به گزارش شهرآرانیوز، پرونده سومین روز معاملاتی شهریورماه نیز با افت شاخص کل بورس تهران بسته شد و این نماگر با کاهش ۲/ ۳ درصدی به محدود یک میلیون و ۶۰۸ هزار واحد بازگشت. به این ترتیب نماگر اصلی بورس تهران از اوج ۱۹ مرداد ۲/ ۲۲ درصد فاصله گرفت. نکته قابل‌توجه آنکه طی ۱۱ روز معاملاتی اخیر ۱۱۶ میلیارد دلار از ارزش کل بازار سهام در مجموع بورس و فرابورس کاسته شده است.
ضمن آنکه شاخص کل بورس تهران از ابتدای سال تا ۱۹ مرداد ۹۹ که در قله تاریخی قرار گرفت، میانگین روزانه ۵/ ۱درصد سود مرکب از آن بورس‌بازان کرد. طی ۱۱ روز معاملاتی اخیر اما همزمان با افت ۲/ ۲۲درصدی شاخص کل، زیان روزانه معامله‌گران به ۳/ ۲ درصد رسید.
در شرایط فعلی اما شاهد حمایت دستوری بازیگران حقوقی از سهام شاخص‌ساز هستیم که شاید در هیج‌جای دنیا مشاهده نشود. اما کدام صنایع در این بازه زمانی بیشترین افت را تجربه کردند؟ سهامداران کدام شرکت‌ها بیشترین زیان را متحمل شدند؟ کدام سهام در مقابل ریزش دسته‌جمعی بازار مقاومت کردند؟
حمایت دستوری حقوقی‌ها؟: در بحبوحه ریزش قیمت سهام خبر رسید به بازیگران حقوقی دستور داده شده به حمایت از سهام شاخص‌ساز بپردازند و حتی لیستی در این خصوص روی خط مراجع خبری رفت. در چهار روز معاملاتی گذشته نیز شاهد حمایت گسترده سهامداران حقوقی از قیمت سهم‌ها هستیم. حمایتی که البته این‌بار نه به میل این دسته از بازیگران سهام، بلکه به دستور سیاست‌گذار واقع شد.
به‌طوری که خالص خرید بورس‌بازان حقوقی طی ۴ جلسه معاملاتی هفته جاری تنها در بورس تهران به ۱۱هزار و ۷۵۰ میلیارد تومان رسید که در تاریخ این بازار بی‌سابقه بود. اما با این حال چنین اقدامی منجر به از بین رفتن صف‌های فروش سهام نشد.
در همین راستا به‌نظر می‌رسد حمایت این‌گونه حقوقی‌ها هرچقدر هم که پر قدرت باشد نمی‌تواند حجم پرفشار نقدینگی را که در یک سال اخیر وارد بازار سهام شده مهار کند. در همین راستا به نظر می‌رسد چنین اقداماتی تنها موجب آسیب به اعتماد سهامداران خرد به بورس تهران شده است. حمایت سهامداران حقوقی از قیمت برخی از سهم‌ها در تمام دنیا امری رایج است. این دسته از معامله‌گران به دلیل پرتفوی‌های با ارزش و بزرگی که دارند گاهی اوقات در هنگام نزول قیمت یک سهم اقدام به خرید و حمایت از قیمت آن می‌کنند تا ارزش پرتفوی خودشان افت چندانی را تجربه نکند.
به عبارت دیگر سهامدار حقوقی هم مانند بقیه سرمایه‌گذاران به فکر حداکثر کردن سود خود است. اما به نظر می‌رسد وظیفه این دسته از سهامداران در بورس تهران تغییر کرده است. به عبارت دیگر با مشاهده رفتار حقوقی‌ها در روزهای منفی بازار سهام به نظر می‌رسد وظیفه آنها محدود به حمایت از شاخص کل شده است.
این رفتار موجب ارسال سیگنال‌های غلطی به سهامداران می‌شود، به‌طوری که در شرایط منطقی، اولین پیام مثبت خرید حقوقی‌ها این است که سهام خریداری شده می‌تواند آینده مثبتی برای سرمایه‌گذاری داشته باشد. در عین حال سهامداران حقوقی می‌توانند مخابره‌کننده نوع آموزش صحیح سرمایه‌گذاری به بازار باشند.
به عبارتی معاملات سهامداران حقوقی می‌تواند آموزشی برای بورس‌بازان تازه‌وارد بازار سهام باشد، اما خرید دستوری سهام توسط حقوقی‌ها در بورس تهران موجب از بین رفتن این پیام‌های مثبت و از بین رفتن اعتماد سهامداران به این دسته از بازیگران سهام می‌شود.
در همین راستا چنین رفتاری می‌تواند موجب شود معامله‌گران خرد در خرید سهام به جای توجه به ریسک سرمایه‌گذاری خود به دنبال سهمی باشند که در صورت افت قیمت، حقوقی‌ها ناجی آن شوند. به عبارت دیگر روش کنونی خرید دستوری سهام توسط بورس‌بازان حقوقی موجب می‌شود معامله‌گران حقیقی بی‌توجه از ریسک سهم خریداری شده انتظار سود بالایی داشته باشد.
عملکرد سهام در دوره نزولی: شاخص کل بورس تهران میانه مردادماه بود که توانست مرز حساس ۲ میلیون واحد را فتح کند. نماگر سهام در این مرز برای چند روز معاملاتی نوسان کرد اما پس از آن به سبب برخی دلایل واقعی و کاذب، نزول دماسنج بورس تهران آغاز و در ۱۱ روز معاملاتی گذشته بیش از ۲۲ درصد از ارتفاع شاخص سهام کاسته شد.
اما در این بازه زمانی از ۴۲۳ نماد فعال بورسی و فرابورسی، ۳۵ نماد معادل ۸۹ درصد همسو با شاخص کل بازار روندی نزولی را در پیش گرفتند و در مقابل شاهد رشد قیمت سهام ۴۷ بنگاه اقتصادی بودند. ۱۵۳ سهم اما نزولی بیشتر از شاخص کل را متحمل شدند. در این میان سهام شرکت بیمه نوین با بیشترین افت قیمت به میزان ۷/ ۵۷ درصد مواجه شد.
سرمایه‌گذاری بوعلی دیگر شرکتی بود که در ۱۱ روز معاملاتی اخیر ۲/ ۵۶ درصد منفی شد. بیمه کوثر نیز در این بازه زمانی زیانی ۵/ ۵۳ درصدی به سهامداران خود تحمیل کرد. در میان سهام بنیادی و کالامحور بازار نیز بیشترین افت قیمت از آن نماد معاملاتی پالایش نفت تهران به میزان ۲/ ۳۴ درصد شد.
«شستا» نیز در این مدت شاهد کاهش ۹/ ۳۳ درصدی قیمت بود. ضمن آنکه شاهد ریزش ۳/ ۳۳ درصدی قیمت سهام پالایش نفت اصفهان بودیم. در آن‌سوی بازار سهامی نیز بودند که در مقابل موج منفی ایجاد شده در بازار مقاومت کردند و نه تنها تن به افت ندادند بلکه مسیری صعودی را طی کردند.
در این خصوص بدون در نظر گرفتن سهام تازه‌وارد، «ولغدر» با بیشترین رشد قیمت به میزان ۸/ ۲۷ درصد همراه شد. «سنیر» نیز در ۱۱ روز معاملاتی گذشته شاهد رشد ۶/ ۲۷ درصد قیمت سهام خود بود. در میان صنایع فعال بورسی نیز گروه چند رشته‌ای صنعتی با محوریت «شستا» شاهد بیشترین افت میانگین قیمت سهام زیرمجموعه خود به میزان ۸/ ۳۲ درصد بود.
پالایشی‌ها نیز در این بازه زمانی با افت ۸/ ۳۱ درصدی مواجه شدند. اما دو گروه نیز خلاف مسیر بازار با رشد قیمت همراه شدند. در این خصوص می‌توان به گروه منسوجات و زغال‌سنگ اشاره کرد که به ترتیب شاهد افزایش ۶/ ۵ و ۳/ ۴ درصدی شاخص صنعت خود بودند.
در گزارش دیگری آمده است، معاملات بازار سهام از فضای تحلیلی فاصله می‌گیرد. ارزندگی سهام نادیده گرفته و فضا برای جولان افراد غیربورسی باز می‌شود. در این فضا دولتمردان در راستای تنویر افکار عمومی سطح حمایت شاخص بورس را به‌طور رسمی اعلام می‌کنند؛ رفتاری که در هیچ‌کدام از کشور‌های دنیا سابقه ندارد. درست است که در بورس‌های بین‌المللی نیز حقوقی‌ها بدون دستور برای حفظ منافع خود در چنین شرایطی وارد جریان معاملات می‌شوند و در عین حال که امنیت سبد سرمایه‌گذاری خود را در نظر می‌گیرند، از بازار حمایت می‌کنند اما در بازار سرمایه ایران شرایط متفاوت است.
دولت به حقوقی‌ها دستور می‌دهد. سهام شرکت‌های شاخص‌ساز مورد حمایت قرار می‌گیرند تا نماگر سهام افت محدود‌تری را نشان دهد. در چنین شرایطی بورس بیشتر از اینکه تحت‌تاثیر پارامتر‌های اساسی و کلان اقتصادی قرار بگیرد، به حالتی دولتی تبدیل می‌شود. به اعتقاد کارشناسان هرچند تامین مالی دولت از طریق سازوکار‌های معاملاتی بازار سرمایه مشهود است اما این نهاد نباید در پی هر فراز و فرود این بازار اطلاعیه صادر کند. متولیان بورس هر چند ریزش بازار را اصلاح می‌دانند اما برای همین اصلاح هم جلسه فوری در سازمان بورس تشکیل می‌دهند؛ جلساتی که خروجی آن برنامه‌ای تازه از سوی شورای عالی بورس برای حمایت است. حمایتی که هوشمند نام‌گذاری شده اما جزئیاتی تا کنون درخصوص آن اعلام نشده است.
بهره‌برداری رسانه‌ای با ترسیم چشم‌انداز خیالی از وضعیت این روزهای بورس نه تنها به بازار جهت می‌دهد بلکه اعتماد و اطمینان قشر سرمایه‌گذار را هم خدشه‌دار می‌کند. در چنین فضایی رانت جایگزین تحلیل می‌شود و سرمایه‌گذاران به جای بررسی صورت‌های مالی، تحلیل برنامه‌های توسعه‌ای صنایع و شرکت‌ها با توجه به ریسک‌های محتمل و مواردی از این قبیل، فقط استراتژی «دنباله‌روی» را در دستور کار معاملاتی خود قرار می‌دهند.
دنباله‌روی از حقوقی‌ها و قرار گرفتن در صف‌های فروش از ۲۰ مرداد ماه تا پایان معاملات روز دوشنبه، خالص فروش حقیقی‌ها را به ۱۱ هزار میلیارد تومان رسانده است. از طرفی بورس و فرابورس ۱۶ هزار میلیارد تومان خالص فروش حقیقی را در این مدت تجربه کرده‌اند. با این حال اگر بخشی از پرتفوی سهامداران به بازارهای موازی سوق پیدا کند، چیزی جز تورم در کلیت فضای اقتصادی کشور نخواهیم داشت. تورمی که در گام اول کالاهای اساسی را مورد هدف قرار می‌دهد. محمد نوربخش، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «دنیای‌اقتصاد» به چرایی اتفاقات اخیر در بورس می‌پردازد که می‌خوانید.
نظر شما درخصوص خروج پول از جریان معاملاتی بورس چیست؟: در تیر ماه آماری منتشر شد مبنی بر اینکه ۸۰ هزار میلیارد تومان ورود پول به بازار انجام شد. نحوه محاسبه این رقم از فرمول خرید حقیقی منهای فروش حقیقی به دست آمد. در این رابطه حقوقی‌های بازار در نظر گرفته نشدند. این در حالی است که برآیند را باید در ارزش بازار در نظر گرفت. در برخی مواقع فروش سهام انجام شده اما در واقع پول در حساب شرکت‌های کارگزاری سهامداران همچنان باقی مانده است.
به محض اینکه قیمت‌ها مناسب شوند این بخش از نقدینگی سریعا وارد سهام خواهد شد. به اعتقاد بنده کسری از نقدینگی به‌طور کلی از بازار سرمایه خارج شده است. زمانی که نرخ بهره حقیقی به میزان قابل توجهی منفی شود یقینا ورود پول خواهیم داشت.
اما هنگامی که از شدت منفی کاسته شود بخشی از نقدینگی به سمت بانک‌ها و حساب سپرده‌های بلندمدت باز می‌گردد. بنابراین برآورد می‌شود که در بازه زمانی بلندمدت رقم چشمگیری از بورس خارج نخواهد شد اما این بخش نقدینگی خارج شده بعد از مدتی به سمت سهم‌های پروژه‌ای باز می‌گردد.
در این شرایط نقدینگی وارد بازارهای موازی می‌شود؟: بازار دلار بسیار امنیتی است و مبالغ تاثیر‌گذاری وارد این بازار نخواهد شد. با توجه به شرایطی که در بازار طلا و سکه ایجاد شده نقدینگی به سمت این بازار هم نمی‌رود.
بازار مسکن چطور؟: نقدینگی یا در بورس می‌ماند یا بازار مسکن می‌تواند بستری برای جذب نقدینگی در نظر گرفته شود. در حال حاضر مقصد بخش عمده پول‌هایی که از بورس خارج شده، بازار مسکن به خصوص مسکن لوکس خواهد بود.
حمایت‌‌ها اثر‌گذار خواهند بود؟: مفهوم حمایت هوشمند را تا این لحظه متوجه نشده‌ایم. اما به‌طور کلی در موضوع حمایت، اگر صرفا با هدف حفظ نقدشوندگی صورت بگیرد مناسب ارزیابی می‌شود. به‌عنوان مثال، سهم‌هایی که دستخوش اصلاح شدند و رفتار هیجانی نیز در آنها مشهود است در صف فروش اقدام به حمایت یا خرید شوند.
نظر شما درباره دامنه نوسان چیست؟: متولیان بازار سرمایه دامنه نوسان ۵ درصدی در بورس تعریف کرده‌اند و خود را با یک اشتباه وارد اشتباه‌های بزرگ دیگری می‌کنند. وجود دامنه نوسان هیجان در بازار ایجاد می‌کند و سیاست‌گذار قصد دارد چنین هیجانی را با حمایت رفع کند. خیلی از افرادی که طی چند سال اخیر وارد بازار سرمایه شدند، در واقع عرضه اولیه مقدمه آشنایی این افراد با بازار سهام بود.
به‌عنوان مثال شرکتی قصد عرضه سهام با برآورد ارزشی ۱۰ هزار میلیارد تومانی داشت. این در حالی است که فرابورس رقم ۷ هزار میلیارد تومانی را برای این عرضه در نظر گرفته و در قیمت پایین به تمام سهامداران سهام تعلق می‌گیرد. در چنین شرایطی سهام با تشکیل صف خرید روزبه‌روز افزایش قیمت پیدا خواهد کرد.
در این شرایط سهامدار به دنبال تحلیل نیست چرا که سود خرید به نوعی تضمین شده است. اکنون در موضوع دامنه نوسان سهامدار با مشاهده صف‌های خرید سریعا اقدام به خرید سهام می‌کند. به یک‌باره هم نمی‌شود چنین دامنه‌ای را حذف کرد چرا که هزینه زیادی در پی دارد. بر این اساس، دامنه نوسان را باید با برنامه‌ای از قبل اعلام شده به جامعه سهامداری هر ۳ ماه یک‌بار ۲ درصد افزایش دهند.
دامنه نوسان موضوعی است که راه‌حل دارد اما به دلیل شکل گرفتن رویه‌های تازه و ایجاد رانت، سیاست‌گذار از این موضوع کوتاه نمی‌آید، نمونه بارز آن موضوع انحصار کارگزاری‌هاست که روزنامه «دنیای‌اقتصاد» طی چند وقت گذشته به آن پرداخت.
بازار چه زمانی به تعادل می‌رسد؟: در معاملات دیروز حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان حقوقی‌ها از صف فروش خرید داشتند، به این ترتیب بازار در روزهای پایانی هفته جاری مقداری صعود خواهد کرد. رفتار این معامله‌گران مقداری از هیجان فروشندگان کاست. امروز احتمالا مقداری از سهامداران در صف فروش قرار بگیرند اما چند روز معاملاتی مثبت در پیش داریم که در ادامه آن روند نزولی در بازار حاکم می‌شود.
دلیل نزول مجدد چیست؟: شاخص‌های اقتصادی با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا و زمان مناظرات ترامپ و بایدن مثبت می‌شوند، شاخص بورس مثبت و نرخ ارز ثابت یا کاهشی خواهد بود. دلیل این موضوع رد ادعای ترامپ مبنی بر موفقیت در فشار حداکثری است. بنابراین ریزش‌های فعلی مقدمه خوبی برای بازگشت بازار از مهر‌ماه به بعد خواهد بود.