به گزارش شهرآرانیوز، ورود شبکههای ماهوارهای فارسیزبان، آغاز شکلگیری موجی بود که بعدها ذائقه بخشی از خانوادههای ایرانی را تحتتأثیر قرار داد. از زمان راهاندازی شبکه «فارسیوان» در سال ۲۰۰۲ تا ظهور گروه تلویزیونی «جِم» در سال ۲۰۰۷، سریالهای ترکیهای و کرهای به تدریج جای خود را در خانههای ایرانی باز کردند.
آثاری، چون حریم سلطان، عمر گل لاله، فاطما گل و در میان سریالهای کرهای، جواهری در قصر و افسانه جومونگ، تنها روایتهای سرگرمکننده نبودند؛ بلکه تبدیل به پدیدهای فرهنگی شدند که توانست بر سبک زندگی، نگرش و حتی مصرف فرهنگی زنان ایرانی اثر بگذارد.
برای بررسی چرایی این جذابیت، با رضا استادی، منتقد سینما و تلویزیون گفتوگو شده است.
استادی تأکید میکند که موج علاقهمندی به سریالهای ترکی و کرهای فقط در ایران رخ نداد؛ بلکه بخشی از یک جریان جهانی بود. کشورهایی مثل ترکیه خیلی زود فهمیدند که تولید سریال میتواند سودآوری کلان داشته باشد، و روی این حوزه سرمایهگذاری سنگینی کردند.
با این حال، او مهمترین عامل اقبال گسترده در ایران را کمبود محصولات سرگرمکننده باکیفیت داخلی میداند:
مردم نیاز به سرگرمی دارند.
رسانه داخلی نتوانسته به اندازه نیاز، تولیدات جذاب و استاندارد ارائه دهد.
مخاطب وقتی «خوراک جذاب» ندارد، آن را از منابع دیگر به دست میآورد.
سریالهای ترکی و کرهای ویژگیهای مشترکی دارند که باعث افزایش چسبندگی مخاطب میشود:
داستانهای طولانی و چندلایه
گرهافکنیهای متعدد
شخصیتپردازیهایی که بر نیازهای مخاطب تنظیم شده
تعدد شخصیتها و امکان همذاتپنداری گسترده
نزدیکی فرهنگی با ایران
این مجموعهها به مرور، در ذهن و عادت رسانهای نسلهای مختلف جا باز کردهاند؛ تا حدی که حتی گرایش نوجوانان به یادگیری زبان کرهای نیز از همین مسیر شکل گرفت.
طبق تحلیل استادی، زنان به دلایل زیر مشتری پر و پا قرص این سریالها هستند:
ساختار ذهنی و عاطفی حساستر
فرصت زمانی بیشتر برای پیگیری درامهای طولانی
نیازهای فرهنگی و عاطفی که به دنبال پاسخ میگردد
انسانها در هر طبقه و فرهنگی، نیازهای مشخصی دارند؛ و محصولات رسانهای تلاش میکنند بخشی از این نیاز را تأمین کنند. سریالها یکی از شکلهای «مصرف فرهنگی» هستند که روی سبک زندگی، احساسات و الگوهای رفتاری اثر مستقیم دارند.
به گفته استادی، سازندگان این محصولات دو کار مهم انجام میدهند:
۱) بازتعریف نیازهای موجود
مثلاً نیاز به پوشش.
سریالها بدون اینکه مستقیم حرفی بزنند، یک مدل پوشش و زیبایی را جذاب و قابل تقلید معرفی میکنند.
همین مسئله در تغییر ذائقه پوششی زنان ایرانی نقش قابلتوجهی داشته است.
۲) خلق نیازهای جدید
مثل:
ضرورت آرایش غلیظ
داشتن سبک زندگی لوکس
اهمیت بیش از حد روابط عاشقانه
الگوهای هیجانی غیرواقعی
هدف اصلی این محتواها، زنان هستند؛ چون زنان ستون خانوادهاند و تغییر رفتار آنان، به تغییر رفتار کل خانواده و در نهایت جامعه منجر میشود.
اگر زمانی دسترسی فقط از طریق شبکههای ماهوارهای بود، امروز پلتفرمهای اینترنتی کار را سادهتر کردهاند:
دسترسی ارزان، سریع و بدون محدودیت
نبود نظارت مؤثر
امکان تماشای انبوه سریالها در هر زمان
این سه ویژگی باعث شده این پلتفرمها در شکل دادن به عادتهای مصرف سریال، بهویژه در میان زنان، نقشی بسیار پررنگ داشته باشند.