به تازگی و در چهارمین دوره جایزه جهانی WeGo که از سوی سازمان جهانی شهر‌های هوشمند پایدار موسوم به WeGo برگزار می‌شود، شهر مشهد در بخش شهر‌های پایدار به مقام دوم و مدال نقره دست یافت، رویدادی که بی شباهت به یک جام جهانی میان شهر‌های جهان در زمینه هوشمندسازی نیست.
بهروز کریم پور | شهرآرانیوز - اگر هنوز سخت است باور کنیم که در میان هوشمندترین شهر‌های جهان جایگاهی داریم، یعنی شهرمان را خوب نمی‌شناسیم. مشهد شهر ۱۰ سال پیش نیست. تغییر کرده است و ویژگی‌های جدیدی دارد، آن قدر که ارزش دارد نگاهی دوباره به شهرمان داشته باشیم. به تازگی و در چهارمین دوره جایزه جهانی WeGo که از سوی سازمان جهانی شهر‌های هوشمند پایدار موسوم به WeGo برگزار می‌شود، شهر مشهد در بخش شهر‌های پایدار به مقام دوم و مدال نقره دست یافت، رویدادی که بی شباهت به یک جام جهانی میان شهر‌های جهان در زمینه هوشمندسازی نیست.
رقابت در جام جهانی شهرها!
شاید چنین خبر‌هایی در میان اخبار نرخ دلار، قیمت مرغ و بحران کرونا چندان به چشم نیاید، ولی در حقیقت نشانگر تغییرات اساسی در محیطی است که در آن زندگی می‌کنیم و درک آن می‌تواند سبک زندگی ما را نیز تغییر دهد، به گونه‌ای که دشواری زندگی در کلان شهری چندین میلیون نفری جای خود را به طعم شیرین استفاده از امکانات نوین امروز برای آسان کردن زندگی بدهد.
عملکرد مطلوب مدیریت شهری در حوزه هوشمندسازی شهر موجب شده است امروز مشهد در حوزه بین الملل و در میان شهر‌های هوشمند جهان، جایگاه مناسبی داشته باشد. دعوت از شهردار مشهد به عنوان اولین سخنران مجمع بین المللی «تحول دیجیتال شهرها و جوامع» در کنار شهرداران شهر‌های بزرگ و پیشرویی، چون هامبورگ و جاکارتا، نشان از نگاه ویژه جامعه بین الملل به عملکرد شهر هوشمند مشهد دارد.
سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد چندی پیش نیز با طراحی سامانه «سیمپ» که از سوی سازمان مدیریت پسماند به بهره برداری رسید، گامی اساسی برای پیشرفت در مسیر تفکیک زباله‌های خانگی و قراردادن آن‌ها در مسیر صحیح بازیافت برداشت. این طرح به عنوان یکی از اقدامات مدیریت شهری در مسیر هوشمندسازی به سازمان جهانی شهر‌های هوشمند ارائه شد و مورد توجه این نهاد بین المللی قرار گرفت تا مشهد مدال نقره جایزه جهانی wego را از آن خود کند.
این جایزه به موضوع ابتکارات هوشمندانه‌ای اختصاص دارد که با استفاده از ICT یا همان فناوری اطلاعات و ارتباطات، زندگی شهروندان را بهبود می‌بخشد و در ۶ بخش برگزار شد. مشهد تنها شهری از ایران بود که توانست در چنین جایگاهی قرار گیرد و در بخش شهر‌های پایدار مدال نقره را دریافت کند و در ردیف شهری همچون مسکو بایستد که در قسمتی دیگر، مدالی هم رنگ کسب کرد. کلان شهر تهران نیز حائز مدال نشد و تنها تقدیر شد.
مشهد در جمع نامزد‌های شهر‌های هوشمند جهان در سال ۲۰۲۱
توفیق مشهد در کسب چنین جایگاهی، بیش از آنکه یک رویداد مقطعی باشد، مرهون راهی است که در سال‌های اخیر در آن قدم برداشته است و آن دنبال کردن عملیِ فرایند هوشمندسازی با توجه به نیاز‌های شهری و تجربیات جهانی است، راهی که با ارتباط مستمر و مؤثر با مجامع جهانی در این عرصه، شکل جدی تری یافته و بر اعتبار بین المللی ما افزوده است. بدون شک راهی که در ۳ سال گذشته در این حوزه طی شده قابل مقایسه با هیچ دوران دیگری در مشهد نبوده است.
این تلاش‌ها در یک سال اخیر بروز و ظهور بیشتری داشته است، چنان که سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد با حضور مؤثر در اجلاس WSIS ۲۰۲۰ به میربانی شهر ژنو سوئیس و با حضور شخصیت‌هایی برجسته به نمایندگی از دولت ها، نهاد‌ها و فعالان شهر‌های هوشمند از سرتاسر جهان، «مشهد هوشمند» را معرفی کرد.
هم چنین در مجامع دیگری از ITU (اتحادیه بین المللی مخابرات) که یکی ازمعتبرترین نهاد‌های بین المللی برای ارزیابی شهر‌های هوشمند جهان و معرفی آن‌ها به شمار می‌رود، حضور پررنگی داشته و با ارائه پنل هایی، به معرفی تجربیات خود در این سطح پرداخته است. در نتیجه این اقدامات و ارتقای شاخص‌های شهر هوشمند، مشهد به عنوان یکی از نامزد‌های حضور در فهرست شهر‌های هوشمند جهان در سال ۲۰۲۱ از سوی این نهاد قرار گرفته است. در هفته‌های آینده نیز شاهد حضور مشهد در مجامع بین المللی دیگری در این زمینه خواهیم بود.
چه چیزی تغییر کرده است؟
شاید به طور سنتی عملکرد شهرداری‌ها را در کیفیت فضای سبز عمومی و آسفالت خیابان‌ها و یا صدور مجوز‌های ساخت وساز جست وجو کنیم، اما مسئولیت شهرداری ها، آن چنان که در عموم کشور‌های جهان نیز رایج است، چیزی بیش از این به شمار می‌رود. چنان که سعی می‌شود امور مختلفی را که یک شهروند در طول زندگی خود با آن سروکار دارد در نظر داشته باشد و برای تسهیل آن‌ها برنامه‌هایی در نظر بگیرد.
سامانه «سیمپ» که در قالب یک اپلیکیشن طراحی شده است، جمع آوری زباله‌های خشک از در خانه‌ها را با توجه به زمان بندی مورد نظر شهروندان تسهیل کرده است به گونه‌ای که کاربرد آن در فاز اول و در منطقه ۹ مشهد، میزان تفکیک زباله را به ۲ برابر افزایش داد و اکنون این سامانه در سراسر شهر مشهد در اختیار همشهریان قرار دارد.
خدمات الکترونیک و سرویس‌های اینترنتی بسیاری در دسترس شهروندان قرار گرفته اند که آن‌ها را از مراجعه حضوری و صرف وقت طولانی برای پیگیری امور بی نیاز می‌کنند و این خدمات گستره وسیعی از امور همچون مسائل عمرانی و شهرسازی، استعلامات، مجوزها، خدمات شهری و داده‌های مربوط به حمل و نقل را شامل می‌شوند. زیرساخت‌های لازم برای استفاده از کیف پول الکترونیک و تسهیل پرداخت‌های خرد شهروندان فراهم شده و در حال گسترش است که در آخرین مورد، زیرساخت هم پذیری کیف پول‌های موبایلی «کیان» در اواخر آذرماه و به دست رئیس جمهور افتتاح خواهدشد.
«نقشه همراه مشهد» نیز یک راهنمای جامع و کاربردی برای شهروندان و زائران در سفر‌ها و جابه جایی‌های درون شهری به شمار می‌رود که هرروز بر دامنه خدمات آن افزوده می‌شود. سامانه‌ای همچون «فاش» نیز همه اطلاعات مالی و اداری عملکرد شهرداری مشهد را برای عموم مردم قابل مشاهده کرده است تا با تقویت نظارت مردمی و مشارکت عمومی، زمینه شکل گیری مفاسد اداری کاهش یابد.
نوبت دهی الکترونیک معاینه فنی، سامانه کاشت نهال، سامانه ۱۳۷، دستگاه‌های هوشمند تعاملی، پرداخت الکترونیکی عوارض شهرداری، پیگیری الکترونیک اشیای گمشده در حمل ونقل عمومی، امکان شارژ الکترونیک کارت شهروندی و ده‌ها خدمت الکترونیک دیگر، بستر بالقوه فعالی را پیش روی شهروند هوشمند مشهدی گشوده است.
این همه جدا از فعالیت‌های زیرساختی سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد همچون سامان دهی دکل‌های مخابراتی، توسعه شبکه فیبر نوری در همه نقاط شهر، پروژه‌های هوشمندسازی حوزه خدمات شهری، شبکه هوشمند اطلاع رسانی و ... است که توانسته است مشهد را در جمع شهر‌های هوشمند جهان مطرح کند.
کرونا را با کلیک شکست می‌دهیم، نه کلاش!
خدمات غیرحضوری و الکترونیک در شرایط خاصی همچون همه گیری کرونا که با آن روبه رو هستیم اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند تا با کاهش رفت وآمد‌ها و تجمعات غیرضرور، زنجیره انتقال بیماری را قطع کند، زیرا می‌دانیم جنگ با این دشمن بشر بیش از آنکه به رویارویی حضوری احتیاج داشته باشد، نیازمند هوشمندی است و انجام الکترونیک امور از خانه که در بسیاری موارد، تنها با چند کلیک میسر است، اهمیت ویژه‌ای در این خصوص دارد.
آنچه در این میان اهمیت دارد رویکرد شهروندان در استفاده از خدمات ارائه شده در این زمینه است که کامل کننده مسیر هوشمندسازی محسوب می‌شود، زیرا «شهروند هوشمند» یکی از عناصر اصلی هر شهر هوشمند به شمار می‌رود و این خدمات، تنها زمانی ارزش واقعی خود را نشان می‌دهد که مورد استفاده قرار گیرد. از یاد نبریم که یک شهر هوشمند، شهری با رویکرد‌ها و راه حل‌های هوشمندانه برای ارتقای کیفیت زندگی است و این مهم، تنها زمانی تحقق می‌یابد که با نگاهی باز، جست وجوگر و خلاقانه به زندگی خود در بستر جامعه شهری بنگریم.