این روزها به‌واسطه خاموشی‌های شبانه معابر و کمبود گاز برای نیروگاه‌های برق، حرف‌وحدیث‌هایی به وجود آمده که برق کشورمان بابت استخراج بیت‌کوین در اختیار چینی‌ها قرار گرفته است. بد ندیدیم ته‌توی ماجرای مزارع چینی استخراج بیت‌کوین در ایران را دربیاوریم.
گروه اقتصاد | شهرآرانیوز؛ این روزها به‌واسطه خاموشی‌های شبانه معابر و کمبود گاز برای نیروگاه‌های برق، حرف‌وحدیث‌هایی به وجود آمده که برق کشورمان بابت استخراج بیت‌کوین در اختیار چینی‌ها قرار گرفته است. بد ندیدیم ته‌توی ماجرای مزارع چینی استخراج بیت‌کوین در ایران را دربیاوریم.
ماجرا با انتشار خبری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که واکنش‌های زیادی به‌دنبال داشت: «چینی‌ها در منطقه ویژه اقتصادی رفسنجان در مجاورت خطوط انتقال و پست برق ۲۳۰کیلوولت فروکروم رفسنجان، معدن استخراج بیت‌کوین به ظرفیت ۱۷۵مگاوات احداث کرده‌اند و در گام اول ۱۰هزار دستگاه بسیار راندمان پایین ام۳ روشن کرده‌اند.»
۱۱سال از خلق بیت‌کوین می‌گذرد و اگر شناخت جهان از این ارز رمزدار به‌واسطه جهش بزرگ قیمت آن در سال۲۰۱۷ باشد، به‌احتمال برای ایرانی‌ها با حضور تمام‌وکمال چینی‌ها در این صنعت در کشور همراه خواهد بود. تا قبل از سال۹۷ ماینینگ (تولید و استخراج) ارز‌های دیجیتال ممنوع بود و بعد از آن مصوبه و دستورالعمل‌هایی نوشته شد و ممنوعیت‌ها برداشته شد، اما نه برای همه.
ماجرا از سال۹۷ آغاز شد، زمانی که ماینینگ ارز‌های دیجیتال در ایران ممنوع بود و هم‌زمان چینی‌ها ایران را به‌عنوان بهشت استخراج بیت‌کوین زیر نظر داشتند. همایون حائری، معاون وزیر نیرو، آن زمان اعلام کرد که ماینر‌ها در ایران از برق بیت‌المال استفاده می‌کنند و صاحبان آن‌ها معمولا این ماینر‌ها را در مدرسه‌ها و مکان‌هایی که پول برق آن‌ها را دولت پرداخت می‌کند، نصب می‌کنند. بانک مرکزی اوایل اردیبهشت‌ماه همان سال۹۷، در اطلاعیه‌ای به‌کارگیری ابزار بیت‌کوین و سایر ارز‌های مجازی در همه مراکز پولی و مالی کشور را ممنوع اعلام کرد. به‌این‌ترتیب ده‌ها ماینر از نقاط مختلف کشور ضبط شد و برای صاحبان ماینر‌ها پرونده قضایی تشکیل شد.
اما در همان روزها، کلنگ احداث بزرگ‌ترین مرکز دیتاسنتر خاورمیانه بر زمین منطقه ویژه رفسنجان زده شد، دیتاسنتری که برای شروع‌به‌کار به وضع قانون نیاز داشت. سرانجام هیئت وزیران در مرداد۹۸ آیین‌نامه استخراج فراورده‌های پردازشی رمزنگاری‌شده در کشور را تصویب کرد. براساس این مصوبه، استخراج فراورده‌های پردازشی رمزنگاری‌شده رمزارز‌ها (ماینینگ) با اخذ مجوز از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجاز شد. اما نکته مهم جزئیات این دستورالعمل است، یکی از موضوع‌های جالب دستورالعمل استخراج ارز رمزدار وزارت صمت، حجم برق مصرفی است.
براین‌اساس، صدور جواز تأسیس برای فعالانی است که جمع توان برق مصرفی تجهیزات استخراج رمزارز آن‌ها کمتر از ۲۵۰کیلووات است، ممنوع است و ماینر‌های کوچک‌تر از رقم ۲۵۰کیلووات امکان دریافت مجوز قانونی ندارند. تا اینجای کار یک بند ساده می‌آید، اما زمانی می‌توانیم این اعداد را درک کنیم که با توان ماینر‌ها مقایسه کنیم. حجم ۲۵۰کیلووات بر ساعت حجمی است که یک فرد ایرانی غیروابسته به‌سختی از پس آن برمی‌آید و در مقابل برای یک شرکت خارجی در ایران کار راحتی است. به‌عبارت دیگر، وزارت صمت با آوردن این بند در دستورالعمل، ورود هر فعال خردی را در صنعت ارز دیجیتال ممنوع کرد.
حالا ایران به شکل قانونی و بدون ممنوعیت وارد عرصه ماینینگ شده است. پایگاه اطلاعاتی BitOoda می‌گوید ۵۰درصد ماینینگ ارز‌های دیجیتال در جهان مربوط به چین است، سهم ایالات‌متحده آمریکا ۱۴درصد و ایران با سهم ۸درصد در رتبه سوم جهان قرار دارد. اما سؤال اینجاست که سهم ۸درصدی ایران در جهان عاید چه کسانی شده است؟
وزارت نیرو حدود ۳۱۰مگاوات برق به صنعت ارز دیجیتال اختصاص داده است که از این میان ۲۸۰مگاوات آن در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و ۳۰مگاوات باقی‌مانده در سرزمین اصلی است. از حجم برق تخصیصی در مناطق آزاد، ۲۷۰مگاوات آن به شرکت‌های چینی تعلق دارد و در کل کشور چه سرزمین اصلی و چه آزاد و ویژه فقط ۴۰مگاوات دست ایرانی‌هاست و باقی آن در اختیار سرمایه‌گذاران خارجی قرار دارد.
مزرعه رفسنجان
مزرعه استخراج بیت‌کوین در رفسنجان آخرین نمونه درباره فعالیت چینی‌هاست که تاکنون خبرش به فضای عمومی درز پیدا کرده است. شایعاتی وجود دارد که چینی‌ها دنبال تخفیف ۲۰درصدی روی برق این پروژه هستند. پیش‌تر نیز احمد انارکی‌محمدی، نماینده رفسنجان در مجلس، گفته بود: «در بحث تعرفه برق به این صنعت باید کمک شود.» و محمدعلی دهقان، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کرمان، نیز از وزارت نیرو تقاضا کرده بود که «برای کمک به سرمایه‌گذاران در این صنعت تعرفه برق این دستگاه‌ها کاهش یابد».
وزارت نیرو هنوز به این درخواست پاسخ نداده است و چینی‌ها باید با تعرفه برق صادراتی (سه‌برابر تعرفه برق خانگی) برق مصرف کنند، اما با وجود این برای چینی‌ها هنوز هم برق ایران برق ارزانی است.
سایت بیت‌کوین در اوایل سال ۹۸ از مهاجرت ماینر‌های چینی به ایران به‌علت تعرفه پایین برق خبر داد. در آن زمان، برای یک استخراج‌کننده بیت‌کوین بسیار دشوار بود که تجهیزات استخراج خود را به کشور وارد کند. بااین‌حال، وقتی ماینر‌ها وارد ایران شدند، با قیمت بسیار ارزان برق، ۰/۰۰۶دلار در هر کیلووات ساعت، روبه‌رو شدند.
حالا بیایید همین مسیری را که چینی‌ها طی کردند تا به استخراج ارز دیجیتال در ایران برسند، برای یک ایرانی بدون وابستگی به رانت مرور کنیم؛ کسی که وزارت صمت ادعا می‌کند راه فعالیت در صنعت بیت‌کوین را برای هر فعال داخلی در این صنعت باز کرده و با هیچ ممنوعیت و محدودیتی مواجه نیست.
کسی که می‌خواهد وارد این صنعت شود، ابتدا باید به سایت بهین‌یاب، سامانه اطلاعات و خدمات وزارت صنعت، معدن و تجارت، مراجعه کند. صدور جواز تأسیس به‌نام چند شخص حقیقی یا چند شخص حقوقی مجاز نیست و متقاضی صدور جواز تأسیس باید در قالب ثبت شرکت اقدام به درخواست مجوز کند. تا اینجا کار بازهم شدنی است. مرحله بعد پیداکردن یک واحد برای شروع کار است. باتوجه‌به دستورالعمل فقط باید در شهرک‌های صنعتی کار استخراج را شروع کند. این واحد صنعتی باید ۳سال از تخلیه بودنش بگذرد، یعنی واحدی که ۶ماه تا ۲ سال‌ونیم از متروکه‌بودنش می‌گذرد، برای تبدیل‌شدن به مزرعه استخراج ممنوع است.
حالا اگر یک واحد صنعتی که به‌دلیل رکود اقتصادی کمتر از ظرفیت خود تولید می‌کند، بخواهد بخشی از واحد خود را به محل استخراج ارز دیجیتال اختصاص دهد، با واکنش فوری مقامات قضایی روبه‌رو خواهد شد، چون دستورالعمل وزارت صمت می‌گوید این کار ممنوع است. حالا اگر با همه این توضیحات فرد توانست یک واحد تخلیه‌شده سه‌ساله در یک شهرک صنعتی پیدا کند، با محاسبه تعرفه زمین با ۴ تا ۶برابر نرخ صنعتی مواجه است.
حالا اگر بازهم توانست از پس این هزینه‌ها و هفت‌خان رستم بربیاید، باید به‌سراغ انشعاب برق برود. حداقل انشعاب طبق دستورالعمل وزارت صمت ۲۵۰کیلووات بر ساعت تعیین شده است. برای این حجم باید از ترانس هوایی استفاده شود و ترانس زمینی در عمل جوابگو نیست. به تعبیر ساده‌تر کسانی که در مقیاس کوچک‌تر از ۲۵۰کیلووات بر ساعت می‌خواهند برق مصرف کنند و در واقع ماینر خرد هستند، در عمل امکان فعالیت قانونی ندارند.