کشور‌های زیادی هستند که دارند تمام تلاششان را می‌کنند تا بتوانند هرچه زودتر تحقیقات اولیه تولید واکسن کرونا را به مرحله نهایی برسانند و خبر خوشی را به جهان مخابره کنند. با این حال، این تلاش گاهی هم حسابی جنبه رقابت گونه به خود گرفته است.
محبوبه عظیم زاده | شهرآرانیوز؛ هر روز هم زمان با انتشار آماروارقام مبتلایان به کرونا و علائم عجیب وغریب دیگری که به فهرست علائم پیشین این ویروس اضافه می‌شود، خبر‌های زیادی هم درباره کشف یک واکسن مقاوم علیه کووید ۱۹ به گوش می‌رسد که بعضی از آن‌ها امیدبخش است و برخی دیگر ناامیدکننده. حالا کشور‌های زیادی هستند که دارند تمام تلاششان را می‌کنند تا بتوانند هرچه زودتر تحقیقات اولیه خود را به مرحله نهایی برسانند و خبر خوشی را به جهان مخابره کنند. با این حال، این تلاش گاهی هم حسابی جنبه رقابت گونه به خود گرفت تا جایی که کشوری مثل آمریکا، چین و روسیه را به سرقت اطلاعات پزشکی مرتبط با این ماجرا متهم کرد.
به تازگی خبری هم از سوی محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام، منتشر شده است که خبر از تست انسانی واکسن کرونا در کشورمان می‌دهد. رئیس ستاد اجرایی فرمان امام درباره مراحل تولید واکسن به وسیله محققان دارویی این ستاد گفته است: «تست حیوانی واکسن کرونا از ۳ مسیر انجام شده است و با در نظر گرفتن پروتکل‌ها و اخذ مجوز‌های وزارت بهداشت در یک تا ۲ هفته آینده تست انسانی آن شروع خواهد شد.»
خبری که در وهله اول قطعا خوشایند است، اما احتمالا صحبت مقام‌ها و مسئولان بهداشتی کشورمان، همچنین در عرصه‌های جهانی را به ما یادآوری می‌کند، اینکه تا مراحل نهایی و دریافت یک جواب مقبول و مطمئن برای کشف یک واکسن مؤثر راه درازی در پیش داریم. نیمه دوم تیر بود که ایرج حریرچی، معاون کل وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، خیلی قاطعانه گفت باتوجه به بررسی‌هایی که داریم و دقیق هم هست، به هیچ وجه زودتر از ۱۲ ماه آینده واکسن در هیچ جای دنیا در دسترس عموم نخواهد بود، مگر اینکه اتفاق خیلی خیلی غیرمترقبه‌ای بیفتد.
او در نهایت این جمله را به سخنان خود اضافه کرد که همه این واکسن‌ها در مرحله آزمایشی هستند و هیچ کدام در چندین ماه آینده به تولید انبوه نخواهند رسید. چنین صحبت‌هایی از جانب سازمان جهانی بهداشت هم باوجود گام‌های مؤثر اولیه دانشگاه آکسفورد به گوش رسیده است که تا قبل از سال ۲۰۲۱ نمی‌توان انتظار کشف واکسن را برای مقابله با این ویروس داشت.
مدیر برنامه‌های اضطراری سازمان جهانی بهداشت هم دراین باره گفت: «هم اکنون چند واکسن در آزمایش مرحله ۳ قرار دارند و هیچ کدام از لحاظ ایمنی یا توانایی تولید واکنشی ایمنی در این مرحله شکست نخورده اند، اما مرد م تا قبل از سال میلادی آینده (۲۰۲۱) واکسن کرونا را دریافت نخواهند کرد.» تدروس‌ادهانوم، مدیرکل‌سازمان جهانی بهداشت، حتی به این نکته هم اشاره کرد که ممکن است واکسن ویروس کرونا هرگز به دست نیاید و مسیر عادی سازی زندگی طولانی باشد. به همین دلیل کشور‌ها باید به دستورالعمل‌های سلامت پایبند باشند و انتقال ویروس از طریق اجتماعات را محدود کنند.
کلیه مون رو بفروشیم که ریه مون از کار نیفته!
انتظار برای تولید واکسن کرونا و خبر‌های ضدونقیضی که هر از گاهی درباره آن در فضای مجازی منتشر می‌شود، همیشه واکنش کاربران مجازی را هم به دنبال داشته است. واکنش‌هایی که تعدادی از آن‌ها مزاح‌هایی است در مقابل این حجم از خبر‌های متناقض و بخش دیگر آن مربوط می‌شود به نگرانی‌هایی که مردم دارند. مدتی پیش کاربری نوشته بود: «نمی شه برن از مخترع ژلوفن بخوان واکسن کرونا رو کشف کنه؟ کسی که این جواهر رو ساخته هر بیماری‌ای رو می‌تونه درمان کنه. می‌ذاریش نوک زبونت، سردردت خوب می‌شه.»
نگرانی‌های مالی برای هزینه دوا و درمان و در ادامه هزینه تهیه واکسن هم به چشم می‌خورد: «با این قیمتا اگه واکسن کرونا برسه ایران هم حتما کلی قیمتشه و باید کلیه مون رو بفروشیم که ریه مون از کار نیفته.» و کاربر دیگری هم در واکنش به خبر تولید موفقیت آمیز واکسن از سوی دانشگاه آکسفورد نوشته بود: «ساخته شدن واکسن کرونا به وسیله آکسفورد خیلی خبر خوبیه، فقط بدیش اینجاس نمی‌دونیم اصلا به ایران می‌رسه؟ اگه برسه، به مردم می‌رسه؟ اگه به مردم برسه، قیمتش چنده؟»
البته در کنار حجم زیادی از ناامیدی‌هایی که در مسیر دست یابی به یک واکسن وجود دارد، کاربری هم بود که به خبر تست انسانی واکسن کرونا در ایران امید داشت و نوشت: «شما‌ها چرا همش آیه یأس می‌خونین؟ اتفاقا علم پزشکی و داروسازی در کشور ما خیلی پیشرفته است» نگرانی ناشی از دست یابی جهانی به واکسن کرونا البته چیزی نیست که فقط مختص به فضای مجازی و توئیت‌ها و کامنت‌های کاربران باشد.
بیل گیتس که بنیادش بودجه‌ای ۲۵۰میلیون دلاری را به تولید واکسن کرونا اختصاص داده است، مدتی پیش دراین باره گفت: «تولید واکسن موفق برای مقابله با ویروس کرونا مستلزم تلاش و همکاری جهانی است. اگر قرار باشد این واکسن جلو انتقال ویروس کرونا را بگیرد، باید ۷۰تا۸۰درصد از مردم جهان آن را تزریق کنند؛ بنابراین میلیارد‌ها نفر در جهان باید به این واکسن دسترسی یابند.» او همچنین گفت که اگر واکسن فقط به پول دار‌ها برسد، بیماری همه گیر ناعادلانه و کشنده تری خواهیم داشت.
رقابت انگلیس، چین و روسیه!
بنا بر گفته‌های سازمان جهانی بهداشت تاکنون ۲۶واکسن در مرحله ارزیابی بالینی قرار گرفته اند و از بین این ۲۶واکسنی که درحال آزمایش روی انسان است، فقط تعداد اندکی از آن‌ها وارد مرحله سوم آزمایش شدند، یعنی مرحله‌ای که مشخص می‌کند این واکسن می‌تواند وارد مرحله دریافت مجوز برای تولید انبوه بشود یا نه. در این بین برخی خبر‌ها بود که امید‌های بیشتری را در دل جهانیان زنده کرد. یکی از این واکسن‌ها به وسیله دانشگاه آکسفورد درحال آزمایش است. این واکسن تاکنون برای ۱۰۷۷داوطلب ۱۸ تا ۵۵ساله آزمایش شده و مصونیت‌هایی را هم ایجاد کرده، اما به آزمایش‌های بیشتری نیاز است تا مشخص شود این ایمنی چه مدت در بدن فرد باقی می‌ماند. همچنین هنوز مشخص نیست آیا این واکسن می‌تواند جلو بیمارشدن افراد را بگیرد یا فقط باعث تضعیف علائم کووید۱۹ می‌شود.
در چین نیز هستند شرکت‌هایی که احتمال تولید یک واکسن مطلوب را نزدیک می‌دانند. سینواک یکی از این شرکت هاست. این طور که بیش از ۹۰درصد از پادتن‌های این ویروس ۱۴روز بعد از دریافت ۲ واکسن (با فاصله ۲ هفته از یکدیگر) در بدن افراد آزمایش شده دیده شد. هیچ عوارض جانبی‌ای هم برای افراد آن آزمایش ایجاد نشده است. روسیه نیز یکی دیگر از کشور‌هایی است که ورودش به ماجرای کشف و تولید واکسن پرهیاهو بود. وزیر بهداشت این کشور به تازگی اعلام کرده است که مؤسسه تحقیقات علمی اپیدمولوژی و میکروبیولوژی گامالیا آزمایش‌های بالینی یک واکسن کرونا را تکمیل کرده و برای ثبت دارو کار‌هایی در دست اقدام است. روسیه امیدوار است واکسن کرونا تا ماه اکتبر (مهر امسال) به صورت انبوه ارائه شود.
در کنار هزینه‌های زیادی که تحقیق و توسعه برای تولید واکسن روی دست کمپانی‌ها می‌گذارد، چرخش مالی آن هم مطرح است. معمولا از این حجم چرخش مالی در بازار جهانی دارو، میزان کمی از آن به تولید واکسن و فروش آن مربوط می‌شود. با این حال این عدد همچنان رقم هنگفتی محسوب می‌شودکه درباره ویروس کرونا شاید نصیب یکی از شرکت‌های بزرگ داروسازی دنیا شود. در سال ۲۰۱۸ از ۱/۲ تریلیون دلار گردش مالی بازار جهانی دارو، ۴۰ میلیارد دلار آن به واکسن‌ها اختصاص داشته است. به عنوان مثالی دیگر واکسن سینه پهلو در سال ۲۰۱۹ با درآمد ۵/۸ میلیارد دلاری یکی از ۱۰ داروی پرفروش دنیا بوده است.