آثار منفی آلودگی هوا بر سلامتی | دَم های بی بازدم

به گزارش شهرآرانیوز؛ ۲۸۰، شاخص کیفیت هوای دیروز مشهد است. از سرعت باد به نسبت روز قبلش کاسته شده ولی میزان آلودگی هوا حدود ۴۰ واحد افزایش یافته است. چیزی که به چشم افراد سالم نمی‌آید ولی دمار از روزگار کودکان، سالمندان، گروه‌های حساس و بیماران خاص و مزمن درمی آورد.

گواهش آمار منتشره مرکز تحقیقات کیفیت هوا و تغییر اقلیم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران است که تعداد مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در سال گذشته کشورمان را متوسط ۳۵ هزارو ۵۴۰ نفر می‌داند. آماری که در آن بیماری‌ها و بار ناشی از آن دیده نشده است. عوارضی که در سال‌های آینده و حتی نسل بعدی باید منتظر بروز و ظهور آن‌ها بود. 

مسئله‌ای که هربار از سوی متولیان امر نادیده گرفته و درنهایت به تعطیلی یک روزه کشور ختم می‌شود؛ آن هم وقتی رسانه‌ها برای چند روز پیاپی آژیر‌های خطر را به صدا درمی آورند. موضوعی که هرچه اطلاعات ما درباره آن بیشتر باشد، حساسیتمان هم بیشتر خواهد شد. ازاین رو امروز می‌خواهیم یک بار دیگر به موضوع آلودگی هوا، عوارض و بیماری‌های آن و باید و نبایدهایش بپردازیم.

آلودگی و  نشانه‌های مسمومیت

• سوزش چشم
• سردرد
• سرگیجه
• خس خس سینه یا مشکل در تنفس
• احساس ضعف و بیماری
• درد قفسه سینه و عضلات
• تنگی نفس، به ویژه در فعالیت بدنی
• در موارد حاد استفراغ و حالت تهوع

آلاینده‌ها در شهر‌ها

• خودرو‌ها
• موتورسیکلت‌ها
• صنایع

توجه!
ماده قانونی ضد آلودگی

برابر ماده ۸ قانون هوای پاک، تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی مالک وسایل نقلیه موتوری اعم از سبک، نیمه سنگین، سنگین، موتورسیکلت مکلف‌اند وسایل نقلیه خود را پس از رسیدن به سن فرسودگی از رده خارج کنند. موضوعی که در کشور ما زیاد به آن اهمیت داده نمی‌شود.

۷۰%
استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی بیش از ۷۰ درصد از آلودگی‌های هوا را کاهش می‌دهد.

۲۳%
سهم خودرو‌های شخصی از منابع تأثیرگذار در آلودگی هوای شهرمان

یادتان باشد با چکاپ به موقع خودرو میزان زیادی از آلایندگی هوا کاسته می‌شود. برای اطلاع بیشتر درباره سلامت خودرو و اطلاع از انجام هر چه بهتر سفر‌های درون شهری این کد را اسکن کنید.

تغییر رژیم غذایی برای روز‌های آلوده

یادمان باشد درست مثل این روز‌ها که با آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنیم ناچاریم تغییر سبک زندگی داشته باشیم. به عنوان نمونه این تغییر را در رژیم غذایی مان رعایت کنیم تا از بیماری‌هایی که ممکن است به خاطر آلودگی هوا به سراغمان بیاید پیشگیری کنیم. برای بهبود وضعیت جسمانی در این روز‌های آلوده این خوراکی‌ها را بیشتر مصرف کنید.

• غذا‌های حاوی ویتامین D، C، E (کرفس، اسفناج، نارنگی، جوانه گندم، روغن‌های گیاهی، گردو، بادام، جگر و سبزیجات برگ سبز و شیر، کره و زرده تخم مرغ)
• غذا‌های حاوی آنتی اکسیدان‌های سلنیوم و بتاکاروتن (طالبی، کدوتنبل، فلفل، اسفناج، زردآلو، غذا‌های دریایی، نان، آجیل و غلات سبوس دار)
• غذا‌های حاوی اسید‌های چرب (امگا ۳ مانند انواع ماهی‌های روغنی)
• نوشیدن زیاد آب
• خوراکی‌های حاوی گوگرد (سیر، پیاز و تره فرنگی)
• غذا‌های حاوی فسفر، منیزیم و کلسیم (لبنیات و میوه‌های حاوی پکتین مانند سیب و پرتقال)
• مصرف دمنوش لیمو، زنجبیل و نعنا، دمنوش زردچوبه و زنجبیل، دمنوش ریشه شیرین بیان، چای سبز و شربت عسل و آب گرم.

یادتان نرود!

• از رفت وآمد غیرضروری در شهر بپرهیزید.
• از وسایل حمل ونقل عمومی استفاده کنید.
• درصورت نیاز صبح اول وقت یا پس از غروب خورشید از خانه خارج شوید.
• بخشی از کارهایتان را مجازی انجام دهید یا اگر ضروری نیست به روز‌های آینده موکول کنید.
• اگر ناچار به خروج از خانه هستید به محض ورود، دوش بگیرید.
• لباس هایتان را پس از ورود به خانه عوض کنید.
• در هوای آزاد ورزش نکنید.
• مانع بیرون رفتن کودکان، سالمندان و افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند از خانه شوید.
• در هنگام خروج از خانه از ماسک‌های نوع P ۱ و P ۲ استفاده کنید.

منشأ آلودگی هوا و تهدیداتش

نخست، ریزگرد‌هایی است که از شمال و شرق مشهد شامل بیابان قره‌قوم در ترکمنستان و دشت خشکیده هرات در افغانستان، همراه با کانون غبارخیز داخلی سرخس تولید و انتشار می­یابد و در این سال­‌ها سبب آلودگی زیاد در مشهد شده‌­است.

دوم، آلودگی‌های شیمیایی ناشی از سوخت‌های فسیلی است و سبب بروز انواع جهش‌های ژنتیک می‌شود که اثر آن در نسل‌های بعد هم آشکار خواهد شد. پژوهشگران می‌گویند: قدرت چسبندگی مونوکسیدکربن به گلبول‌های قرمز، ٢٠٠برابر اکسیژن است که در هوای سالم شش ساعت طول می‌کشد تا خون پاک شود. غیر از مونوکسیدکربن و دی اکسیدنیتروژن، سرب نیز در هوا وجود دارد که با غلظت ۶٠میکروگرم در دسی لیتر پلاسما، سبب افزایش ورم مغزی می‌شود و از سردرد و کاهش دید گرفته تا کم خونی، افسردگی و کم حافظگی را به دنبال می‌آورد.

سوم، بحث آلودگی‌هایی است که هوا بر روی محیط زیست ایجاد کرده و سبب شده است تا با نسل جدیدی از باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک‌ها روبه رو باشیم. گواه مطلب هم آنتی بیوتیک‌هایی است که دیگر برروی خودمان بی تأثیر شده و هرروز باید دُز قوی تری از آن را مصرف کنیم تا بیماری مان درمان شود یا آفت کش‌هایی که هرروز باید مقدار و دُز بیشتری از آن‌ها را برای مزارع استفاده کنیم تا آفت‌های گیاهان ازبین برود.

ازطرفی همین آنتی بیوتیک‌ها هم شده بلای جان دستگاه گوارش و عاملی برای بروز سرطان‌های این دستگاه که این روز‌ها به شدت دربین مردممان شایع شده است.

بیماری‌های روزافزون آلودگی

هرکدام از عوامل ایجادکننده آلودگی هوا خود به تنهایی می‌تواند عاملی برای بروز ده‌ها بیماری مختلف و نوظهور در انسان باشد که بخشی خودش را در چندسال آینده و بخشی دیگر طی چندنسل بعد نشان می‌دهد. در ادامه به برخی نتایج پژوهش‌هایی که دراین باره انجام شده است، اشاره گذرایی داریم.

فاکتور‌های مختلفی در بروز اختلال‌های کروموزومی و بیماری‌ها و معلولیت‌های مادرزادی دخیل است که از آن جمله می‌توان به آلودگی هوا، پارازیت ها، امواج و اشعه‌ها اشاره کرد. آمار‌ها نشان می‌دهند که رویارویی با آلاینده‌های موجود در هوا همچون سرب، آرسنیک و دیگر فلزات سنگین و نیز درمعرض اشعه و پارازیت قرارگرفتن تا ٣٠برابر خطر تولد نوزادان معلول و عقب مانده ذهنی را افزایش می‌دهد. همچنین این آلودگی‌های محیطی تا ٣٠درصد خطر سقط جنین را در کشور افزایش داده است.

سازمان بهداشت جهانی در اکتبر ۲۰۰۶ پس از ۱۵ سال تحقیق اعلام کرد که آلودگی هوا یک عامل جدی در بروز انواع سرطان است.

براساس اعلامیه‌های رسمی سازمان جهانی بهداشت، ۸۰درصد مرگ ومیر‌های زودرس ناشی از آلودگی هوا به دلیل بیماری‌های عروق کرونر قلب و سکته مغزی، ۱۴درصد آن‌ها به خاطر بیماری‌های مزمن انسداد ریه و عفونت‌های حاد تنفسی و ۶درصد باقی مانده نیز ناشی از سرطان ریه است. آلودگی هوا و ذرات ریز کمتر از ۵/٢میکرون قادرند با برهم زدن نظم عملکرد قلب، موجب بروز ضربان‌های نابجا و ایجاد اختلال در ضربان قلب شوند.

دیابت یکی از معضلات جامعه امروز است که خیلی‌ها فکر می‌کنند علت ایجاد آن زیاده روی در مصرف مواد قندی است، درحالی که نتایج تحقیقات پژوهشگران ایرانی نشان می‌دهد آلودگی هوا، سبب مقاومت به انسولین در کودکان و نوجوانان می‌شود و آن‌ها را در سنین بالاتر مستعد ابتلا به دیابت می‌کند.

آلودگی هوا افزون بر تأثیر در آمار مرگ ومیر نوزادان و به دنبال داشتن مشکلاتی مانند کم وزنی و کم هوشی در آن ها، بر دستگاه تولیدمثل زنان و مردان نیز تأثیرگذار است؛ برای نمونه هوای آلوده با کاهش شدید درصد اسپرم و بروز تغییر در ساختار آن ارتباط مستقیم دارد و درنتیجه سبب بروز ناباروری در مردان می‌شود. همچنین آلودگی هوا می‌تواند تأثیراتی نظیر تغییر‌های کروموزومی، تخریب (DNA)، جهش‌های ژنتیکی و حتی اختلال در توازن جنسیتی را دربر داشته باشد.

***

دومین
آلودگی هوا دومین عامل خطر در مرگ‌های ناشی از بیماری‌های غیرواگیر در جهان شناخته می‌شود.

۸ به‌یک
تحقیقات علمی نشان داده در سال ۲۰۲۴ سالیانه در جهان به ازای هر هشت مرگ، یک مرگ به علت آلودگی هواست.

۹۰%
بیش از ۹۰ درصد از جمعیت جهان در معرض آلودگی هوا هستند.

۴
آلودگی هوا چهارمین علت مهم مرگ زودرس در دنیا شناخته می‌شود.

۷۰۰۰۰۰۰
سالانه به طور متوسط ۷ میلیون نفر در دنیا به سبب آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که ۹۰درصد آنها در کشور‌های درحال توسعه هستند.

***

خانواده با مدارس همسو شوند

در چند روز گذشته که شاخص کیفیت هوا هر روز عدد بالاتری را نسبت به روز قبل نشان می‌داد به جرئت می‌توان گفت که در حق یکی از گروه‌های حساس که دانش آموزان باشند، اجحاف شد. روز سه شنبه بسیاری از مدارس مشهد زنگ تفریح و ورزش را نواختند و دانش آموزان به حیاط مدرسه آمدند!  درحالی که وضعیت آلودگی هوا از شرایط ناسالم عبور کرده بود. روز‌هایی که آلودگی هوا حدی می‌شود که آلارم هشدار و خطر به صدا در‌ می‌آید به این نکته توجه داشته باشید که برخی مواد سمی در ترکیبات هوای آلوده وجود دارد که همراه با تنفس وارد بدن می‌شود.

وقتی هوای ناسالم سلامت را نشانه می‌گیرد

آلودگی هوا تأثیری مستقیم بر عملکرد و سلامت دانش آموزان دارد. مهم‌ترین تأثیرات ناسالم بودن هوا عبارت است از:

مشکلات تنفسی

قرار گرفتن در معرض ذرات معلق می‌تواند آسم و آلرژی دانش آموزان را تشدید کند؛  علائمی مانند سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس از شایع‌ترین اثرات تنفسی هستند.

کاهش تمرکز و عملکرد تحصیلی

دی اکسیدکربن انباشته در فضا‌های بسته می‌تواند باعث خستگی، کاهش تمرکز، مشکلات رفتاری و افت عملکرد دانش آموز شود.

تحریک و  ناراحتی ناشی از آلودگی

ترکیبات آلی فرار که از منابع مختلف آزاد می‌شوند، می‌توانند باعث تحریک چشم، بینی و گلو شوند.

ضعف در سیستم ایمنی

آلودگی هوا توانایی بدن در مبارزه با عفونت‌ها را کاهش می‌دهد. سیستم ایمنی کودکان که هنوز در حال توسعه است، تحت تأثیر آلاینده ها، ضعیف‌تر عمل کرده و کودکان را در برابر بیماری‌های مختلف آسیب پذیرتر می‌کند. این موضوع به ویژه در فصول سرد سال که آلودگی هوا و شیوع بیماری‌های ویروسی افزایش می‌یابد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

خطرات بلندمدت

قرار گرفتن مداوم در معرض آلودگی هوا می‌تواند عوارض بلندمدتی مانند کاهش ظرفیت ریه، افزایش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی در بزرگ سالی و حتی افزایش احتمال ابتلا به برخی انواع سرطان‌ها را به همراه داشته باشد. این اثرات ممکن است در کودکان دیرتر ظاهر شوند.

قابل توجه خانواده‌ها

• مصرف مرتب مواد خوراکی که سموم را از بدن خارج می‌کنند مثل شیر، لبنیات و میوه و سبزی‌های تازه
• تهیه ماسک‌های فیلتردار
• محدود کردن فعالیت‌های خارج از خانه حتی نرفتن به مدرسه
• تصفیه هوای محیط خانه مثل استفاده از دستگاه تصفیه یا گل و گیاه‌های آپارتمانی
• تقویت سیستم ایمنی کودکان مثل مصرف مغذی جات، ماهی و مایعات
• آگاهی بخشی به کودکان درباره خطرات آلودگی هوا در قالب داستان و نمایش و.
• تمیز نگه داشتن محیط مثل جمع و جارو کردن غبار و ذرات معلق از روی فرش ها، مبلمان و دیگر سطوح خانه

مدیران مدارس بخوانند

• توزیع شیر رایگان در روز‌های آلودگی هوا به سلامت سیستم تنفسی کمک می‌کند.
• عرضه شیر در بوفه مدارس در روز‌های آلودگی هوا بیشتر مورد تأکید قرار بگیرد.
• در شبکه‌هایی که مدارس با دانش آموزان در ارتباط است فعالیت‌های حوزه سلامت به صورت مجازی اطلاعات به روز را در اختیار دانش آموزان قرار دهد.
• فعالیت‌های ورزشی دانش آموزان در زنگ تفریح و زنگ ورزش در فضای باز حذف و در صورت امکان به سالن‌های سرپوشیده منتقل شود.
• برای تهویه مناسب کلاس‌ها و راهرو‌ها تمهیدات لازم در نظر گرفته شود.
• خروج دانش آموزان با اجازه ولی از مدرسه در روز‌های آلوده اجازه داده شود.