مینا رضازاده
امسال در مدرسه تیزهوشان هاشمی نژاد ۱ مشهد، ۵ جوان، آتیه‌های بلند خود را به رخ کشیدند. پاسخ‌های آن‌ها را به این ۵ سؤال کلیدی درباره راهکار‌های عملی تیزهوش شدن بخوانید.
۱. از چه زمانی شروع به درس خواندن حرفه‌ای کردید؟
۲. یک المپیادی یا دارنده رتبه تک رقمی کنکور چگونه درس می‌خواند؟
۳. در حین درس خواندن چه تفریحاتی داشتید؟
۵. چه هدفی را دنبال می‌کنید؟
۶. چه شغلی را برای آینده خود متصور می‌شوید؟
آزمایشگاه مجهز ولی...
علی یزدی‌زاده، مدال نقره جهانی المپیاد زیست‌شناسی مجارستان.
رشته انتخابی در دانشگاه: بیوتکنولوژی دانشگاه تهران.
وقتی وارد دوره دوم دبیرستان می‌شویم راهی در مقابل همه قرار دارد که دانش‌آموز می‌تواند مسیر المپیاد را همانجا انتخاب کند. این مسیر در مدرسه تیزهوشان واضح‌تر است و من براساس علاقه‌ای که در سال‌های قبل به زیست‌شناسی داشتم، در دبیرستان برای شرکت در المپیاد این رشته اقدام کردم.
شیوه درس خواندن خودم را هم داشتم. صبح‌ها در کلاس مدرسه، عملا مبحث آن درس را می‌بستم و تمرین‌هایش را هم حل می‌کردم و زمانی که به خانه می‌آمدم، فقط وقتم را برای مطالعه دروس المپیاد می‌گذاشتم. یعنی هرروز هم در کلاس‌های عادی مدرسه حاضر بودم و هم در کلاس‌های مخصوص المپیاد شرکت می‌کردم. البته درس خواندن برای المپیاد ریسک هم دارد. چون باید خیلی برای آن وقت بگذاریم و به این ترتیب از درس‌های دبیرستان غافل می‌شویم و اگر در المپیاد کشوری رتبه نیاوریم، هیچ‌سهمیه‌ای هم از کنکور نخواهیم داشت!
بهترین تفریح، همان درس خواندن است. از خواندن جلد ۲ و ۳ زیست‌شناسی عمومی کمپل، واقعا لذت می‌بردم و به تفریح دیگری نیاز نداشتم.
بسیاری از استادان المپیاد، دانشجویان مقام‌آورده سال‌های قبل هستند که در دانشگاه تهران درس می‌خوانند و برای دعوت کردن به مشهد هزینه کافی نمی‌شود، پس خودمان باید درس می‌خواندیم. البته در باشگاه دانش‌پژوهان تهران هم وضع بهتر نیست. آنجا بهترین تجهیزات وجود دارد، اما استاد نیست؛ در واقع بودجه‌ای برای آمدن استاد به کلاس تعریف نشده است. یکی از اهدافم این است که بتوانم در سیستم المپیاد کشور تغییرات مؤثری ایجاد کنم.
برای شروع دوست دارم در بیوانفورماتیک کار تحقیقاتی انجام دهم.
سختی درس خواندن برای المپیاد این است که هم به مدرسه می‌روی و همه از تو انتظار دارند محصل خوبی باشی، هم در کنار آن باید درس‌های در حد لیسانس آن رشته را برای المپیاد بخوانی.
به همه علاقه‌مندان توصیه می‌کنم اول زمینه‌ای را که به آن علاقه دارند بیابند و بعد حرکت کنند و درجا نزنند.
یک چمدان کتاب
امیررضا باقری دلویی، مدال نقره جهانی المپیاد شیمی فرانسه
مهندسی کامپیوتر
از ابتدای سال دهم، در مدرسه تیزهوشان، بسیاری از دانش‌آموزان در کلاس‌های آمادگی المپیاد شرکت می‌کنند، اما به دلیل جدا بودن مسیر آن با کنکور، خیلی نگرانی‌ها به وجود می‌آید. در نهایت تنها من و یکی از دوستانم بودیم که از مدرسه هاشمی‌نژاد در المپیاد شیمی شرکت کردیم.
یک المپیادی خیلی مفهومی درس می‌خواند و روش‌های تستی برای این منظور جواب نمی‌دهد. سال یازدهم به طور میانگین روزانه ۷ ساعت درس می‌خواندم و این مقدار وقتی به آزمون نزدیک شدیم به ۱۰ ساعت هم رسید.
برای تفریح و ایجاد تنوع در مطالعه، هماهنگ می‌کردم که یک روز در ۲ هفته یا یک ماه را بدون درس بگذرانم. به عنوان نمونه با دوستانم به سینما می‌رفتم. احساس می‌کردم که این دور شدن، موجب می‌شود با انگیزه‌تر برگردم.
ایده‌های زیادی برای کارآفرینی دارم.
به دانش‌آموزان توصیه می‌کنم هیچ‌وقت ناامید نشوند. گاه من در مقطع‌های کوتاه، نتیجه دلخواهم را نمی‌گرفتم. این لرزش دل در مسیر همه اتفاق می‌افتد؛ ولی مأیوس نشدم و تلاشم را بیشتر کردم و خدا را شکر که موفق شدم.
روی مدار حوصله
دانیال جلائیان سامانی مدال نقره جهانی نجوم، نفر اول جهان در بخش رصد مجارستان.
رشته فیزیک دانشگاه شریف
از بچگی به ساخته‌های علمی پدرم علاقه داشتم و کتاب‌های علمی عمومی را مطالعه می‌کردم، مخصوصا نجوم. وقتی در دوره اول متوسطه بودم، با المپیاد تا حدودی آشنایی داشتم، اما فکر می‌کردم باید در المپیاد فیزیک شرکت کنم. تا اینکه در کلاس نهم، همان دو‌سه روز اول مهر با المپیاد نجوم آشنا شدم و روز چهارم هدفم مشخص بود.
یک المپیادی نباید برنامه‌ریزی کند که مثلا ۲ ساعت درس بخواند، نیم‌ساعت استراحت کند و.... باید برنامه‌ریزی او براساس حوصله‌اش باشد و، چون حتما رشته‌ای را که انتخاب کرده است خیلی دوست دارد، بیشتر اوقات حوصله دارد. ممکن است ۲ روز مداوم درس بخواند و یک روز تمام هم حوصله نداشته باشد.
زیاد بازی کامپیوتری انجام نمی‌دادم؛ دوست نداشتم. خود مبحث فیزیک و نجوم برایم مثل یک تفریح بود، اما گاهی برای استراحت سراغ موسیقی و فیلم و سریال می‌رفتم، یا یک روز در هفته با دوستانم تفریح می‌کردم.
می‌خواهم فیزیک بخوانم. ولی در مورد گرایش آن هنوز تصمیم نگرفته‌ام.
شغلی که برای خودم متصور می‌شوم، پژوهشگری است.
مدرسه تیزهوشان به عنوان یک فاکتور، برای مدال آوردن در المپیاد مؤثر است، ولی همه‌چیز نیست. با من افراد دیگری از مدارس دیگر هم مدال آورده بودند. علاوه بر اینکه همه می‌توانستند در کلاس‌های مدرسه ما شرکت کنند، حتی می‌توانم بگویم شانس ما به اندازه شانس دانش‌آموزان تهرانی بود. امروزه با اینترنت می‌توانیم هر سؤالی را با هر استادی که می‌خواهیم به جواب برسانیم.
روش خواندن مهم‌تر از زیاد خواندن
امیررضا بسکابادی، نفر ششم کنکور تجربی ۹۸
پزشکی مشهد
من از دبیرستان شهید بهشتی سبزوار انتقالی گرفتم و سال دهم وارد هاشمی‌نژاد مشهد شدم.
هرکس باید روش درس‌خواندن خودش را پیدا کند. من با کمک آزمون و خطا تجربه کسب کردم و خودم برای خواندن هر درس بهترین راه را یافتم. اگر به‌طور عملی بخواهم بگویم، روز‌هایی که مدرسه داشتم ۵-۶ ساعت درس می‌خواندم و روز‌هایی که تعطیل بودم، هفت‌هشت ساعت؛ اما نزدیک به زمان کنکور تا ۱۰ ساعت هم درس خواندم.
طبق مطالعات روان‌شناسی، من به این فلسفه رسیده‌ام که ثروت بادآورده‌ای مثل ارث یا...، به انسان احساس رضایتمندی کمتری می‌دهد تا ثروتی که حاصل تلاش شخصی بوده باشد.
فعلا پزشکی عمومی می‌خوانم تا ببینیم چه چیزی برای من مناسب‌تر است.
باید ۲ کفه ترازوی علم و ثروت را میزان نگه داشت.
حواسشان به استرس‌ها باشد. من که الان خارج از گود کنکور ایستاده‌ام، می‌بینم که خیلی از نگرانی‌هایم بی‌دلیل بوده است.
اولویت اول، مرکز هاشمی‌نژاد ۱
پارسا امینی، نفر هفتم کنکور ریاضی سال ۹۸
رشته مکانیک دانشگاه شریف
من با آزمو‌ن‌های ورودی، از متوسطه اول وارد تیزهوشان شدم. در متوسطه دوره دوم، طبق آزمون ورودی‌ای که دادیم، اولویتمان مشخص شد که در این طبقه‌بندی، در اولویت اول، هاشمی‌نژاد ۱، در اولویت دوم، هاشمی‌نژاد ۲ و در اولویت سوم، هاشمی‌نژاد ۳ قبول می‌شوند.
روش خیلی مؤثر است و هر درس روش مخصوص به خودش را دارد. کسانی بودند که در سال دهم، یازدهم و دوازدهم هرروز ساعات زیادی درس خواندند، ولی به نتیجه درخشانی نرسیدند.
رشته مکانیک انتخاب کارشناسی من است و برای ارشد هم می‌دانم که هوا‌فضا می‌خوانم.
دورنمایم این است که در یک ارگان دولتی مشغول به کار بشوم.
اگر از اول هدف آدم مشخص باشد، هرز نمی‌چرخد. باید هدف را مشخص کرد و بر آن محکم ایستاد.
تنها سرمایه آموزش و پرورش، نیروی انسانی است
رئیس اداره آموزش دوره دوم متوسطه در آموزش و پرورش خراسان رضوی نیز در حاشیه گفت‌و‌گوی دانش‌آموزان با «مدرسه‌زندگی»، در پاسخ به این سؤال که چه امکاناتی برای مدارس تیزهوشان در نظر گرفته است می‌گوید: آموزش و پرورش تفاوتی با دیگر سیستم‌ها دارد که در رأس هرم مدیر مدرسه است، به خصوص در شرایط کنونی که هیچ برنامه‌ای بدون صلاحدید مدیر انجام نمی‌شود. به همین دلیل تمام تلاش اداره کل انتصاب شایسته مدیران است، یعنی شایسته‌ترین افرادی که می‌توانند از ظرفیت‌های درونی مدرسه خود به بهترین شکل استفاده کنند.
عدالت‌جو تأکید می‌کند: همان‌طور که مشاهده می‌کنید مدرسه‌ای که مدیری خوب و توانمند و نیز برنامه دارد، موفق هم هست و آن مدرسه که نتوانسته است از ظرفیت‌های خود استفاده کند، موفقیتی هم نخواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه در اعتبارات آموزش و پرورش که در حال توزیع است ۱/۹۹ درصد اعتبارات ما اعتبارات فصل ۲ جاری است که مربوط به حقوق و مزایاست، می‌افزاید: به این ترتیب ۹ درصد به کل اعتبارات دیگر همچون عمرانی، آموزشی و... اختصاص دارد که درحال انجام دادن آن هستیم. بالاترین سرمایه آموزش و پرورش سرمایه انسانی است و در این سرمایه انسانی مدیر بالاترین درجه را دارد و می‌تواند براساس امکانات مدرسه را پیش ببرد.
پیشرفت دانش‌آموزان نخبه باید دغدغه همه باشد
عدالت‌جو درخصوص مشکلات باشگاه دانش‌پژوهان برای دانش‌آموزان نیز اظهار می‌کند: آموزش و پرورش از نظر اعتبار مشکلات زیادی دارد. در استان خراسان رضوی ۱۳۰ هزار دانش‌آموز متوسطه نظری داریم که هرکدام با مشکلات و مسائل خودشان مواجه‌اند، از کمبود‌های مالی تا شرکت در المپیاد. سازمان در حد توان خود در حل این مشکلات کمک می‌کند.
وی ادامه می‌دهد: این دانش‌آموزان نخبه سرمایه کشور هستند و تنها مربوط به آموزش و پرورش نیستند و ما هم امکانی برای خدمت‌رسانی به همه نداریم. باید رسیدگی و پیشرفت دانش‌آموزان دغدغه همه باشد تا برای پیشرفت دانش‌آموزان نقش داشته باشیم. این یک وظیفه تمام‌دستگاهی است.
سمپاد، تأسیس مدارسی برای تقویت استعداد‌ها
رئیس آموزش و پرورش ناحیه ۴ نیز در ادامه و درباره نحوه گزینش دانش‌آموزان در مدارس سمپاد (سازمان ملی پرورش استعداد‌های درخشان)، اظهار می‌کند: این مدارس کاملا با مدارس عادی متفاوت است. فلسفه تأسیس آن‌ها این است که دانش‌آموزان تحت آموزش‌های خاص قرار بگیرند تا خلاقیت‌ها، استعداد‌ها و توانمندی‌های بالقوه‌شان شکوفا و برای خودشان و جامعه، بهره‌مندی بیشتری حاصل شود، لذا نگاه خاصی به این مدارس وجود دارد.
باقری تأکید می‌کند: این مدارس در زیر مجموعه مرکز ملی استعداد‌های درخشان در وزارت آموزش و پرورش و دیگر دستگاه‌هایی که وظیفه حمایت از نخبگان را بر عهده دارند، قرار می‌گیرند که قطعا از امکانات و تسهیلات خوبی بهره می‌برند. منتها باید توجه کنیم که دانش‌آموزان نخبه‌ای که در این مدارس برای ادامه تحصیل جذب می‌شوند، به واسطه غفلت ما تک‌بعدی و تک‌ساحتی مورد توجه قرار نگیرند، یعنی فقط در زمینه علمی‌ای که کار می‌کنند، به آن‌ها نگاه
نشود.
کسب توانایی فردی در کنار بنیه علمی
وی با تأکید بر اینکه این دانش‌آموزان نخبه انسان‌هایی هستند که فردا در جایگاه مسئولیتی قرار می‌گیرند، یادآور می‌شود: به همین دلیل نیاز است که توانمندی‌هایی به غیر از توانمندی علمی کسب کنند؛ از‌این‌رو باید دقت شود که در نوع نگاه تربیتی که در مدارس تیزهوشان جاری است، دانش‌آموزان را در زمینه‌های مختلفی همچون اجتماعی، هنری و مهارت‌های برقراری ارتباط و ایجاد پیوند و علاقه با باور‌های فرهنگی کشور آموزش داد.
رئیس آموزش و پرورش ناحیه ۴ در پایان این را هم اضافه می‌کند: ما باید سعی کنیم آن‌ها را بیشتر با پیشینه فرهنگی و هویت ملی خودشان آشنا کنیم و پیوند دهیم. به نظر من در کنار توجه ویژه در فراهم کردن امکانات لازم و به روز کردن و تقویت علمی معلمان این مدارس، قطعا به این مسائل هم باید بپردازیم و نسلی را تربیت کنیم که هم انسان‌های والایی برای خود و هم مدیران شایسته و دانشمندان شایان اتکایی برای جامعه باشند.