سال گذشته و در روزی مثل دیروز، ابراز نگرانی درباره وفور زایمان‌های بی‌موقع را شنیده بودیم؛ وقتی مسئول بخش زایمان بیمارستان مهر تأکید می‌کرد تاریخ تولد یک ساعت هم نباید جابه‌جا شود، اما درخواست‌های زنان باردار چیزی غیر از آن است.
به گزارش شهرآرانیوز؛ «در تاریخ ۵/۵/۹۵ و ۶/۶/۹۶ بیمارستان به‌شدت شلوغ بود. در ۸/۸/۸۸ نیز همین‌طور. فکرش را بکنید سال آینده در تاریخ ۹/۹/۹۹ چه می‌شود! خدا به خیر بگذراند.»
سال گذشته، و در روزی مثل دیروز، ابراز نگرانی درباره وفور زایمان‌های بی‌موقع را شنیده بودیم؛ وقتی مسئول بخش زایمان بیمارستان مهر تأکید می‌کرد تاریخ تولد یک ساعت هم نباید جابه‌جا شود، اما درخواست‌های زنان باردار چیزی غیر از آن است. تجربه کادر درمان از افزایش تمایل والدین به انجام این دست لاکچری‌بازی‌ها حکایت دارد و تاریخ‌های سرراست هم به این میل، دامن می‌زند؛ «برخی می‌خواهند تاریخ تولد نوزاد را با تاریخ تولد خودشان هماهنگ کنند. برخی هم مایل‌اند سالگرد ازدواجشان را با تاریخ تولد بچه به یک روز برسانند. تجربه ما می‌گوید که مردم خیلی به این تاریخ‌ها توجه می‌کنند.» موضوعی که به‌زعم کارشناسان علوم اجتماعی، ناشی از رشد سطحی‌نگری در جامعه است.
بررسی‌های میدانی سال گذشته ما در تعدادی از زایشگاه‌های مشهد، حکایت از رشد سه‌برابری تولد‌ها در تاریخ ۸/۸/۹۸ داشت؛ موضوعی که دیروز ازسوی دکتر محمد احمدیان، مدیر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی مشهد، این‌طور تأیید شد: «آمار زایمان در چنین روز‌هایی حداقل دوبرابر روز‌های عادی است.»
تاریخ صدور شناسنامه، نه تاریخ تولد!
زور کرونا با تمام هیمنه و قدرتش آن‌قدر نبود که مسئولان مربوط، زنگ خطر شیوع تولد‌های تقویمی در تاریخ ۹/۹/۹۹ را نشنوند. واکنش‌های هر‌چند دیرهنگام آن‌ها به این رفتار از پنج‌شش روز پیش تا همین دیروز ادامه داشت. دیرهنگام بود، چون تاریخ تولد نوزاد به‌ویژه اگر خواسته مادر، سزارین باشد، خیلی زودتر از این‌ها تعیین می‌شود و اگر بنا به دادن هشدار‌های مؤثر بود، باید خیلی زودتر از این‌ها دست به کار می‌شدند.
هفته پیش سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور با اشاره‌به تأثیر منفی دست‌کاری در تاریخ زایمان اعلام کرد: «سازمان ثبت احوال، محدودیتی برای ثبت این وقایع ندارد. اگر فردی ۵ آذر هم به دنیا بیاید تاریخ صدور شناسنامه را ۹/۹/۹۹ اعلام می‌کنیم. تقاضای ما این است که به سلامت فرزندتان بیندیشید.»
این اظهارات با برداشت نادرست رسانه‌ها و مردم همراه شد. برداشت آن‌ها این بود که می‌توان در هر روزی از این ماه به ثبت احوال مراجعه کرد و شناسنامه را به تاریخ ۹/۹/۹۹ گرفت. موضوعی که سیدحسین نیری، مدیر کل ثبت احوال استان خراسان‌رضوی، در گفتگو با شهرآرا این برداشت را اصلاح و جور دیگری تشریح می‌کند: همین امروز پدری به ثبت احوال مراجعه کرده بود و اصرار داشت تاریخ تولد نوزادش را نهم آذر ثبت کنیم، در‌حالی‌که فرزندش پنجم آذر به دنیا آمده بود. چنین چیزی ممکن نیست.
او بیان می‌کند: مقصود سخنگوی سازمان این بود که تاریخ صدور شناسنامه ۹/۹/۹۹ ثبت خواهد شد، نه تاریخ تولد نوزاد. از لحظه تولد، والدین ۱۵روز فرصت دارند برای ثبت رسمی و گرفتن شناسنامه اقدام کنند. این یعنی تاریخ تولد نوزاد در شناسنامه همانی خواهد بود که بیمارستان گواهی کرده است و ما فقط می‌توانیم تاریخ صدور شناسنامه را ثبت کنیم.
او با اشاره‌به شرایط قرنطینه و تعطیلی ادارات، اعلام آمار متولدین ۹آذر امسال و نیز رکورد‌های استان در تولد‌های تقویمی سال‌های پیش را به پس از بازگشایی ادارات موکول می‌کند.
اعلام جرم دستگاه قضا
دیروز معاون دادستان مشهد هم با گزارشگر شهرآرا گفتگو کرد و برای والدینی که به قیمت سلامت فرزندشان، تاریخ زایمان را جلو یا عقب انداخته‌اند تا با تاریخ رند دیروز، یعنی ۹/۹/۹۹ منطبق شود، این‌طور خط‌و‌نشان کشید: اقدام به سزارین‌های نابهنگام، غیراورژانسی و زودرس، با اهداف غیرپزشکی باتوجهبه مطالعات و تحقیقات اثبات‌شده پزشکی، خطرات مهمی برای مادر و فرزند دارد؛ بنابراین به همه عوامل مرتبط با این موضوع هشدار می‌دهیم که با انجام چنین سزارین‌هایی برخورد قضایی خواهد شد.
نیره عابدین‌زاده برای این برخورد‌های قضایی به مواد ۵ و ۳۵ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان و ۱۹، ۲۴ و ۲۵ کنوانسیون جهانی حقوق کودک استناد کرده است؛ موادی که به ضرورت حفظ و حراست از حقوق کودکان و منع انجام اعمال مضر به حال آنان تأکید دارد.
او این را هم گفت که چنین سزارین‌هایی باتوجهبه مواد ۱۵۸ و ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی، جرم محسوب می‌شود و همه مرتکبان آن از‌جمله مباشر، معاون و مسبب، مستند به مواد ۱۱ و ۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری، از جانب مدعی‌العموم تحت پیگرد قضایی قرار خواهند گرفت.
به گفته معاون دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان خراسان رضوی، این ممنوعیت را دستگاه قضایی در نامه‌ای به رئیس دانشگاه علوم پزشکی مشهد اعلام کرده و دانشگاه علوم پزشکی موظف است مراتب را به همه مراکز درمانی، اعم از بخش خصوصی و دولتی و نیز هیئت‌های رسیدگی به تخلفات پزشکی، به قید فوریت اعلام کند.
مراکز درمانی زیر ذره‌بین
لحن هشداری مشابهی در صحبت‌های مسئولان دانشگاه علوم پزشکی مشهد هم مشاهده می‌شود. دیروز دکتر شاپور بدیعی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد، از انجام بازدید‌های سرزده توسط کارشناسان اداره مامایی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خبر داد و به ایرنا گفت: همه مراکز درمانی زیر‌پوشش این دانشگاه درباره انجام سزارین غیر‌موجه پایش مستمر می‌شوند. علاوه‌بر دریافت آمار عمل‌های سزارین در همه مراکز درمانی، اطلاعات دریافتی با دیگر داده‌ها، راستی‌آزمایی می‌شود. همه استاندارد‌های لازم در این زمینه به مراکز درمانی ابلاغ شده است و درصورت بروز هرگونه تخلف، برخورد قانونی صورت می‌گیرد.
این صحبت‌ها ازسوی دکتر علی بیرجندی‌نژاد، رئیس سازمان نظام پزشکی مشهد هم تکرار می‌شود. او می‌گوید: تمام موارد زایمان در تاریخ رند ۹/۹/۹۹ در سطح شهرستان و کلانشهر مشهد رصد می‌شود. بر‌این‌اساس هر مرکز درمانی و بیمارستانی که تعداد زایمان و عمل سزارین آن در این روز خاص به‌طور غیراستاندارد افزایش یافته باشد، مورد بررسی دقیق و حرفه‌ای و تحت پیگیرد قانونی قرار می‌گیرد.
شاید همین هشدار‌ها باعث شد همکاری بیمارستان‌ها با خبرنگار ما به حداقل برسد. با وجود انجام مکاتبات لازم با بیمارستان‌های سینا و رضوی، مراکز مربوط، به درخواست حضور تیم خبری پاسخ منفی دادند. پیگیری ما برای انجام مصاحبه تلفنی نیز نتیجه‌ای در‌پی نداشت؛ موضوعی که نمی‌تواند به ملاحظات کرونایی ارتباطی داشته باشد. تا اخذ آمار در هفته‌های آتی، تفسیر اولیه چرایی این رفتار را به مخاطبان فهیم روزنامه واگذار می‌کنیم.
جنایت می‌کنیم یا حماقت؟
«درست مثل این است که تاریخ مرگ را برای یک انسان زنده تعیین کرده‌باشیم. چه کسی بدون داشتن مجوز پزشکی و قانونی اجازه این کار را به ما می‌دهد که حالا به دنبال تعیین تاریخ تولد نوزاد هستیم؟ زمان واقعی تولد حقوق اولیه یک نوزاد است، یعنی زمانی که باید واقعا از بدن مادر جدا شود.» فروغ برهانی سال‌هاست در پیشه مامایی بیمارستان‌های مختلف، تلاش کرده است تا مادران از درد زایمان به‌سلامت عبور کنند و نوزادشان را در آغوش بگیرند و حالا از وضعیت سزارین‌ها و تعیین تاریخ تولد به‌شدت گلایه دارد: نمی‌دانم این کار جنایت است یا حماقت یا دلخوش‌کردن به موضوعاتی که هیچ افتخاری ندارد.
جمله‌اش را با مشخص‌کردن متهمان اصلی این ماجرا ادامه می‌دهد که البته جامعه پزشکی هستند: من به‌شدت گروه پزشکی و به‌ویژه متخصصان زنان را در ایجاد این نیاز کاذب مقصر می‌دانم. مادر قادر نیست به‌تن‌هایی وارد اتاق عمل شود و بچه‌اش را به دنیا بیاورد. بیمار اگر خواسته نامعقولی داشته باشد پزشک به خاطر سوگندی که یاد کرده است، نباید اجازه چنین کاری را بدهد. به عقیده او قوه قضائیه باید در این ماجرا مداخله کند و پزشکانی را که ۹/۹/۹۹ بدون دلیل موجه پزشکی مادران را سزارین کرده‌اند، محاکمه کند تا مشخص شود براساس کدام حق شرعی و پزشکی روز تولد را تعیین کرده‌اند.
در علم مامایی تاریخ زایمان نداریم
برهانی بنا به روند رشد جنین و زمان تولد نوزاد می‌گوید: امروز براساس روند تکامل، تعدادی نوزاد در کشور به دنیا می‌آیند، ولی نه‌اینکه ماما، پزشک یا والدین درباره زمان این تولد تصمیم گرفته‌باشند و ما نمی‌دانیم تکامل آنزیمی دقیق این فرزند چه زمان بوده است. مسئله مهم در تولد، تکامل آنزیمی جنین است که در بدن هر فرد متفاوت است. ما در علم مامایی چیزی به نام تاریخ زایمان نداریم، بلکه پروسه تکامل داریم که یک روند بیست‌و‌یک‌روزه است.
هر تاریخی بین ۳۷هفته و یکروزگی تا ۴۰هفته و یکروزگی که نوزاد متولد شود به‌اصطلاح «ترم» یا رسیده است که در اختیار و کنترل هیچ‌کس نیست. به گفته این ماما هنوز دانش پزشکی آن‌قدر پیشرفت نکرده است که بدانیم نوزادانی که نارس یا پیش از موعد به دنیا می‌آیند، با چه صدماتی روبه‌رو خواهند بود، اما «آسم، حساسیت به مواد مختلف، نارسایی سیستم کبدی و تنفسی و طیفی از مشکلات جسمی و عصبی» را در دسته این آسیب‌ها ذکر می‌کند.
وی تأکید می‌کند: درصورت زایمان پیش از زمان کامل‌شدن جنین، مهم‌ترین عضوی که آسیب می‌بیند، ریه‌ها هستند. نوزاد زمانی متولد می‌شود که عملکرد ریوی او کامل شده و قادر باشد پس از بریده‌شدن بند ناف، اکسیژن هوا را جذب و تنفس کند. هنگامی‌که بدون کامل‌شدن فرایند‌ها نوزاد را به دنیا می‌آوریم، شبیه این است که یک فرد بزرگ‌سال دچار خفگی موقت شده باشد. زنده می‌ماند، اما آسیب‌های عصبی را به همراه خواهدداشت.
وی البته به والدین هم هشدار می‌دهد که نباید تصور کنند قراردادن نوزاد در دستگاه انکوباتور به معنی قرارگرفتن در شکم مادر است. او می‌افزاید: انجام زایمان زودرس تنها جنبه مالی و سودجویی دارد. ما با این کار، تیشه به ریشه نیرو‌های آینده جامعه می‌زنیم و باید پاسخ‌گوی نسل بعدی باشیم.