کلاس‌های مجازی، دردسر حقیقی خانواده‌ها | روایت چالش‌های آموزش غیرحضوری در روز‌های غبارآلود مشهد

به گزارش شهرآرانیوز، دانش‌آموز در خانواده‌هایتان داشته باشید یا نه، قطعاً شما هم از خبر‌ها متوجه شدید که دیروز (چهارشنبه، ۲۳ مهر ۱۴۰۴) مدارس شهر همگی تعطیل و به‌قول مسئولان، آموزش «غیرحضوری» بود و امروز هم وضع آلودگی همین است. حالا بماند که این‌بار دلیل تعطیلی مدارس ریزگرد‌هایی بودند که آسمان آبی را برایمان تبدیل به خاطره کردند، اما درهرحال در آستانه فصل سرد سال هستیم و دور از ذهن نیست که در پنج ماه آینده، روز‌های متعددی تجربه مشابه آموزش غیرحضوری برایمان تکرار شود. در این شرایط که صدای زنگ مدرسه قرار است از صفحه‌های گوشی و لپ‌تاپ به گوش برسد و کلاس‌ها به‌جای نیمکت و تخته در قاب نمایشگر تلفن‌های همراه برپا شود، مهم است که فرایند آموزش آنلاین، یک‌بار به‌طور کامل آسیب‌شناسی شود؛ آیا کلاس‌های آنلاین بازدهی آموزش حضوری را دارند؟ آیا فرایند تعلیم و تربیت با همان شرایط مناسب، در آموزش آنلاین هم جریان دارد؟ در این گزارش، به‌دنبال ارائه پاسخی روشن به این سؤالات هستیم.

خانواده‌ها به یاری معلمان بیایند

با اینکه آموزش و پرورش در سال‌های اخیر تلاش کرده تا آموزش آنلاین را به‌عنوان جایگزینی جدی برای روز‌های تعطیل جا بیندازد، اما واقعیت این است که هنوز هم بسیاری از کلاس‌ها بیشتر جنبه فرمالیته دارند. معلم‌ها اغلب با چند پیام کوتاه یا ارسال فایل درسی، حضور خود را ثبت می‌کنند و دانش‌آموزان هم بیشتر برای رفع‌تکلیف آنلاین می‌شوند، تا یادگیری واقعی. ارتباط زنده و گفت‌وگوی مؤثر کمتر شکل می‌گیرد و حضور در کلاس، بیشتر شبیه تیک‌زدن یک گزینه است تا تجربه جذاب یادگیری. در چنین‌شرایطی، آموزش مجازی در روز‌های تعطیل بیشتر به مراسمی نمادین می‌ماند که هدفش نشان‌دادن تداوم آموزش است و نه تحقق آن.

عاطفه سادات مدبرنژاد، مدیرکل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش، در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز به آسیب‌شناسی جنبه مهمی از فرایند آموزش آنلاین پرداخته و بیان می‌کند: از منظر کارشناسی، وقتی پای آموزش آنلاین به میان بیاید، شاید به اندازه اهمیت جایگاه معلم، خانواده‌ها نیز مسئولیت آموزشی دارند. واقعیت این است که خانواده‌ها مهم‌ترین حلقه گمشده آموزش هستند؛ حالا چه آنلاین باشد و چه حضوری. البته در فرایند آموزش غیرحضوری، اگر در خانه‌ای آرامش باشد، زمان مشخصی به آموزش اختصاص پیدا کند و خودشان هم پیگیر پیشرفت تحصیلی فرزندشان باشند، بدیهی است که تعلیم و تربیت عمیق‌تر و مؤثرتر خواهد بود.

به گفته وی، به همین دلیل است که اگر خانواده‌ها از بازدهی ضعیف آموزش آنلاین گلایه دارند، بخش مهمی از آن به خودشان بازمی‌گردد تا شرایط را به شکلی تغییر بدهند که گویا پدر و مادر، معاون آموزشی مدرسه‌ای هستند که در خانه‌ها برپا می‌شود.

آموزش حضوری بهتر است یا مجازی؟

در روز‌هایی که دیگر نه کلاس‌های درس بوی گچ و تخته‌سیاه می‌دهد و نه بچه‌ها تجربه هیجان زنگ‌های تفریح را تجربه می‌کنند، مهم است به دور از هر گزارش عملکرد سازمانی، با دیدگاهی کارشناسی و علمی بررسی کنیم که آیا واقعاً این شیوه آموزش می‌تواند جایگزین مطلوبی برای آموزش حضوری باشد یا نه؟

مریم دهقان، کارشناس مسائل تربیتی و آموزشی، در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز می‌گوید: این یک واقعیت است که در آموزش آنلاین، ما بخش زیادی از حواس پنجگانه و توجه را نداریم، اما در آموزش حضوری، دانش‌آموز علاوه بر اینکه چاره‌ای ندارد جز اینکه در کلاس شرکت کند، در جریان همین حضور از اثر کلام، حالت چهره معلم و حضور جمعی معلم و هم‌کلاسی‌ها بهره می‌برد تا یادگیری درنهایت حاصل شود. در واقع، دانش‌آموزان به‌ویژه در مقطع دبستان، هنوز قدرت تمرکز به شکل منسجم ندارند و انگیزه روشن و شخصی برای استمرار آموزش در آن‌ها وجود ندارد. به همین دلیل، آموزش حضوری تأثیرگذاری بسیار بیشتری نسبت‌به شکل آنلاین آن دارد.

وی می‌افزاید: البته این را بگویم که آموزش آنلاین، ذاتاً هیچ تفاوتی با آموزش حضوری ندارد و اگر همه ظرفیت‌های آن اعم از تصاویر جذاب، ویدئو‌های آموزنده و ابزار‌های هوش مصنوعی استفاده شود، قطعاً می‌تواند حتی به‌عنوان جایگزین قابل‌اطمینان آموزش حضوری مورد استفاده قرار بگیرد.

آموزش یا تمرین؟ مسئله این است!

ازجمله چالش‌های آموزش آنلاین که بیشتر خانواده‌های دارای فرزند محصل با آن دست‌به‌گریبان هستند، همین دوگانگی آموزش یا ارائه تمرین است. مهم است بدانیم که قانون در این‌باره چه می‌گوید و بر همین اساس، مسیر پیگیری ما به سمت اداره‌کل آموزش و پرورش خراسان رضوی کشیده می‌شود؛ جایی که مصطفی اسدی، در گفت‌و‌گو با شهرآرانیوز بیان می‌کند: از نظر قانونی، هیچ محدودیتی وجود ندارد که معلمان در کلاس‌های آنلاین مثلاً ملزم به آموزش یا تمرین باشند. در واقع، قانون مخیّر کرده که شکل ارائه مطلب می‌تواند آموزش باشد، معلم تمرین ارائه بدهد یا حتی ترکیبی از این دو؛ البته هرکدام از این موضوعات اجرا شد، معلمان مکلف هستند در اولین جلسه حضوری، نسبت‌به بازخوانی و مرور مطالب اقدام کنند تا از تعلیم سرفصل‌ها اطمینان حاصل شود.

وی می‌افزاید: در شرایطی که بیش از ۸۶۳ هزار دانش‌آموز دبستانی در ۵۴۷۶ مدرسه خراسان رضوی مشغول به تحصیل هستند، تعطیلی مدارس و آموزش غیرحضوری به‌معنای استمرار آموزش این جمعیت عظیم فرزندان ماست؛ البته ما سخت‌گیری‌های ویژه همچون درج غیبت در صورت عدم حضور نداریم، اما مهم است که خانواده‌ها نیز همراهی کنند تا در شرایط تعطیلی، نظام تعلیم و تربیت بتواند حتی در قلب خانه‌ها و در کانون خانواده‌ها به حیات خود ادامه دهد.