به گزارش شهرآرانیوز؛ مسیر حرفه‌ای همایون ارشادی، بازیگر تازه درگذشته سینمای ایران، پیوند محکمی با کتاب و ادبیات داشته است. در کارنامه او هفت فیلم اقتباسی دیده می‌شود که در میان بازیگران ایرانی یک رکورد محسوب می‌شود.
او از «طعم گیلاس» عباس کیارستمی تا بازی در فیلم‌هایی مثل «درخت گلابی» «بادبادک باز» همواره نماینده نوعی نگاه انسانی و اندیشمند به شخصیتش بوده است. نگاهی که میان سکوت، کتاب و درون نگری شکل می‌گیرد. به بهانه درگذشت همایون ارشادی در روز‌های اخیر، در این یادبود به معرفی آثاری می‌پردازیم که فیلم‌های اقتباسی کارنامه او از آن‌ها برگرفته شده‌اند.
در میان نقش‌های کم حرف، درون گرا و تأمل برانگیز همایون ارشادی، حضور او در فیلم «درخت گلابی» ساخته داریوش مهرجویی، جایگاهی ویژه دارد. فیلم که اقتباسی ازیکی از داستان‌های کوتاه گلی ترقی است، یکی از شاعرانه‌ترین و در عین حال فلسفی‌ترین آثار سینمای ایران در دهه ۷۰ محسوب می‌شود. کتاب «جایی دیگر» نوشته گلی ترقی، از داستان نویسان مدرن، است. کتاب نثر ساده، اما پرمفهومی دارد.
در این داستان‌ها اغلب جنبه خیالی غالب است، اما درواقع روایتگر زندگی و وضعیت واقعی خیلی از آدم هاست. شخصیت‌ها هم در ناامیدی و تمایل به انزوا مشترک‌اند. «بازی ناتمام»، «اناربانو و پسرهایش»، «سفر بزرگِ امینه»، «درخت گلابی»، «بزرگ بانویِ روحِ من» و «جایی دیگر» داستان‌های این کتاب هستند. در میان این داستان‌ها «درخت گلابی» که ماجرای مرد نویسنده‌ای است که برای نوشتن و فرار از خستگی‌ها به باغ دوران کودکی اش پناه آورده است، شهرت بیشتری دارد و داریوش مهرجویی براساس آن فیلمی را روی پرده سینما برده است.
پانزده سال پس از «درخت گلابی» ارشادی بار دیگر در فیلمی اقتباسی مقابل دوربین مهرجویی قرار می‌گیرد. ماجرای فیلم «چه خوبه که برگشتی» برگرفته از داستان نزاع ایوان ایوانویچ و ایوان نیکیفورویچ از نیکلای گوگول بود و مهرجویی پس از چند تجربه ناموفق مثل «نارنجی پوش» و «آسمان محبوب» به سینمای محبوب و دغدغه مندش برگشته بود.
فیلم نامه را خود مهرجویی نوشته و در آن مفاهیم فلسفی، طنز و کنایه‌های اجتماعی در هم تنیده شده بود. داستان این کتاب درباره دو ارباب روسی است که نام کوچک هر دو ایوان است. دوستی و علاقه این دو فرد به هم شهره آفاق است و سال هاست که در کنار هم هستند.
اما یک روز سر یک تفنگ، دعوا می‌کنند و همین نزاع کوچک پایه محکم دوستی شان را متزلزل می‌کند و از آن پس نزاعی طولانی بینشان شکل می‌گیرد که به سرانجامی نمی‌رسد. گوگول در این اثر، زندگی پیش پاافتاده و مبتذل مردم عامی را با لحنی طنز به نمایش می‌گذارد.
«اشباح» آخرین همکاری ارشادی و مهرجویی بود. این فیلم اقتباسی از نمایشنامه ایبسن بود و همچون فیلم قبلی مهرجویی، با آثار درخشان این کارگردان فاصله داشت. نمایشنامه‌های «خانه عروسک» و «اشباح» از آثار مهم نمایشی هنریک ایبسن است. ایبسن در نمایشنامه «اشباح» مسئله میراث اجدادی و تأثیر آن در افراد را بررسی می‌کند.
در این نمایشنامه که ایبسن آن را سال ۱۸۷۹ نوشته است. «نورا» زن جوان زنده دل و پرنشاطی است که برای نجات شوهر خود «هلمر» از یک بیماری سخت و خطرناک و تأمین مخارج مداوای او، پنهانی از شوهر، امضای پدر خود را برای گرفتن وامی جعل می‌کند.
فیلم «ایتالیا ایتالیا» به کارگردانی کاوه صباغ زاده، یکی از آثار کمتر دیده شده در سینمای ایران است. این فیلم از داستان کوتاهی از جومپا لاهیری، نویسنده هندی تبار، اقتباس شده بود. فیلم فضایی سرخوشانه و فانتزی داشت که نمونه اش کمتر در سینمای ایران ساخته می‌شود. این فیلم اقتباسی از «یک مسئله موقتی» یکی از داستان‌های مجموعه «ترجمان دردها» بود.
«ترجمان دردها» اولین کتاب جومپا لاهیری است که اولین بار با عنوان «interpreter of maladies» در سال ۱۹۹۹ منتشر شد. این کتاب مجموعه‌ای از ۹ داستان کوتاه درباره مهاجران هند و بنگالی است که در آمریکا زندگی می‌کنند. لاهیری این داستان‌ها را در دوران دانشگاه نوشته بود و بعد‌ها تصمیم به انتشارشان گرفت.
شخصیت‌های این مجموعه از داستان‌های جذاب و تأثیرگذار لاهیری، با قدم گذاشتن روی مرز میان سنت‌های هندیِ به ارث گذاشته شده و سرگشتگی‌های دنیای مدرن، به دنبال عشقی ورای محدودیت‌های فرهنگی و زمان هستند. جومپا لاهیری با بینش فرهنگی کم نظیر و مهارت‌های منحصر‌به‌فرد خود در داستان سرایی، مجموعه‌ای را خلق کرده است که از ذهن مخاطب پاک نخواهد شد.
فیلم «بادبادک باز» ساخته مارک فورستر در سال ۲۰۰۷، بر اساس رمان پرفروش خالد حسینی، یکی از تأثیرگذارترین اقتباس‌های ادبی دهه اول قرن بیست ویکم بود. در میان چهره‌های بین المللی فیلم، حضور بازیگر ایرانی همایون ارشادی در نقش «امیرِ بزرگ سال» نقطه درخشانی است؛ شخصیتی که بار گناه و گذشته را بر دوش می‌کشد و در جست وجوی بخشش به وطن بازمی گردد.
کتاب «بادبادک باز»، تاکنون چندین جایزه ادبی دریافت کرده است. به عنوان مثال می‌توان به جایزه ادبی بوکه ۲۰۰۴ و جایزه ادبی الکس اشاره کرد. این رمان جذاب مربوط به زمانی است که خاندان سلطنتی افغانستان به یک باره سقوط کرد. شوروی سابق در امور داخلی کشور مداخله می‌کرد و گروه طالبان روی کشور مسلط شد.
بُعد سیاسی این رمان خیلی کم رنگ و تمرکز بیشتر روی احساسات و روابط میان مردم است. این رمان مشکلات و رنج افغانستان و مردمش را به نمایش می‌گذارد؛ از رسوم متفاوت در نژاد‌های متفاوت تا تناقض فکری مردم میان آنچه از گذشتگان آموخته‌اند و آنچه دنیای مدرن به آن‌ها نشان می‌دهد. رمان زندگی امیر و حسن را تعریف می‌کند. دو پسری که با هم بزرگ شده‌اند و دوستی عمیقی بینشان برقرار است، اما از دو دنیای متفاوت هستند.
فیلم «مردی تحت تعقیب» به کارگردانی آنتون کوربین، سال ۲۰۱۴ در ژانر فیلم جاسوسی ساخته شد و ارشادی نقشی کوتاه در این فیلم داشت. این فیلم از روی رمانی به همین نام به قلم جان لوکاره، نویسنده انگلیسی، ساخته شد و با تغییراتی جزئی به فیلمی سینمایی تبدیل شد. این کتاب به فارسی ترجمه نشده، اما جزو آثار درخشان جان لوکاره محسوب می‌شود. جان لوکاره پیش از اینکه به نویسندگی روی بیاورد در سازمان‌های جاسوسی فعالیت می‌کرد.
«علی و نینو» در سال ۲۰۱۶ براساس رمانی از کوربان سعید با همین نام ساخته شد و ارشادی در آن نقش پدری سنتی و مقتدر را بازی می‌کرد که با تغییرات تاریخی، فرهنگی و شخصی نسل نوجوان‌تر روبه رو است. در نقد‌هایی که درباره این فیلم نوشته شد، نقش ارشادی را در فیلم کلیدی و تأثیرگذار دانستند؛ پدری با قدرت، ارزش‌ها و دیدگاه سنتی که با بحران‌ها و عشقِ نسل بعد روبه رو می‌شود.
رمان «علی و نینو» به زبان ترکی آذربایجانی یکی از مهم‌ترین کتاب‌های ادبیات داستانی آذربایجان است که به زبان‌های متعدد ترجمه شده است. رمان داستان دلدادگی علی پسر آذربایجانی و نینو دختر گرجی است که در بحبوحه جنگ جهانی اول و تشکیل جمهوری محمد امین رسول زاده عاشق یکدیگر می‌شوند.