در دل صخرههای تیز زاگرس و البرز، سلاطینی زندگی میکنند؛ قوچها با شاخهای پیچیدهی افسانهای، میشها با گامهای صبور، و پازنها، بزهای کوهی سبکبال که مرز پرتگاه و آسمان را میشکافند. این جانوران چراگاهها را در تعادل نگه میدارند، بذر گیاهان را از صخرهای به درهای میبرند، و خود خوراکی حیاتی برای شکارچیان بزرگ، از پلنگ ایرانی گرفته تا عقابهای کوهستان، هستند. نبودشان، یعنی شکستن زنجیرهای که حیات کوه بر آن استوار است.
قلمرو این سلاطین، از قلههای البرز تا درههای پهناور زاگرس کشیده شده است؛ جغرافیایی گسترده که تنوعشان را به میراثی طبیعی و بیبدیل بدل کرده. هر جهششان بر سنگ، نه فقط هنری از بقا، که تداوم هزاران سال تکامل است. اما حضورشان تنها در طبیعت خلاصه نمیشود. زاگرسنشینان، در افسانهها و سنگنگارهها، شاخهای قوچ و پازن را نماد نیرو، باروری و شجاعت دانستهاند. در آیینها و قصههای کهن، تصویر این جانوران، چون نگینی بر حافظهی فرهنگی مردم حک شده است.
