به گزارش شهرآرانیوز، در ماه‌های اخیر، بازار برنج ایران به یکی از خبرسازترین حوزه‌های اقتصادی تبدیل شده است. افزایش قابل توجه قیمت این کالای اصلی سبد مصرفی خانوار، به‌گونه‌ای بوده که دیگر نمی‌توان آن را صرفاً به تغییر هزینه تولید یا نوسانات نرخ ارز نسبت داد. تحلیل‌های مختلفی برای این جهش قیمت برنج مطرح شده؛ از کاهش عرضه و مشکلات تأمین ارز گرفته تا افزایش هزینه‌های بسته‌بندی و حمل‌ونقل، اما در میان تمام این توضیحات، رانت‌های گسترده در زنجیره واردات و توزیع بیشتر به چشم می‌خورد.
محمدحسین روشنک، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی، هم در نشستی خبری درباره سازوکار قیمت‌گذاری برنج وارداتی اظهار کرد: «برنج در پاکستان یک دلار قیمت دارد و ارز وارداتی آن در ایران با نرخ ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان تأمین می‌شود. چگونه همین برنج کیلویی ۲۲۸ هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسد؟ این حجم رانت به جیب چه کسی می‌رود؟»
در همین زمینه حسن تقی‌زاده، نایب رئیس انجمن برنج مازندران، با اشاره بر اینکه سود واقعی واردکنندگان در بازار برنج بسیار فراتر از حد منطقی است، گفت: اگر ۱۰ درصد هم سود دریافت شود، باز قیمت‌ها به سطح فعلی نمی‌رسید؛ سود را فراتر از حد منطقی آن بالا می‌برند با این حال حتی برنج‌های وارداتی از جمله برنج پاکستانی نیز در پی این روند دچار جهش قیمتی شده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه برنج پاکستانی در دو نوع «۳۸۶» و «سوپر کرنل» به کشور وارد می‌شود، بیان کرد: قیمت این دو محصول در بازار متفاوت است و هم‌اکنون نرخ عمده سوپر کرنل حدود ۱۲۰ هزار تومان است. این رقم در خرده‌فروشی‌ها بیشتر بوده و تفاوت قیمت برند‌های مختلف در بازار تا ۱۵ هزار تومان نیز می‌رسد.
تقی‌زاده با بیان اینکه برنج ۳۸۶ به‌عنوان «برنج یک دلاری» شناخته می‌شود، توضیح داد: چهار ماه پیش قیمت فروش این محصول حدود ۶۰ هزار تومان بود، اما پس از افزایش قیمت برنج ایرانی، نرخ برنج‌های خارجی نیز هم‌زمان بالا رفته است.
تقی‌زاده با اشاره به حضور چند شرکت بزرگ و تجار وابسته به دولت در واردات برنج گفت: این واردکنندگان با ایجاد کمبود مصنوعی و عرضه قطره‌چکانی، موجب التهاب در بازار می‌شوند. اکنون طرح تحویل برنج‌های وارداتی به بورس کالا نیز مطرح شده، اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است.
وی افزود: این فعالان اقتصادی با بهره‌گیری از مسیر‌های غیرشفاف، کالا را با قیمت واقعی به بازار عرضه نمی‌کنند و نظارت مؤثری نیز بر عملکرد آنها وجود ندارد. در حال حاضر قیمت عمده برنج ۳۸۶ حدود ۱۲۰ هزار تومان و سوپر کرنل ۱۷۰ تا ۱۸۰ هزار تومان است که نشان‌دهنده استمرار رانت در این بخش است.
او با اشاره بر شرایط بازار برنج ایرانی بیان کرد: نرخ عمده برنج‌های سنتی از جمله طارم به ۲۶۰ تا ۲۷۰ هزار تومان رسیده است. حتی با هزینه بسته‌بندی و فرآوری، این محصولات باید با قیمتی کمتر از ۳۰۰ هزار تومان عرضه شوند؛ در حالی‌که در فروشگاه‌ها با قیمت بیش از ۴۰۰ هزار تومان فروخته می‌شوند. قیمت منطقی‌ترین برنج‌های ممتاز ایرانی در نهایت باید حدود ۳۴۰ هزار تومان باشد.
نایب رئیس انجمن برنج مازندران در ادامه از تخلفات موجود در بخش بسته‌بندی انتقاد کرد و گفت: برخی شرکت‌ها برنج‌های مخلوط را بدون درج صحیح مشخصات با عنوان محصول درجه یک ایرانی عرضه می‌کنند که این موضوع موجب گمراهی مصرف‌کننده و برهم‌خوردن رقابت سالم در بازار می‌شود.
وی با اشاره به مشکلات تأمین ارز واردکنندگان افزود: تأخیر دولت در پرداخت هزینه‌ها در زمان ترخیص کالا باعث شده برخی واردکنندگان مدعی شوند از منابع خود هزینه می‌کنند و همین موضوع را توجیهی برای افزایش دو تا سه برابری قیمت قرار داده‌اند؛ در حالی‌که نظارت کافی بر این فرآیند وجود ندارد.
تقی‌زاده در پایان تاکید کرد: به دلیل تضعیف نظام بنکداری و نبود سازوکار شفاف در توزیع، حتی برنج ایرانی نیز با قیمت واقعی به دست مصرف‌کننده نمی‌رسد و این روند نیازمند اصلاح ساختاری فوری است.
منبع: تجارت نیوز