علی قدیری | شهرآرانیوز؛ پنجشنبه ۲۰ شهریور، نشست وزرای خارجه کشور‌های آلمان، انگلیس و فرانسه برای هماهنگی گام‌های بعدی درباره برجام در لندن تشکیل شد. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز به‌صورت ویدئوکنفرانس در این جلسه شرکت کرد. این نشست درپی تلاش‌های اخیر آمریکا برای بازگرداندن تمامی تحریم‌ها علیه ایران با استفاده از مکانیسم ماشه، با استناد بی‌پایه به حضورش به‌عنوان مشارکت‌کننده در برجام، باوجود خروجش از این توافق است. با این حال، واشنگتن در نخستین گام خود در این تلاش با شکستی سنگین در شورای امنیت سازمان ملل مواجه شد و قطعنامه پیشنهادی‌اش برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران با ۱۱ رأی ممتنع و ۲ رأی مخالف رد شد.
در دومین گام، آمریکا در نامه‌ای به شورای امنیت با محتوای پایبند نبودن ایران به توافق هسته‌ای درخواست بازگشت همه تحریم‌ها را داد که با مخالفت همه اعضا مواجه شد. همچنین رئیس شورای امنیت اعلام کرده است که هیچ اقدامی در راستای نامه ارائه‌شده توسط آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها انجام نخواهد داد. به نظر می‌رسد تلاش آمریکا برای اعمال فشار بر ایران و بازگرداندن همه تحریم‌های بین‌المللی در چارچوبی خارج از برجام، برای این کشور چندان نتیجه‌بخش نیست و حتی شرکای اروپایی‌اش نیز به پیشبرد این مهم در مسیری خارج از توافق پیشین، روی خوش نشان نمی‌دهند.
تأکید تروئیکای اروپایی بر حفظ برجام
سه کشور اروپایی در نشست روز پنجشنبه، بر لزوم حفظ برجام تأکید کردند و در عین حال بدون اشاره به بی‌عملی خود به تعهدات برجامی و محکومیتِ تحریم‌های غیرقانونی آمریکا علیه ایران، خواستار پایبندی کامل تهران به تعهدات هسته‌ای شدند؛ اگرچه تروئیکای اروپا تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را رد کردند. در همین باره وزارت خارجه فرانسه روز پنجشنبه، درپی دیدار وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «در طی این دیدار، وزیرخارجه با وجود اقدام بدون اعتبار آمریکا مبنی بر اعمال مجدد تحریم‌های چندجانبه علیه ایران، بر اهمیت تلاش‌های مشترک برای حفظ توافق هسته‌ای منعقدشده با ایران در سال۲۰۱۵ تأکید کرد».
در ادامه این بیانیه آمده است: «همچنین بر لزوم تجدیدنظر ایران در اقدامات ناهماهنگ با تعهدات هسته‌ای و از سرگیری فوری و کامل این تعهدات تأکید کرد. همچنین خواستار تداوم اقدام مشترک فرانسه، انگلیس و آلمان شد که کلید اطمینان حاصل کردن از موفقیت تلاش‌هایمان در حمایت از برجام است». در اظهارنظری دیگر، دومینیک راب، وزیرخارجه انگلیس، در حساب توئیتری خود نوشت: «ایران هرگز نباید سلاح هسته‌ای توسعه دهد. باید به تعهدات هسته‌ای خود پایبند باشد و برجام را حفظ کند. این نتیجه جلسه تروئیکای اروپا و ملاقات امروزم با هایکو ماس و ژان ایو لودریان بود. ما متعهد به پاسخ‌گو کردن ایران هستیم».
اروپا تروریسم اقتصادی آمریکا را رد کند
محمدجواد ظریف نیز در پاسخ به خروجی جلسه تروئیکای اروپا در روز پنجشنبه، در حساب شخصی‌اش در توئیتر نوشت: «ایران به‌دلایل دینی و راهبردی -که وزنی به‌مراتب بیشتر از صرف یک «توافق» دارند- تسلیحات اتمی را مردود می‌داند. اما اگر تروئیکا/ اتحادیه اروپا خواهان اجرای کامل تدابیر اعتمادساز و شفافیت مضاعفی هستند که برجام فراهم آورده است، باید همان‌طور که خرابکاری ایالات متحده در شورای امنیت سازمان ملل متحد را رد کردند، تروریسم اقتصادی آمریکا را نیز رد کنند».
وزیر امورخارجه کشورمان در توئیت دیگری نوشت: «با وجود آنکه دونالد ترامپ به عطش ایالات متحده برای جنگ با هدف پر کردن جیب‌های «آن کمپانیهای فوق‌العاده» اذعان دارد، خود او سخت سرگرم بازارگرمی برای فروش «تجهیزات نظامی زیبای» همان کمپانی‌ها به منطقه ماست. متوجه [منظور]او هستیم. او معتقد است جنگ سرد، خوب است؛ چون به سود تجارت است، اما جنگ گرم نه. جنگ بد است، خلاص». کنایه ظریف به سخنرانی اخیر ترامپ است؛ جایی که او در توضیح تعریف و تمجید‌های خود از ارتش ایالات متحده گفته بود که او «سربازان را دوست دارد نه ژنرال‌های ارتش را؛ چراکه آن‌ها مدام درحال جنگ‌افروزی برای پر کردن جیب کمپانیهای فوق العاده‌ای هستند که بمب و دیگر تسلیحات می‌سازند».
اجرای تعهدات بر مبنای توافق هسته‌ای
ایران دو سال پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام و تعلل طرف‌های اروپایی در عمل به تعهداتشان در این توافق، تحت نظارت آژانس و منطبق با مفاد توافق هسته‌ای برای کاهش تعهداتش، روندی تدریجی و گام‌به‌گام را آغاز کرد. بر همین اساس، ایران ۱۵دی سال گذشته، با صدور بیانیه‌ای آخرین گام کاهش تعهدات برجامی خود را اعلام کرد که طبق آن، تهران دیگر هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده و تحقیق و توسعه) نخواهد داشت و از این پس، برنامه هسته‌ای ایران فقط براساس نیاز‌های فنی خود پیش خواهد رفت و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز طبق روال ادامه می‌یابد. ایران بار‌ها اعلام کرده است که اگر سایر طرف‌های باقی‌مانده در برجام تصمیم بگیرند تعهدات خود را مطابق با توافق اجرا کنند، گام‌های کاهش تعهدات برجامی ایران نیز بازگشت‌پذیر خواهد بود.
ترامپ که در انتخابات ۲۰۱۶، در ضدیت با تمامی اقدامات باراک اوباما ازجمله توافق برجام در کسوت رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا قرار گرفت و در نخستین ماه‌های حضورش در کاخ سفید، از برجام خارج شد، اکنون بار دیگر در کارزار انتخاباتی‌اش، پس از پیگیری سیاست چهارساله ناموفق فشار حداکثری بر ایران برای هدایت کشورمان به توافقی جدید، به‌دنبال توافقی بهتر از برجام به زعم خود است.
رسانه‌های آمریکایی خبر داده‌اند که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در کنفرانسی خبری در کاخ سفید مدعی شده است: «اگر در انتخابات پیروز شوم، ایران می‌آید و به‌سرعت توافقی را با ما امضا می‌کند. اگر نه، ظرف یک هفته یا ظرف یک ماه؛ چون تولید ناخالص داخلی آن‌ها ۲۵درصد کاهش یافته است و می‌خواهند بار دیگر یک کشور موفق باشند. من به وعده‌ای که داده بودم، عمل کردم و آمریکا را از توافق هسته‌ای با ایران خارج کردم؛ توافق فاجعه‌باری که ۸/۱ میلیارد دلار پول نقد را تقدیم ایران کرد». ترامپ در پویش انتخاباتی‌اش، بار‌ها بر توافق جدید با ایران تأکید کرده و همواره با پاسخی یکسان از سوی ایران مواجه شده است؛ بازگشت به برجام.