گفت‌وگو با رئیس اولین هیئت مذهبی معلولان خراسان رضوی و مشکلات دامنگیر این قشر
علی غفارپور
از یک راهروی طولانی با عرض یک متر عبور می‌کنم و وارد حیاط می‌شوم؛ حیاط یک خانه قدیمی واقع در خیابان عبادی ۹۸ که فاصله چندانی با میدان امام‌حسین(ع) ندارد. انبوهی از وسایل و تجهیزات مربوط به مجالس عزاداری ازقبیل سماور‌های بزرگ هیئتی و علم و پرچم و پارچه سیاه در گوشه‌وکنار حیاط به چشم می‌خورد. با راهنمایی یکی از بانوان معلول که به مرتب کردن آنجا مشغول است، از میان سبد‌های میوه و ظرف‌های کوچک و بزرگی که روی زمین چیده شده است، می‌گذرم و وارد اتاقی می‌شوم که «علیرضا مین‌باشی»، رئیس اولین هیئت مذهبی معلولان خراسان رضوی، به انتظار نشسته است. با دیدن من سعی می‌کند با وجود معلولیتی که دارد، از جای خود برخیزد. مقابل او که نیمی از صورت خود را با باند پوشانده است، می‌نشینم و گفتگو را آغاز می‌کنم. زمانی نمی‌گذرد که راز نگاه غمگین و لحن گرفته او را درمی‌یابم. دلش از بی‌توجهی مسئولان پر است؛ به‌خصوص از بهزیستی که وظیفه رسیدگی به امور معلولان در اساس‌نامه آن قید شده است. صحبت‌های او را که نماینده جامعه معلولان مشهد نیز است، در ادامه می‌خوانید.
از دعای توسل تا تشکیل هیئت معلولان
۲۰ سال قبل بود که در جلسات دعای توسل به فکر تشکیل هیئت افتادیم. آن زمان با کمک گروه کوچکی از دوستان که همه از معلولان بودند، روز‌های سه شنبه هر هفته، جلسه دعای توسل برگزار می‌کردیم. باتوجه به استقبال معلولان و نیازی که درمیان آن‌ها در این زمینه و در دیگر زمینه‌های مذهبی وجود داشت، به فکر افتادیم که هیئتی ویژه این قشر تشکیل دهیم. «سیدمحسن برومند» به عنوان اولین رئیس هیئت انتخاب شد و کار خود را به صورت جدی شروع کردیم و تا ثبت رسمی هیئت در سال گذشته پیش رفتیم. روزبه روز بر دامنه فعالیت ما افزوده می‌شد، به طوری که اکنون مراسم سالانه مان در ایام محرم با حضور بیش از هزارو ۲۰۰ نفر برگزار می‌شود که از این تعداد، ۸۰۰ نفر از جامعه معلولان هستند.
گذشتن از ۵۰ تا ۶۰ پله
چند سال است که مجالس ما در ایام محرم به مدت سه شب از شب تاسوعا تا شام غریبان در حسینیه گنابادی‌ها واقع در رسالت ۱۶ برگزار می‌شود. این حسینیه که متعلق به گنابادی‌های مقیم مشهد است، به دلیل مراجعه آن‌ها به شهرستان، در ایام محرم دراختیار ما قرار داده می‌شود و با وجود شرایط نامناسبی که برای معلولان دارد، تنها جایی است که می‌توانیم از آن برای برگزاری مراسم عزاداری استفاده کنیم. حسینیه‌ها و مساجد زیادی در مشهد هست، ولی تعداد کمی از آن‌ها برای معلولان مناسب سازی شده است؛ مانند مسجد امام صادق(ع) واقع در بولوار وحدت که تاحدودی نیاز‌های معلولان در ساخت آن پیش بینی شده است و دارای رمپ و آسانسور است، درحالی که در حسینیه گنابادی‌ها که محل برگزاری مجالس ما با حضور ۷۰۰ تا ۸۰۰ نفر از معلولان است، باید ۵۰ تا ۶۰ پله را برای رسیدن به سرویس‌های بهداشتی طی کنیم. برای بسیاری از معلولان، گذشتن از ۲ تا ۳ پله با مشقت همراه است، چه رسد به اینکه ۵۰ تا ۶۰ پله را طی کنند.
نگاهی به فعالیت‌های گذشته
مهم‌ترین فعالیت ما در سال‌های گذشته همان طور که اشاره کردم، برگزاری مراسم سوگواری ایام محرم از شب تاسوعا تا شام غریبان است. کلید حسینیه را شب تاسوعا به ما تحویل می‌دهند و پس از شام غریبان، تحویل می‌گیرند. تمام کار‌ها را خود معلولان با کمک مالی خیران انجام می‌دهند.
فعالیت‌های ما در هیئت معلولان به برپایی مناسبت‌های دینی محدود نمی‌شود و تاکنون چندین سفر تفریحی و زیارتی نیز برای این قشر برگزار کرده ایم؛ به طور مثال سال ۸۵ یک اردوی شمال با حضور ۴۵ نفر برگزار کردیم. به خاطر دارم که از این تعداد، ۴۰ نفر دریا را برای اولین بار می‌دیدند. سال ۹۰ نیز دو سفر زیارتی به کشور سوریه و شهر کربلا برای ۵۳ نفر تدارک دیدیم.
کمک به اشتغال معلولان نیز در برنامه کاری ما قرار دارد و تاکنون برای ۱۱۳ نفر اشتغال همراه با بیمه و حقوق مطابق قانون کار ایجاد کرده ایم.
یکی از اقدامات مفیدی که پیگیر انجام آن هستیم، تأسیس یک مؤسسه با مجوز سازمان بهزیستی است. اسم آن را مؤسسه «آشیانه مهر رضوی» گذاشتیم و هدف از راه اندازی اش، جذب مشارکت‌های مردمی یا دولتی برای کمک بیشتر به جامعه معلولان است. امیدواریم با تأسیس آن که پیشنهادش از «محسن مروی»، مدیر اداره بهزیستی شهرستان مشهد، بوده است، شاهد حمایت سازمان از جامعه معلولان باشیم.
برنامه‌های امسال
برنامه‌های ما برای محرم امسال طبق معمول سال‌های گذشته بود؛ برگزاری مراسم سوگواری به مدت سه شب در روز‌های ۱۷ تا ۱۹ شهریور در حسینیه گنابادی ها، برپایی مراسم پیاده روی به طرف حرم در ظهر عاشورا و برپا کردن خیمه برای خواهران، از برنامه‌های ما در این ایام بود که همه کار‌های آن را خانم‌های معلول انجام دادند. تجربه این کار را در ایام فاطمیه سال گذشته نیز داشتیم که بازخورد خوبی داشت و مردم از آن استقبال کردند. پنجم ماه صفر، مجلس عزاداری برای حضرت رقیه(س) را برپاخواهیم کردکه به احتمال زیاد در دفتر هیئت، واقع در عبادی ۹۸ برگزار خواهد شد. حرکت به سمت حرم مطهر در روز شهادت حضرت رضا(ع)، یکی دیگر از برنامه‌های ماست.
آرزوی داشتن یک حسینیه
یکی از آرزو‌های ما به عنوان اولین هیئت مذهبی معلولان در مشهد مقدس، ساختن یک حسینیه ویژه این قشر برای برگزاری مناسبت‌های دینی اعم از شهادت و ولادت ائمه(ع) است، زیرا حسینیه‌ها و مساجد فعلی برای معلولان مناسب سازی نشده و نیاز‌ها و شرایط لازم ازقبیل رمپ یا سطوح شیب دار به منظور حرکت ویلچر یا آسانسور برای استفاده از سرویس‌های بهداشتی در آن‌ها پیش بینی نشده است، بنابراین یکی از اهداف ما درصورت حمایت مسئولان و خیران، ساختن یک حسینیه ویژه معلولان است تا بتوانیم علاوه بر برگزاری تمام مناسبت‌های مذهبی، پایگاهی برای آنان و پناهگاهی برای کسانی که اکنون بالغ بر هزارو ۲۰۰ نفر هستند، ایجاد کنیم. برای تحقق این هدف، بسیار دوندگی کردیم و به تمام نهاد‌هایی که ممکن بود در این زمینه به ما کمک کنند، مانند اوقاف مراجعه کردیم و از آنان خواستیم یکی از اماکنی را که خیران به نیت برگزاری مراسم مذهبی وقف کرده اند، دراختیار معلولان قرار دهند، اما انگار روی پیشانی ما نوشته باشند بهزیستی، هر دفعه ما را به آنجا ارجاع می‌دهند.
قولی که عملی نشد
سال قبل دکتر حمیدرضا پوریوسف، مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی، به همراه تعدادی از خیران از دفتر موقت هیئت بازدید کردند و قول دادند که درصورت پیدا کردن یک مکان مناسب، آن را خریداری کنند. آن روز از ما خواسته شده بود که با نصب تصاویری از فعالیت هیئت در سال‌های قبل و حضور تعدادی از معلولان برای بیان مطالبات، نظر خیران را برای مشارکت در تأسیس یک حسینیه جلب کنیم. همه این کار‌ها را کردیم و سه ماه تمام با هزار امید و آرزو به دنبال مکان مناسب، منطقه را زیر پا گذاشتیم و درنهایت همین خانه را که اکنون بابت آن از جیب خودمان و با کمک یکدیگر یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اجاره پرداخت می‌کنیم، شناسایی و به بهزیستی مراجعه کردیم، ولی پاسخی که به ما دادند، این بود: فعلا بودجه نداریم..
جای خالی بهزیستی
در مراسمی که به تازگی در تالار ابن سینا با حضور ۶۰۰ میهمان برگزار کردیم، حتی یک نفر از مسئولان بهزیستی شرکت نکردند، آن هم مراسمی که با شغل خودشان ارتباط مستقیم دارد وحتی روز قبل ما با کمک خود معلولان به محل کار آن‌ها رفته و کارت دعوت خصوصی داده بودیم. از دیگر ادارات دولتی مثل استانداری و شهرداری، اشخاص سرشناسی مثل محمدرضا حیدری، رئیس شورای اسلامی شهر مشهد که با یک تماس تلفنی او را دعوت کرده بودیم، حضور پیدا کردند. بعد از مراسم به اندازه‌ای ناراحت بودم که تا صبح در تب می‌سوختم. از همکارانم خواستم از من فیلم بگیرند و به جای فیلم مراسم، آن را برای اداره کل بفرستند.
از این بدتر که نمی‌شود
خواهش من این است که این مطالب را از قول من بنویسید. ما دیگر از انتقاد کردن واهمه‌ای نداریم؛ چون چیزی برای از دست دادن نداریم. از این بدتر که نمی‌شود، فقط شعار می‌دهند و از عمل خبری نیست.