آزیتا حسینزادهعطار | شهرآرانیوز؛ شهر خانه دوم شهروندان است. خانهای وسیع و مهم که اگر ساکنانش مراقب آن نباشند گزند بیمسئولیتی و بیاحتیاطی آنها گریبان همه را خواهد گرفت. همه ما در محلههایی که سکونت داریم بارها تصویر زبالهگردهای بسیاری را دیدهایم که کیسه بر دوش یا با موتور یا خودرو تردد میکنند و در حال زیرورو کردن زبالههای داخل سطلهای زبالهاند.
دلیلش شاید این است که شهروندان هنوز مطلع نیستند که باکسهای زباله اصلا برای زبالههای اهالی ساکن در خیابانها تعبیه نشدهاند و کاربردشان این است که پاکبانها خاکروبهها و زبالههایی را که شب هنگام از معابر جمعآوری میکنند داخل آن بریزند.
تصویر شهروندی که پشت فرمان تخمه میشکند و پوستهای آن را در خیابان میریزد یا خودروهایی که زبالهای را روی صندوق گذاشتهاند و مسافت بسیاری را با زبالهای روی صندوق در خیابانها طی میکنند، نشانه است که بدانیم هنوز تا فرهنگسازی کاربردی در مورد حمل زباله یا تفکیک آن مشکل داریم و باید بیشتر از اینها برای این مقوله وقت بگذاریم.
در ادامه آماری از حامد حبیبی، رئیس اداره فرهنگ شهروندی سازمان پسماند میآوریم که نشان میدهد وضعیت در اغلب شهرهای کشور درباره مدیریت زبالهها و پسماندهای شهر خیلی خوب نیست.
سر ظهر است و پشت چراغ تقاطع خیابان پیروزی و خاقانی خودروهای زیادی پشت سر هم قطار شدهاند تا رنگ چراغ فرماندهی سبز شود. همینطور که حواسم به روبهروست متوجه میشوم خودرو کناری کیسه زبالهای را روی صندوق ماشین گذاشته و همراه سرنشینانش حمل میکند. چراغ سبز میشود و بوق خودروهای پشت سر به صدا در میآید. خودرو سمند هم برای اینکه از قافله پشت چراغ ماندهها عقب نماند بدون توجه به کیسه زباله روی صندوق عقب پایش را روی پدال گاز میگذارد و کیسه زباله اش به وسط خیابان پرتاب میشود.
کیسه زباله پاره میشود و محتوای آن روی زمین پخش میشود. خودروهای دیگر هم از روی آن عبور میکنند. چند عابر از خیابان در حال عبورند. یکی از آنها خانمی است که پدر معلولش را با ویلچر از عرض خیابان عبور میدهد. بوی آزاردهند زباله باعث میشود دهانش به دشنام دادن به راننده خاطی باز شود و لعن و نفرینش کند.
***
حوالی ساعت۷ صبح است که مقابل دو باکس بزرگ زباله ابتدای خیابان با کشیدن تیکآفی توقف میکند. با عجله پیاده میشود و بدون اینکه توجهی به اطرافش داشته باشد، سه چهار کیسه مشکی زباله را که پساب بدبویی از زیر یکی از آنها چکه میکند، تا کنار باکسها روی زمین میکشد. بعد هم دستش را با بطری آبی میشوید و سوار بر خودرو از محل دور میشود و بطری را از پنجره خودرو بیرون میاندازد.
حوالی زبالههایش تا چندین متر آن طرفتر بوی تعفن شیرابهها به مشام هر رهگذری میرسد. کمی بعد مردی که لباسهای مندرسی به تن دارد و رمقی در جسمش نیست با کیسهای بزرگ روی دوشش زبالهها را کالبدشکافی میکند. آن بوی آزاردهنده چند برابر میشود و خیابانی که پاکبانش تا صبح آن را برق انداخته بود حالا دیگر حتی جای مناسبی برای عبور هیچ عابری نیست.
***
چند ساعتی از شب گذشته است و سوز سرمای بیرون استخوان میترکاند. پاکبان سالخورده محله باز هم طبق قرار هر شبش با خیابان، جارو به دست معبر را از تمیزی برق میاندازد. صورتش از شدت سرما گل انداخته و شال بافتنیاش را بالا کشیده است تا سوز هوا باعث کند شدن کارش نشود. شاید آن لحظه در سرش لبخند فرزندان قد و نیمقدش میچرخد یا رختخوابی گرم یا یک چای داغ یا حتی شامی مختصر که همه اینها رؤیایی بیش نیستند، تا زمانی که او کار امشبش را هم به نحو احسن تمام کند.
کمیآن طرفتر پنجره طبقه بالایی یکی از آپارتمانها باز میشود و خاکروبههای داخل کیسه جاروبرقی و چند کیلو پوست گردو، درست در جایی که پاکبان تازه آن را تمیز کرده نقش زمین میشود. پاکبان سر میچرخاند و با حسرت به ساعت گوشیاش نگاه میاندازد. چند دقیقهای لبه جدول مینشیند و... .
***
خیلی وقت بود وسط معبر تمیز خیابان دهنکجی میکرد. از همان زمانی که راننده خودرو افرودی فوتون، بازماندههای ساندویچ همبرگر کپکزده و مانده در خودرواش را، بعد از یکی دو سرک کشیدن به اطراف خیابان در جعبه پاره شیرینی گذاشت و از پنجره بیرون انداخت. او که گاز خودرو را گرفت و رفت. جعبه و آن ساندویچهای کپکزده ماند که در باد خودروهای عبوری در خیابان به اینسو و آنسو تاب میخوردند.
عابران همه آن را دیده بودند و حتی خودروها تنها کاری که میکردند این بود که لاستیک خودروشان روی زباله نرود. هیچ شهروندی به خودش زحمت نداد تا خم شود و زباله را به سطل مخصوص که در چند قدمی آنجا بود برساند. بعد از چند دقیقه هم خودرویی از روی جعبه عبور کرد و اتفاقی که نباید بیفتد افتاد.
یکی از مواردی که کار پاکبانها را بسیار زیاد میکند و هزینه بسیار مضاعفی برای شهرداری ایجاد میکند نگذاشتن بموقع زبالهها در مقابل در است.
۱. در اغلب محلههای مشهد از ساعت ۲۰ تا یک شب خودرو حمل زبالهها عبور میکند.
۲. هر شهروند زمان دقیق این مسئله برای محله خودش را مطلع است و باید چند دقیقهای پیش از زمان مقرر زبالهها را از منزل خارج کند.
۳. لازم است زبالهها را داخل کیسه پلاستیکی سالمی بگذارد و آن را گره بزند و در جایی از پیادهرو که قابل دید برای پاکبانها باشد و مزاحمتی برای عبور عابران نداشته باشد بگذارد.
۴. اگر شهروندان دو سه ساعت پیش از آمدن ماشین حمل زباله، زبالهها را در خیابان بگذارند سبب سوءاستفاده زبالهگردها و باعث تهدید سلامت جامعه و بهداشت فردی و اجتماعی میشوند.
قانونگذار در ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی اقدام ریختن زباله را جرم و برای آن مجازات تعیین کرده است. این ماده میگوید: «هر اقدامیکه تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود از قبیل ریختن مواد مسموم کننده در رودخانهها، زباله در خیابانها و کشتار غیرمجاز دام، ممنوع میباشد و مرتکبان چنانچه طبق قوانین خاص مشمول مجازات شدیدتری نباشند به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد.»
همچنین ماده۲۰ قانون مصوب۱۱ خرداد ۱۳۲۰میگوید: «آلوده کردن آبهایی که به مصرف شرب میرسد و ریختن زباله یا هر نوع کثافاتی در گذرهای عمومیممنوع است، متخلفان از این ماده مطابق آییننامهایکه بهداری تنظیم مینماید به کیفر خلافی محکوم میشوند.»
***
۵۰ درصد
میزان همکاری مشهدیها در تفکیک زباله
۱۰ تا ۲۰ درصد
زباله خشک قابل بازیافت
روزانه ۲۱۵۰ تن
میزان زباله تولید شده در مشهد در یک روز
نشان افتخار
مشهدیها رتبه اول مشارکت در زمینه تفکیک زباله در کشور را دارند
۷ درصد
میزان میانگین تفکیک زباله از مبدأ در کشور
۱۲ درصد
میزان میانگین تفکیک زباله از مبدأ در مشهد
بیش از ۲.۹ تن
جمعآوری پسماندهای الکترونیک طی ۷ ماه اخیر
نکته: دفع این زبالهها در سطل زباله عادی، عامل ورود فلزات سمی (جیوه، سرب) به خاک و آب آشامیدنی است.
۲۱ ایستگاه
ایستگاههای مبادله پسماند خشک که زبالههای الکترونیکی را نیز میخرند
خیابان سعدی
ایستگاه اختصاصی زبالههای الکترونیکی
زبالههای الکترونیکی خود را به جای سطل عمومی، به ایستگاه تخصصی در خیابان سعدی یا نزدیکترین مرکز پسماند خشک تحویل دهند.