لیلی رحمانی - «به خدا خسته شده ام. تصمیم گرفته ام قیدش را بزنم. هرکسی حرفی می زند. آخرش هم کسانی به نتیجه می رسند که آشنایی در سیستم بانکی دارند یا پدر و مادرشان کارمند است. من و همسرم که یک کارگر است چطور چند ضامن -آن هم کارمند رسمی- پیدا کنیم؟» این ها را دختر جوانی می گوید که به دنبال گرفتن وام ازدواج در بانک سرگردان شده است.
گویی قرار نیست قصه وام ازدواج پایان خوشی داشته باشد. حاشیه‌‌های ادامه‌‌دار آن سبب شده است هر بار رسانه‌‌ها با نگاهی تازه به این موضوع بپردازند. موضوعی که 22 خرداد امسال نیز مطلبی با عنوان«وام ازدواج در باجه رفتارهای سلیقه‌ای»در صفحه اقتصاد روزنامه شهرآرا به آن پرداخته شد. دیگر‌رسانه‌‌ها نیز بارها باجه اعتبارات وام ازدواج بانکها را به همین بهانه هدف گرفته‌‌اند. اما این معضل برای هر زوج جدید تازگی دارد. از‌این‌‌رو در پاسخ به گله تعدادی از جوان‌‌هایی که به تازگی ازدواج کرده‌‌اند بار دیگر و این‌بار به صورت سرزده رهسپار برخی بانک‌‌های شهر می‌شویم.
از آنجا که این نوع از وام با دیگرتسهیلات بانکی متفاوت است و همیشه بر آسان پرداخت کردن آن تأکید می شود، هنوز کسی نمی داند چرا زوج های جوان همیشه مسیر سختی را در این زمینه پیش رو دارند. برای برخی افراد این راه آن قدر ناهموار و سخت می شود که حتی عطایش را به لقایش می بخشند و بی خیال وام سی میلیون تومانی می شوند.قوانین را تقریبا همه از بر کرده اند؛ اینکه تنها یک ضامن برای دریافت تسهیلات وام ازدواج کفایت می کند، وام گیرنده اگر خودش کارمند باشد نیاز به ضمانت ندارد و حتی گرفتن کارت یارانه زوج ها به عنوان ضمانت این وام کافی است. اما جالب است تقریبا هیچ بانکی به این قوانین عمل نمی کند و حتی هر بانکی قوانین خودش را برای پرداخت دارد.
وقتی سن ضمانت می گذرد
«حاج آقا شما که نمی توانید ضامن کسی شوید.» این را متصدی باجه اعتبارات یکی از بانک ها می گوید و مدارک را به مرد بازنشسته باز می گرداند. مرد جوان متقاضی وام با عصبانیت پیش می آید: خودتان گفتید ضامن کارمند بیاور خب ایشان هم آمدند، دیگر چه بهانه ای دارید؟ کارمند بانک خیلی غیرمستقیم به آن ها حالی می کند که فرد بازنشسته از یک سنی به بعد نمی تواند ضمانت کند، چون ممکن است تا پایان پرداخت اقساط آن فرد عمرش به دنیا نباشد.
به سمت زن و مرد جوان که می روم هر 2 کلافه و ناراحت می گویند: هفته گذشته به ما گفتند باید 2 کارمند رسمی بیاورید، خودتان که می دانید این روزها پیدا کردن کارمند رسمی کار ساده ای نیست. بالاخره یکی از بستگان ما حاضر شد ضمانتمان کند اما حالا که آمده ایم متصدی بانک بهانه می آورد و می گوید سن ضامن بالاست. حالا دیگر نمی دانم از کجا باید کارمند رسمی جوان پیدا کنم.
هاشمی که او هم گرفتار چنین موضوعی شده است می گوید: مادر من هم بازنشسته است. زمانی که برای ضمانت وام ازدواجمان او را به بانک معرفی کردیم به ما گفتند ضامن بازنشسته قبول نمی کنیم اما اگر بتوانید نامه کسر از حقوق و دیگر مدارک را تکمیل کنید مشکلی نیست.
هاشمی به اینجای حرفش که می رسد لبخندی می زند و می گوید: دفعه بعدی که مدارک را تکمیل شده بردیم متصدی بانک با حالت اکراه و البته تعجب از اینکه مادر بازنشسته ام توانسته است مدارک لازم را تکمیل کند، ضمانت را پذیرفت و کارهایمان انجام شد.
سالاری هم در این رابطه می گوید:مدتی است پیگیر گرفتن وام ازدواجم هستم اما با اینکه خودم نامه کسر از حقوق را به بانک ارائه کرده ام، بازهم 2 ضامن دیگر خواسته اند. در واقع می گویند هر 30 میلیون تومان 2 ضامن نیاز دارد. کاش بانک اجازه می داد این 2 ضامن، هر 2 نفرمان را ضمانت کنند. به نظرم بانک ها بیشتر بهانه تراشی می کنند.
4 ضامن برای یک زوج
با اینکه حرف مشترک همه درباره ضامن است، تفاوت صحبت های افراد مختلف نشان از نبود رویه یکسان برای پرداخت وام ازدواج در بانک های مختلف دارد. از این رو به بانک دیگری مراجعه می کنیم، به یکی از شعب بانک ملی در بولوار سجاد. برای بخش اعتبارات نوبت می گیریم. بعد از آنکه بالاخره نوبتمان فرا می رسد، متصدی در پاسخ به اینکه، مگر در قوانین نیامده است که با یک ضامن هم می شود وام گرفت، می گوید: این سؤالات را از رئیس شعبه بپرسید. رئیس بانک هم سرش را به سمت من بر می گرداند و می گوید: در سامانه ثبت نام کرده اید؟ می گویم ابتدا می خواستم شرایط را بدانم و او ادامه می دهد: 2 نفر برای وام هر زوج. می گویم: یعنی 4 نفر؟ دوباره نگاه می کند و می پرسد برای خودتان می خواهید؟ با تکان سر جواب مثبت می دهم و او خیلی شمرده تکرار می کند، جوری که کلمات در ذهنم جاگیر شوند: اگر 2 نفرتان با هم اقدام کنید 2 ضامن را هم قبول می کنیم اما اگر فقط خودتان باشید باید فقط برای خودتان هم همان 2 نفر را بیاورید.
در یکی از شعب بانک ملت که شعبه کوچکی در حوالی خیابان دستغیب است متصدی باجه با بی حوصلگی می گوید: از ضامن ها استعلام می گیریم. پس از آنکه نگاه پر از پرسشم را می بیند، توضیح می دهد: یعنی ممکن است کسی با 10 میلیون تومان حقوق هم نتواند ضامن شما بشود اما کسی که حقوق سه میلیون تومانی دارد این شرایط را داشته باشد.
- یعنی حتما باید کارمند باشد؟
-بله کارمند رسمی.
سؤال های بعدی را که می پرسم کلافه تر می شود.
بعضی شعبه ها سخت گیرترند
مقصد بعدی ام یکی از شعبه های بانک تجارت در حوالی حرم مطهر است؛ شعبه ای کوچک با چند کارمند.
متصدی این شعبه آدم با حوصله تری است. او همه مراحل دریافت وام ازدواج را توضیح می دهد و می گوید: مهم این است که کدام شعبه را انتخاب کنید. شرایط هر بانک متفاوت است. به نظر من اول خوب تحقیق و بعد شعبه را انتخاب کنید.
از او می پرسم که مگر یک ضامن کفایت نمی کند؟ با خوش رویی توضیح می دهد: گفتم که بستگی به شعبه انتخابی تان دارد. خانمی که متوجه مکالمات ما شده است به قصد راهنمایی من نزدیک می شود و می گوید: راست می گویند بعضی از شعبه ها سخت گیرتر هستند. دختر خود من به آسانی توانست وامش را با 2 ضامن بگیرد اما دختر خواهرم برای پیدا کردن ضامن مناسب خیلی به دردسر افتاده بود و در آخر هم شعبه اش را عوض کرد و توانست در کمتر از یک ماه با یک ضامن وامش را بگیرد.
هیچ بانکی حق ندارد بیشتر از یک ضامن بخواهد
وقتی دغدغه دریافت تسهیلات وام ازدواج را با دبیر شورای هماهنگی بانک های خراسان رضوی در میان می گذاریم بر کافی بودن یک ضامن برای دریافت این تسهیلات تأکید می کند. به گفته حسن مونسان برای 30 میلیون تومان یک ضامن معتبر کافی است. هیچ شعبه و بانکی حق ندارد بیش از یک ضامن بخواهد و این خلاف قانون و آیین نامه هاست.
مونسان این حق را برای مشتریان قائل است که اگر بانکی در این زمینه سلیقه ای عمل کند، شکایت خود را به بانک مرکزی یا بازرسی شعبه ببرند. به گفته او بر اساس این شکایات طبق قانون با شعبه مورد نظر برخورد خواهد شد.
او با اشاره به ضرورت معتبر بودن ضامن معرفی شده نیز بیان می کند: معتبر بودن به معنای کارمند بودن ضامن و یا رسمی بودن او نیست، بلکه هر شخص حقیقی و حقوقی ای که از طریق اعتبار سنجی بانک تأیید شود، می تواند ضمانت کند.
به گفته دبیرشورای هماهنگی بانک های خراسان رضوی اگر ضامن معرفی شده معتبر نباشد باید ضامن دیگری معرفی شود. معرفی این ضامن هم برای این است که بانک بتواند در صورت پرداخت نکردن اقساط، بدهی وام گیرنده را وصول کند، چرا که این مبالغ حق مردم و دولت است.