراس، نویسنده، شاعر، نقاش و مجسمه‌ساز نامدار آلمانی، هنرمندی بود که زندگی‌اش را در پیوندی میان هنر و حقیقت گذراند. او در ۱۶ اکتبر ۱۹۲۷ در لهستان به دنیا آمد و در ۱۳ آوریل ۲۰۱۵ در آلمان چشم از جهان فروبست.

گراس دوران نوجوانی‌اش را در میانه جنگ و زیر سایه نظام نازی گذراند. در جوانی، به اجبار و ناآگاهی، مدتی کوتاه عضو نیروی زرهی وافن اس‌اس شد؛ تصمیمی که سال‌ها بعد با افشای آن، موجی از انتقاد و پرسش درباره گذشته نسل جنگ‌دیده آلمان به همراه داشت. او پس از پایان جنگ، روزگارش را با کارگری و سنگ‌تراشی آغاز کرد و همین تجربه‌های سخت، بعد‌ها در شکل‌گیری نگاه اجتماعی و تلخ آثارش نقشی اساسی داشت.

پس از تحصیل در آکادمی هنر دوسلدورف و برلین، گراس مسیر هنری خود را با نقاشی و مجسمه‌سازی آغاز کرد، اما خیلی زود دریافت که کلمات می‌توانند از سنگ و رنگ تأثیرگذارتر باشند. نخستین گام بزرگ او در عرصه ادبیات، انتشار رمان طبل حلبی در سال ۱۹۵۹؛ اثری که مرز میان واقعیت و خیال را در هم شکست و با طنزی سیاه، وجدان خاموش یک ملت را به چالش کشید. «طبل حلبی» که بعد‌ها الهام‌بخش فیلمی برنده نخل طلای کن و اسکار شد، آغازگر سه‌گانه‌ای درباره زادگاهش دانتسیگ بود.

از دیگر آثار ماندگار او می‌توان به «گربه و موش»، «سال‌های سگی»، «چشم موشکاف» و «پوست پیاز» اشاره کرد. گراس در همه این آثار، انسان را میان اخلاق، قدرت، گناه و حافظه تاریخی جست‌و‌جو می‌کرد. او همواره در کنار قلم، قلم‌مو و ابزار مجسمه‌سازی‌اش را نگه می‌داشت و می‌گفت: «وقتی از نوشتن خسته می‌شوم، به سنگ پناه می‌برم تا ذهنم را با دستانم دوباره تنظیم کنم. »

گونتر گراس در کنار ادبیات، چهره‌ای فعال در عرصه سیاست و اجتماع نیز بود. او از مدافعان سرسخت عدالت اجتماعی و مخالف فراموشی تاریخی به شمار می‌رفت و سال‌ها از حزب سوسیال‌دموکرات آلمان و چهره‌هایی، چون ویلی برانت حمایت کرد. با انتشار شعر جنجالی‌اش "آنچه باید گفت" در سال ۲۰۱۲، بار دیگر نشان داد که از بیان دیدگاه‌های صریح خود، حتی در برابر دولت‌ها، هراسی ندارد.

در سال ۱۹۹۹، آکادمی نوبل در ستایش آثار او، گراس را نویسنده‌ای توصیف کرد که «چهره‌ای فراموش‌نشدنی از تاریخ آلمان را با طنز، تخیل و قدرت کلمه بازآفرینی کرده است» و جایزه نوبل ادبیات را به او اهدا کرد.

اگرچه سال‌ها از درگذشت این نویسنده بزرگ می‌گذرد، اما نام گونتر گراس همچنان در حافظه ادبی و فرهنگی جهان زنده است؛ هنرمندی که میان کلمه و مجسمه، میان سیاست و شعر، و میان واقعیت و خیال، راهی برای گفتن حقیقت یافت.