فرزانه شهامت - شاهد از غیب رسید. پیرمرد درست همان وقتی وارد اتاق شد که رئیس کانون کارگران بازنشسته تأمین اجتماعی خراسان رضوی داشت برایمان از مطالبات کارگران بازنشسته و اوضاع سخت معیشتشان می‌گفت. پیرمرد کارت عضویتش در کانون را گم کرده بود و با نشان دادن جیب‌های خالی‌اش می‌گفت 20 هزار تومان هزینه صدور المثنی را ندارد.
رئیس کانون می‌گوید این ساختمان قدیمی، واقع در یکی از فرعی‌های خیابان شهید قرنی، از این چیزها زیاد می‌بیند. قربانعلی رمضانی از کارگران بازنشسته‌ای تعریف می‌کند که برای 200 هزار تومان وام، سر و دست می‌شکنند. صحبت‌های او آمار رسمی هم دارد. تابستان پارسال دبیرکل بیمه‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به رسانه‌ها گفت: 35 درصد بازنشسته‌های تأمین اجتماعی زیر خط فقر هستند. با فرض اینکه مستأجر باشند، این آمار به 77 درصد می‌رسد. ایراد کار اینجا‌ست که خیلی‌هایشان در این سن و سال، با آن عصا و عینک و بیماری‌های جورواجور، دیگر توان کار کردن ندارند. ایراد دیگرش این است که 30 سال حق بیمه پرداخت کرده‌اند به امید داشتن آرامش در روزهای پیری و حالا که به پیری رسیده‌اند، اوضاع با آنچه تصور می‌کردند کلی تفاوت دارد.
او نمونه‌های عینی دیگری را از فقر دامن‌گیر جامعه کارگران بازنشسته بیان می‌کند که بازگفتن آن‌ها بماند برای وقتی دیگر. به گفته وی، این تلخی‌ها معلول است و بخشی از علت آن، به ساختار سازمانی برمی‌گردد که دارایی‌هایش از محل بیمه‌پردازی کارگران و کارفرمایان است.
گزیده‌ای از گفت‌وگوی ما را در ادامه می‌خوانید.
اواخر پارسال نامه‌ای به رهبری نوشتید و گله‌هایی را مطرح کردید. هدف شما ...
اجازه بدهید. بنده با اینکه مقام رهبری را در این مسائل کوچک وارد کنیم موافق نیستم. مسئول رسیدگی به مطالبات ما سازمان تأمین اجتماعی و وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی است نه رهبری. بحث اصلی این نامه ادغام این سازمان بود. برخی نماینده‌های مجلس معتقد بودند بخش درمان تأمین اجتماعی باید در وزارت بهداشت ادغام شود. ما زیر بار نرفتیم و نمی‌رویم.
وضعیت از آنچه الان هست بدتر می‌شد؟
بله. خراب‌تر می‌شد. الان برای اصلاح فرایند و بهبود عملکرد سازمان راهی هست اما اگر زیر نظر وزارت بهداشت می‌رفتیم، دیگر امیدی به اصلاح وضعیت کنونی نبود.
و نتیجه؟
نامه ما نوعی استفتا بود. ما عنوان کردیم که اموال سازمان متعلق به 7 میلیون و 500 هزار مستمری‌بگیر تأمین اجتماعی است. مجوز واگذاری ندارند مگر یکایک اعضا موافق باشند که نیستند. بنده بازنشسته راضی نیستم. نتیجه این شد که موضوع واگذاری منتفی شد.
الان چقدر از هزینه‌های درمان را بازنشسته تقبل می‌کند؟
میانگین پرداخت سرانه درمان بازنشسته‌ها 75 درصد است. برای شاغلان هم همین است اما موضوع این است که بازنشسته‌ها بنا به اقتضای سنشان نیازهای درمانی بیشتری دارند. این وضعیت در حالی است که در قانون الزام درمان سازمان تأمین اجتماعی، تعهداتی برای سازمان دیده شده است. اگر بستر خدمات درمانی تأمین اجتماعی پاسخ‌گوی مخاطبانش بود، آن‌ها مجبور نبودند با بیمه‌های تکمیلی قرارداد ببندند.
چقدر از هزینه‌های بیمه تکمیلی را تأمین اجتماعی می‌پردازد؟
هیچ. باید ماهانه 80 هزار تومان برای بازنشسته و همسرش به شرکت بیمه پرداخت شود که حتی یک ریال از آن را تأمین اجتماعی نمی‌دهد. ما با شرکت بیمه‌پرداز قرارداد بستیم و به سازمان تأمین اجتماعی اجازه دادیم هر ماه این مبلغ را از حقوقمان کسر و به صندوق تأمین اجتماعی واریز کند. طبق قرارداد، ظرف 30 روز این پول باید به حساب شرکت بیمه‌گر واریز شود تا این شرکت به بازنشسته و همسرش خدمات بدهد. در عمل، هزینه‌ها با 2 ماه تأخیر پرداخت می‌شود. شرکت بیمه‌گر به بازنشسته می‌گوید حق بیمه‌تان را به‌موقع پرداخت نکرده‌اید، در حالی که مبلغ یادشده ماه‌به‌ماه از حسابمان کسر می‌شود. پرونده یک بازنشسته را نشانتان می‌دهم که جراحی قلب انجام داده و 14-15 میلیون تومان هزینه کرده است. باید چندین ماه منتظر بماند تا این مبلغ پرداخت شود. در حال تهیه شکایتی به دیوان عدالت اداری هستیم.
شکایت‌هایی که از طریق کانون عالی بازنشستگان به دیوان عدالت برده‌اید و می‌برید فایده‌ای داشته است؟
برخی مخالف پیگیری‌های ما از مبدأ خراسان رضوی و طرح بی‌پروای گله‌هایمان هستند. با وجود این، تا الان 6 مورد از رویه‌های سازمان تأمین اجتماعی را باطل کرده‌ایم.
وام فوری ضرور گرهی از گره‌های بازنشستگان باز کرده است؟
بله اما با اینکه بازنشسته‌های سرطانی، بیماری‌های خاص و نیازمند جراحی‌های سنگین را در اولویت دریافت وام قرار داده‌ایم، میزان آن کافی نیست. الان درباره آمار پارسال حضور ذهن دارم. مهر 7000 نفر تقاضایشان را اعلام کردند و در نهایت، پس از اولویت‌بندی و قرعه کشی، به حدود 250 نفر وام رسیدند.
از طرح یکسان‌سازی حقوق بازنشسته‌های تأمین اجتماعی چه خبر؟
همسان‌سازی حقوق در برنامه ششم آمده است. برای بازنشستگان کشوری و لشکری دارد اجرا می‌شود اما سر بازنشستگان تأمین اجتماعی بی‌کلاه مانده است. سال 1387 مجلس مصوب کرد 2500 میلیارد تومان برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان از سوی سازمان تأمین شود. آنچه اجرا شد 900 میلیارد تومان بود. در فیش حقوقی بازنشستگان نوشته است بابت تبصره 35، در صورتی که بازنشسته حداقل‌بگیر باشد، 85 هزار تومان و اگر این‌گونه نبود، به صورت ثابت 14 هزار تومان به حقوق اضافه می‌شود. این مبالغ در این زمانه ارزش گفتن هم ندارد.
وضعیت مالی سازمان تأمین اجتماعی را می‌دانید. این مبلغ باید از کجا تأمین شود؟
دولت بالغ بر 200 هزار میلیارد تومان به تأمین اجتماعی بدهکار است که اگر این سازمان به معنای واقعی کلمه غیردولتی بود، چنین بدهی‌ای به بار نمی‌آمد. اگر بخش کوچکی از این بدهی پرداخت شود، اعتبار لازم برای اجرای طرح همسان‌سازی فراهم می‌شود.
و اگر دولت تصمیم به تهاتر بدهی خود بگیرد؟
باید شرکت‌های بورسی را به جای بدهی‌اش بدهد، نه شرکت‌های زیان‌ده.
اگر انتخاب تیتر مطلب با شما بود، چه می‌نوشتید؟
دخالت دولت در تأمین اجتماعی و داروغه‌گری‌اش، خلاف اصل 44 قانون اساسی است.
فکر نمی‌کنم دولت هم ادعای حضور و مداخله مستقیم در سازمان را داشته باشد.
حکم مدیر‌عامل سازمان را چه کسی زده است؟ وزیر. وزیر از کجا آمده است؟ دولت. مشخص است دیگر. این‌ها که سر زیر برف کردن ندارد.
حرف آخر؟
مستند حرف زدم. در نوشتن حرف‌های ما مضایقه نکنید.