برنامه‌ریزی برای ۹ ماه تحصیل دانش‌آموزان در شرایطی که مجبور به هم‌زیستی با کرونا هستیم.
معصومه متین نژاد | شهرآرانیوز؛ هر سال، ماه مهر به جز بوی مدرسه و شیطنت‌های راه مدرسه برای بچه ها، دغدغه و نگرانی‌های خاص خودش را هم برای والدین داشت که امسال به دلیل شرایط ویژه جامعه، جنس این دغدغه‌ها قدری تغییر کرده و متفاوت شده است: نگرانی از سلامت بچه ها، نگرانی از دسترسی بیش از اندازه آن‌ها به فضای مجازی، نگرانی از مشکلات درسی و سخت کنترل شدنشان، نگرانی از کم تحرکی زیاد آن ها، و خلاصه کلی دغدغه دیگر که بخش زیادی از آن‌ها منطقی است و به نظر می‌آید تا اندازه‌ای هم از کنترل والدین خارج شده است.
گذشته از اینکه تا چه اندازه تصمیم به حضوری یا مجازی برگزار کردن کلاس‌های درس بچه‌ها درست یا نادرست بوده است، باید برای شرایط موجود فکری کرد تا آسیب‌های ناشی از این مسئله به کمترین حد ممکن برسد، موضوعی که به نظر می‌آید بی ارتباط با آشفتگی زیاد این روز‌های والدین هم نیست، چون می‌تواند جز تبعات منفی شیوع این بیماری که گریبان گیر همه جامعه خواهد شد، مشکلات روحی و تحصیلی زیادی هم برای بچه‌ها ایجاد کند. برای همین، در این مطلب می‌خواهیم قدری درباره شرایط ویژه‌ای که این روز‌ها بچه‌ها دارند با هم صحبت کنیم و اینکه والدین چطور می‌توانند با برنامه ریزی و تصمیمات درست خود آن‌ها را به بهترین شکل هدایت کنند تا کمترین آسیب را از شرایط موجود ببینند.
تغذیه بچه‌ها را در هر حالتی جدی بگیرید
تغذیه بچه‌ها ارتباط مستقیمی با کارکرد مغز و رشد جسمی شان دارد و نباید آن را کم اهمیت شمرد. مصرف ۳ وعده اصلی و ۲ میان وعده برای بچه‌ها الزامی است حتی در این شرایط که مدرسه رفتن آن‌ها نصفه نیمه شده است. برنامه ریزی کنید تا بچه‌ها سر ساعت صبحانه، ناهار و شامشان را بخورند و از میان وعده هایشان غافل نشوند. یادتان باشد نظم دادن به برنامه غذایی بچه‌ها بیش از آنکه چه چیزی بخورند اهمیت دارد.
در میان همه این وعده‌ها و میان وعده ها، صبحانه از اهمیت بیشتری برخوردار است. حتی اگر قرار نباشد صبح بچه‌ها مدرسه بروند باید آن‌ها را سر ساعت بیدار کنید و صبحانه شان را بخورند. متخصصان تغذیه معتقدند ارتباط مستقیمی بین مصرف صبحانه در دانش آموزان و قدرت یادگیری آن‌ها وجود دارد. همچنین مطالعات علمی نشان می‌دهد بچه‌هایی که صبحانه می‌خورند همیشه نمرات بهتر و کارایی بیشتری در درس هایشان به ویژه درس‌های تحلیلی مانند ریاضی دارند.
درست است که بچه‌ها باید همه چیز بخورند، اما بد نیست به آن‌ها اجازه انتخاب هم بدهید. برای نمونه، می‌توانند برخی روز‌ها از میان اقلام غذایی سالم با توجه به ذائقه خود یکی را انتخاب کنند. نان و پنیر و خرما، نان و پنیر و گردو، کره و مربا، خامه و عسل، تخم مرغ و گوجه فرنگی، کره بادام زمینی و شیر و غلات آماده انتخاب‌های خوبی برای وعده صبحانه بچه‌ها هستند. صبحانه‌های گرمی مانند آش کم چرب، حلیم، شیربرنج، فرنی و عدسی نیز مناسب اند و کمک می‌کنند صبحانه از یکنواختی همیشگی خارج شود. سعی کنید در نوع نان مصرفی روزانه تان هم تنوعی ایجاد کنید تا اشتهای بچه‌ها برای خوردن صبحانه بیشتر شود.
انتخاب میان وعده هم باید به گونه‌ای باشد که انرژی لازم برای فعالیت را در آن‌ها تأمین کند و کربوهیدرات کافی به بدنشان برساند. همچنین تأمین کننده خوبی برای نیاز‌های پروتئینی، ویتامینی و دیگر مواد معدنی در آن‌ها باشد. مصرف کیک و کلوچه و آب میوه‌های بازاری اصلا توصیه نمی‌شود، ولی می‌توان با کمی وقت گذاشتن، آن‌ها را در خانه تهیه و با بچه‌ها همراه کرد. انواع میوه‌های فصل، خشکبار و میوه‌های خشک، مغزدانه ها، مویز یا کشمش و شیر، و برای بچه‌های دارای اضافه وزن هم انواع سبزیجات مانند خیار، کاهو و هویج بهترین میان وعده محسوب می‌شوند. ساندویچ‌های کوچک نان و پنیر و گردو، نان و حلواشکری، تخم مرغ و گوجه فرنگی و ترکیب خرما و گردو هم در صورتی که بچه‌ها صبحانه کاملی نخورند بد نیست.
چند نکته مهم
اگر ساعت حضور بچه‌ها در مدرسه کوتاه است، سعی کنید طوری برنامه بچینید که بچه‌ها قبل از رفتن به مدرسه غذا یا میان وعده‌ای دریافت کنند تا نیازی نباشد در فاصله‌ای که خارج از خانه هستند چیزی بخورند.
اگر حضور بچه‌ها در مدرسه تمام وقت است، حتما میان وعده آن‌ها را در ظرف چاشتشان بگذارید و توصیه کنید قبل از خوردن، دست هایشان را تمیز بشویند. بهتر است از خوراکی‌هایی استفاده کنید که کمترین نیاز به مداخله دست را هنگام خوردن دارند.
به بچه‌ها توضیح بدهید که تا مدتی نباید چاشتشان را با دوستانشان به اشتراک بگذارند یا از بوفه مدرسه یا هر فروشگاه دیگری چیزی بخرند.
سعی کنید این روز‌ها کمتر پول نقد در اختیار بچه‌ها قرار بدهید. اگر هم به چیزی نیاز دارند بهتر است خودتان آن را برایشان بخرید.
در صورتی که بچه‌ها به صورت غیرحضوری و در خانه درس می‌خوانند حتما سرساعت چاشتشان را برای آن‌ها آماده کنید.
این روز‌ها که بچه‌ها بیش از قبل در خانه هستند، دسترسی شان به یخچال و مواد غذایی هم بیشتر شده است؛ بنابراین باید حواستان به اضافه وزن آن‌ها هم باشد. کم تحرکی و عادت به ریزه خواری ۲ دلیل اصلی برای چاقی است.
کنترلتان بر فضای مجازی را بیشتر کنید
اینکه بچه‌ها تا سیزده سالگی نباید تلفن همراه یا چیزی شبیه به آن داشته یا در شبکه‌های اجتماعی حساب کاربری داشته باشند توصیه‌ای بود که بیشتر کارشناسان حوزه کودک و نوجوان تا همین چند وقت پیش، یعنی روزگار پیش از شیوع کرونا، بر آن تأکید داشتند، اما حالا ورق به کل برگشته است و حتی اگر خودمان بخواهیم، نمی‌توانیم فاصله لازم را بین بچه‌ها و این فضا ایجاد کنیم، چون بخش زیادی از آموزش‌های دانش آموزان از طریق همین فضا صورت می‌گیرد و همه ما از استفاده از آن ناگزیریم.
لابد می‌دانید که استفاده بدون مدیریت و نظارت از این فضا هم باعث می‌شود بچه‌ها به مشکلات جدی گرفتار شوند نظیر مشکلات جسمی و حرکتی برای عضلات گردن، بینایی و مفاصل دست و پا، بی حوصلگی زیاد، آسیب دیدن سریع حافظه و مشکلات روحی روانی مانند فاصله گرفتن از هویت واقعی. از این رو، در جایگاه یک والد چاره‌ای جز افزایش سواد مجازی خود و کنترل و نظارت بیشتر بر بچه‌ها در استفاده از این فضای مجازی نداریم.
چند نکته مهم
استفاده از سیم کارت‌های دانش آموزی که محدودیت کار با اینترنت دارند گزینه خوبی برای بچه هاست.
قبل از هرکاری درباره استفاده از اینترنت با بچه‌ها صحبت کنید و برای آن‌ها قانون بگذارید. بهتر است در استفاده از این قانون‌ها هم جدی باشید. برای نمونه در ساعت‌های خاصی و برای موارد مشخصی باید از اینترنت استفاده کنند.
بچه‌ها حق دارند هنگام انجام تکالیف یا پرداختن به سرگرمی‌های خود در فضایی نسبتا خصوصی باشند، اما هنگام استفاده از اینترنت و لوازم دیجیتال نباید در اتاق دربسته و دور از چشم شما به سر ببرند.
اتفاقاتی که در دنیای مجازی می‌افتد به هیچ وجه خصوصی نیست و بچه‌ها باید درک درستی از آن داشته باشند. به آن‌ها درباره چت کردن هایشان و حد و حدود آن توضیح بدهید.
به آن‌ها یادآور شوید که کلاس مجازی درست مانند کلاس واقعی است و باید همان نظم و پیگیری را که در یک کلاس عادی دارند در این نوع کلاس‌ها هم داشته باشند.
نقش یک معلم جدی را برای بچه‌ها بازی کنید و انجام تکالیفشان را از قبل جدی‌تر بگیرید، چون معلم نمی‌تواند نظارتی را که در کلاس‌های حضوری دارد در این فضا‌ها هم داشته باشد.
برای حضور بچه‌ها در کلاس‌های مجازی، فضای آرام، دلچسب و ثابتی را در نظر بگیرید که آن‌ها نیز آن را بپسندند.
به بچه‌ها یادآوری کنید وسایل مورد نیازشان را دم دست داشته باشند: کتاب ها، جزوه ها، برنامه درسی، نرم افزار‌های لازم و حتی کمی خوراکی یا نوشیدنی سالم و مقوی.
هنگام برگزاری کلاس‌های مجازی، هر چیزی را که باعث حواس پرتی بچه‌ها می‌شود از آن‌ها دور کنید.
در صورتی که بچه‌ها با مشکلی درسی یا غیردرسی برخورد کرده اند و این موضوع آن‌ها را آشفته و پریشان کرده است، حتما آن را با معلم، مدیر یا مشاور مدرسه در میان بگذارید و از آن‌ها راهنمایی و مشاوره بخواهید.
از بچه‌ها گزارش کار یا عملکرد روزانه بخواهید و درباره آنچه ذهن آن‌ها را مشغول یا نگران کرده است با آن‌ها صحبت کنید.
برنامه ثابتی برای خواب بچه‌ها داشته باشید
بی نظمی در خواب باعث می‌شود ساعت بیولوژیک بدن به هم بخورد. تا پیش از این، باور دانشمندان بر این بود که می‌توان بدن را با شرایط جدید سازگار کرد و حتی با خوابیدن در طول روز نیاز بدن به خواب کافی را تأمین کرد، ولی اکنون معتقدند هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین خواب خوب شبانه شود، چون بدن فقط در این ساعت‌های خاص است که شروع به بازسازی و تنظیم برنامه‌های خود می‌کند، موضوعی که برای بچه‌ها به دلیل قرار گرفتن در سن رشد از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است.
قبول داریم که خانه پادگان نیست و نمی‌توان بچه‌ها را با وضع قوانین خشک و بی روح به خوابیدن سر یک ساعت خاص واداشت، ولی اگر به دنبال رشد جسمی، روحی و تحصیلی بچه‌ها هستید باید با برنامه ریزی این امر را در آن‌ها نهادینه کنید. این موضوع سال تحصیل و تعطیلات تابستانی هم ندارد و همیشه باید از یک الگوی خاص پیروی کرد حتی در این روز‌ها که بسیاری از بچه‌ها غیرحضوری درس می‌خوانند و نیازی نیست صبح اول وقت به مدرسه بروند.
ساعت خواب برای هر فردی متفاوت از دیگری است. با وجود این، هر گروه سنی باید از یک قاعده نسبی پیروی کند تا نیاز بدنش به خواب تأمین شود. این میزان برای بچه‌های سه تا پنج ساله حدود ۱۱ تا ۱۳ ساعت، پنج تا ده ساله‌ها ۱۰ تا ۱۱ ساعت و برای نوجوانان ده تا هیجده ساله هم ۸ تا ۹ ساعت است که بخش زیادی از آن باید از طریق خواب شبانه (ساعت ۹ تا ۳ صبح) تأمین شود.
چند نکته مهم
شام را در ساعت‌های ابتدایی شب بخورید که تا زمان خواب غذا هضم شود و بچه‌ها خواب راحت تری داشته باشند.
مصرف لبنیات یا حتی یک عدد سیب بعد از غذا به داشتن خوابی آرام و راحت در بچه‌ها کمک می‌کند.
بعد از تاریک شدن هوا بچه‌ها را به انجام بازی‌هایی تشویق کنید که هیجان کمتر و آرامش بیشتری به همراه دارد.
سعی کنید بچه‌ها را قبل ازخواب به نقاشی کشیدن یا کتاب خواندن ترغیب کنید. همچنین می‌توانید کنار تخت بچه‌های کوچک‌تر بنشینید و برایشان کتاب داستانی با حجم کم بخوانید تا زودتر پلک هایشان سنگین شود و خوابشان ببرد.
اگر فرزندتان خواب بی نظمی دارد، بهتر است هر شب نیم ساعت، زمان خوابش را جلو بیندازید تا به تدریج ساعت خواب او منظم شود.
قبل از خواب با بچه‌ها همکاری کنید تا کار‌های شخصی شان را به طورکامل انجام دهند و با بیرون آمدن دوباره از تخت، خواب از سرشان نپرد.
هنگام خواب، محیط خانه را آرام و ساکت نگه دارید. وقتی خودتان در حال تماشای سریال یا فیلمی جذاب و پرسروصدا هستید، توقع بیجایی است که از بچه‌ها بخواهید که بخوابند.
توصیه‌های بهداشتی را به بچه‌ها آموزش بدهید
قبول داریم که انتظار رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی از سوی بچه‌ها کاری غیرمنطقی و سخت است، چون بچه‌ها در محیط‌های هم سن و سالانشان خیلی زود باید‌ها و نباید‌ها را فراموش می‌کنند. لابد می‌دانید که جدا از مسئله ناقل بودن بچه ها، میزان ابتلای آن‌ها به بیماری کرونا هم در حد بزرگ ترهاست و نباید آن را شوخی گرفت، به ویژه وقتی بچه‌ای مشکلی زمینه‌ای مانند آسم هم داشته باشد.
حضور بچه‌ها در مدرسه و سرویس‌های رفت و برگشت حتی اگر به اندازه ۲ ساعت در طول روز باشد، خودبه خود احتمال شیوع بیشتر بیماری کرونا را افزایش می‌دهد. از این رو، به شما توصیه می‌کنیم جز آموزش‌های ضرور درباره رعایت هرچه بیشتر دستورالعمل‌های بهداشتی به بچه ها، خودتان هم شرایط لازم برای این امر را فراهم کنید تا بچه‌ها کمتر در معرض آلودگی قرار بگیرند.
چند نکته مهم
به بچه‌ها یادآوری کنید قبل از ورود به کلاس و همچنین قبل و بعد از پایان هر کلاس حتما دست هایشان را به مدت ۲۰ ثانیه با آب و صابون خوب بشویند و تا قبل از شستن دست هایشان از دست زدن به چشم، دهان و بینی خود پرهیز کنند.
لوازم التحریر بچه‌ها باید شخصی باشد و نباید از کسی وسیله‌ای قرض بگیرند. ضمن اینکه این موضوع را به آن‌ها یادآور می‌شوید، روزانه وسایل ضرورشان را هم کنترل کنید تا در مدرسه کم و کسری نداشته باشند.
برای بچه‌ها ماسک‌های اسپورت دائمی تهیه کنید که رنگ و مدل آن را دوست داشته باشند و اندازه صورتشان باشد. به آن‌ها بگویید که ماسک هم درست مانند مسواک وسیله‌ای شخصی است و آن‌ها فقط درون خانه مجازند ماسک را از روی صورتشان بردارند.
اگر بچه‌ها زمان زیادی را در مدرسه به سر می‌برند حتما خوراکی و بطری آب همراه داشته باشند و قبل از استفاده از آن‌ها هم دست هایشان را خوب بشویند.
جالباسی مجزایی برای بچه‌ها در ابتدای ورودی خانه تهیه کنید تا قبل از ورود به خانه لباس هایشان را به طور کامل عوض کنند.
هرروز بچه‌ها را کنترل کنید و درصورت مشاهده هرگونه علائمی شبیه به کرونا مانند تب، سرفه و تنگی نفس، از حضور بیشتر آن‌ها در مدرسه جلوگیری کنید.
به بچه‌ها درباره رعایت فاصله گذاری اجتماعی توضیح بدهید و از آن‌ها بخواهید در صورت هرگونه تخلفی از سوی دیگران در مدرسه یا سرویس‌های رفت و برگشت، موضوع را به شما یا اولیای مدرسه اطلاع دهند.