در پی شیوع ویروس کرونا، ۳۰ هزار واحد صنفی در مشهد تعطیل و دست‌کم ۶۰ هزار تن بیکار شده‌اند
ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ تعطیلی، محدودیت و کرکره‌های پایین‌کشیده‌شده، آفتی است که این روز‌ها کرونا به جان اصناف انداخته است. شاید محدودیت‌ها موقتی باشد، اما برخی از این کرکره‌ها برای همیشه پایین خواهند ماند. صاحبان ۳۰ هزار واحد صنفی یعنی ۲۵ درصد واحد‌های صنفی پروانه دار در مشهد، از زمان آغاز شیوع کرونا تاکنون، کرکره واحد صنفی خود را برای همیشه پایین کشیده‌اند. این آمار را دبیر اتاق اصناف مشهد به شهرآرا می‌دهد. البته تعطیلی واحد‌های صنفی فقط یک روی سکه است. عبدا... افشاری‌صالح با یک حساب‌وکتاب سرانگشتی به ما نشان می‌دهد که درپی این تعطیلی‌ها حداقل ۶۰ هزار نفر بیکار شده‌اند.
تورم بی‌سابقه و کاهش قدرت خرید مردم از یک‌سو و محدودیت‌های کرونایی ازسوی دیگر، کار را به جایی رساند تا تعداد زیادی از کسبه، عطای بازار را به لقایش ببخشند و از آن خارج شوند. بسته‌های حمایتی دولت هم نتوانست کمکی به ادامه حیات این صنف‌ها بکند، حتی به اعتقاد بازاری‌ها، وعده‌های حمایتی دولت برای دلخوشی، مقطعی و روی کاغذ بوده است.
آن‌طور که مسئولان پیش از این گفته بودند و ما در گزارش «تأثیر تعطیلی دوهفته‌ای بر فعالیت اصناف شهر» اشاره کرده بودیم، اصناف از تسهیلات حمایتی دولت استقبال نکردند؛ چون وام‌ها کارساز و فراگیر نبوده است و کسی که درآمدی ندارد، نمی‌تواند وام با بهره ۱۲ درصد بگیرد.
همچنین دولت پیش از این نیز در حمایت از کارگران، دیر عمل کرده است. مثلا در خرداد اعلام کردند کارگرانی که نام آن‌ها در فهرست بیمه سه ماه زمستان سال ۹۸ رد شده است، مشمول بیمه بیکاری می‌شوند، اما کارگر‌ها در این مدت، بدون حقوق بودند و بعد هم ماهی ۸۰۰ هزار تومان به آن‌ها داده شد که با شرایط اقتصادی و سه ماه بیکاری، جور درنمی‌آمد.
با این حال کرونا باعث کوچ عده‌ای از واحد‌های صنفی به فضای مجازی شد. برخی به‌کلی قید بازار حضوری را زدند و برخی نیز فضای مجازی را به‌عنوان مکملی برای ادامه حیات خود انتخاب کردند. هرچند آمار دقیقی از تعداد این واحد‌های صنفی وجود ندارد، شواهد نشان می‌دهد که برخی صنوف مانند پوشاک، لوازم آرایشی و حتی مواد غذایی از این فضا استقبال کرده‌اند. شهرآرا چندی پیش در گزارشی با عنوان «کسادی حضوری، رونق مجازی» به بررسی این موضوع در بازار پوشاک پرداخته بود.
۳۰ هزار تعطیلی، ۶۰ هزار بیکار
دبیر اتاق اصناف مشهد دراین‌باره به شهرآرا می‌گوید: ۱۲۰ هزار واحد صنفی پروانه‌دار در مشهد وجود داشت که حداقل ۲۵ درصد از آن‌ها یعنی حدود ۳۰ هزار واحد صنفی در این مدت از بازار خارج شده‌اند. اگر در هر واحد حداقل ۲ نفر مشغول به کار بوده باشند، یعنی ۶۰ هزار نفر از افراد فعال در واحد‌های صنفی یا بیکار شده‌اند یا در حوزه کاری دیگری مشغول به کار هستند.
افشاری‌صالح با تاکید بر اینکه این تعداد، حداقل افراد خارج‌شده از واحد‌های صنفی هستند، ادامه می‌دهد: درحقیقت ۶۰ هزار خانواده، درگیر این بیکاری یا تغییر شغل اجباری شده‌اند.
او می‌افزاید: واحد‌های صنفی اطراف حرم مطهر امام‌رضا (ع)، واحد‌های مستقر در مجتمع‌های تجاری، پوشاک، کفش و سوغات بیشترین ضربه را از آغاز کرونا دیده‌اند.
مشهد؛ رتبه اول در تأثیر کرونا بر اصناف
ازسوی دیگر رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی رتبه اول ضربه واردشده به مشاغل و اصناف در کشور را به مشهد می‌دهد. علی‌اکبر لبافی در این‌باره به شهرآرا می‌گوید: واحد‌های صنفی و مشاغل در مشهد، نسبت‌به دیگر شهر‌های کشور در دوران کرونا بیشترین ضربه را دیده‌اند؛ چون ظرفیت مشاغل و واحد‌های صنفی ایجادشده در این شهر برای جمعیت ۵/۳ میلیون نفری نیست، بلکه برای حضور بیش از ۲۵ میلیون مسافر در سال است.
حالا با وجود کرونا و لغو سفرها، شهر زائرپذیری مانند مشهد که نقطه قوت آن حضور مسافر در شهر بوده است، بیشترین ضربه اقتصادی را حتی در مقایسه با تهران خورده است.
او ادامه می‌دهد: کسب وکار‌های ما در خراسان و به‌خصوص مشهد، ملی دیده شده است. یعنی وقتی واحد‌هایی مانند هتل‌ها، مسافرخانه‌ها، رستوران‌ها و مجتمع‌های تجاری در مشهد ایجاد می‌شد، فقط جمعیت یک شهر درنظر گرفته نشده بود، بلکه یک ظرفیت ملی با حضور جمعیت میلیونی مسافر در آن پیش‌بینی شده بود.
کار با مردم به دست مردم
رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی درباره پیشنهاد راهکار‌هایی برای نجات واحد‌های صنفی و قدرت بخشیدن به آن‌ها برای عبور از بحران پیش‌آمده می‌گوید: دادن تسهیلات و یارانه‌های جزئی ازسوی دولت به مردم، بی‌فایده است. باید درپی ایجاد کسب‌وکار‌های خرد باشیم. لبافی ادامه می‌دهد: اکنون در مشهد برنامه‌ای با عنوان «کار با مردم به دست مردم» درقالب شکل‌گیری اقتصاد جدیدی به‌عنوان اقتصاد روستا با مشارکت مردم و کمک ارکان حاکمیت استان، راهاندازی شده است.
این الگو را براساس برنامه اجرایی سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری، تنظیم و تدوین کردهایم و دارای اسناد بالادستی است که امیدواریم از این طریق به افراد و مشاغل ضربه‌دیده از کرونا و تورم، کمک شود. وی ادامه داد: با این حال دولت باید در ارائه بسته‌های حمایتی خود، تجدیدنظر کند و درکنار حمایت‌هایی مانند بخشودگی مالیاتی، تخفیفات بیمه، تسهیلات موثر و ایجاد شغل، حداقل با حمایت‌های منطقی و به‌موقع، باری هرچند اندک از دوش بازاریان و افراد بیکارشده در این حوزه بردارد.
دبیر ستاد هماهنگی کمیته‌های مردمی مقابله با کرونا در خراسان رضوی نیز به راهاندازی پویش مردمی بخشش اجاره‌بهای اصناف در تعطیلات کرونایی اشاره و بیان کرد: در همین چارچوب ظرف از اول آذر ماه جاری تاکنون اجاره‌بهای ماهانه ۱۵۰ واحد تجاری در مشهد بخشیده شده تا از زیان آن‌ها کاسته شود. محمدحسین روشنک در گفتگو با ایرنا افزود: بسیاری از کسبه بازار مشهد که در مغازه اجاره‌ای فعالیت می‌کنند از ابتدای آذر ماه به‌خاطر تعطیلی اجباری مصوب ستاد ملی مقابله با کرونا برای مشاغل گروه‌های دو، سه و چهار در تامین و پرداخت اجاره‌بهای مغازه خود دچار مشکل شده‌اند.