رئیس جمهور کشورمان که از روز دوشنبه برای حضور در هفتادو‌چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل راهی نیویورک شده و در جریان آن با سران کشورهای مختلف دنیا گفتوگو کرده است، در سخنرانی خود در این مجمع توضیحات بیشتری درباره ابتکار صلح هرمزبه دولتمردان دنیا ارائه کرد.
حجت‌الاسلام حسن روحانی در این سخنرانی که شب گذشته به وقت تهران ایراد شد، دکترین امنیتی جمهوری اسلامی ایران را حفظ صلح و ثبات در خلیج فارس و تأمین آزادی و امنیت کشتی‌رانی در تنگه هرمز خواند و تصریح کرد: حوادث اخیر این امنیت را به شکل جدی در خطر قرار داده است. می‌توان امنیت و صلح در خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز را با مشارکت کشورهای این منطقه تأمین و جریان آزاد نفت و سایر منابع انرژی را تضمین کرد؛ به شرط آنکه امنیت را چتری فراگیر در همه حوزه‌ها برای تمامی کشورها بدانیم. وی ادامه داد: بنا به مسئولیت تاریخی کشورم در حفظ امنیت، صلح، ثبات و پیشرفت در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز، همه کشورهایی را که از تحولات خلیج فارس و تنگه هرمز متأثر می‌شوند به «ائتلافِ امید» HOPE یعنی «ابتکار صلح هرمز» (Hormoz Peace Endeavor) دعوت می‌کنم.
رئیس جمهور هدف «ائتلاف امید» را ارتقای صلح، ثبات، پیشرفت و رفاه تمام ساکنان حوزه تنگه هرمز، و تفاهم متقابل و روابط صلح‌آمیز و دوستانه میان ایشان اعلام و اظهار کرد: این ابتکار حوزه‌های مختلف همکاری مانند تأمین همگانی امنیت انرژی، آزادی کشتی‌رانی و انتقال آزادانه نفت و سایر منابع از و به کشورهای حوزه تنگه هرمز و فراتر از آن را در بر می‌گیرد.
روحانی افزود: «ائتلاف امید» بر پایه اصول مهمی همچون پایبندی به اهداف و اصول ملل متحد، احترام متقابل، منافع متقابل، جایگاه برابر، گفتوگو و تفاهم، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی، خدشه‌ناپذیری مرزهای بین‌المللی، حل و فصل مسالمت‌آمیز تمامی اختلافات و از همه مهم‌تر 2 اصل بنیادین «تجاوز نکردن» و «دخالت نکردن در امور داخلی یکدیگر» قرار دارد. حضور سازمان ملل متحد برای ایجاد یک چتر بین‌المللی در حمایت از «ائتلاف امید» نیز امری ضروری است.
رئیس دولت تدبیر و امید تصریح کرد: صلح و امنیت و استقلال همسایگان ما صلح و امنیت و استقلال ماست. آمریکا همسایه ما نیست. این جمهوری اسلامی ایران است که همسایه شماست، و از دیرباز به ما آموخته‌اند که «اول همسایه، آنگاه خانه». در روز واقعه، ما و شما تنها می‌مانیم. ما با هم همسایه‌ایم، نه با آمریکا! وی سخنان خود را این‌گونه ادامه داد: آمریکا اینجاست، نه در خاور میانه. آمریکا وکیل هیچ ملتی و کفیل هیچ دولتی نیست. هیچ دولتی به دولت دیگر وکالت نمی‌دهد و کفالت خویش را به دیگری نمی‌سپارد. اگر امروز شعله‌های آتش یمن تا حجاز هم زبانه کشیده است، باید آتش‌افروز را جست و تنبیه کرد، نه اینکه بی‌گناهان را آماج تهمت‌ها و کینه‌ها قرار داد. امنیت عربستان با پایان دادن تجاوز به یمن حاصل می‌شود، نه با دعوت از بیگانگان. ما حاضریم برای صلح، از همه توان ملی و اعتبار منطقه‌ای و اقتدار بین‌المللی خویش مایه بگذاریم. راه حل صلح در جزیره‌العرب، امنیت در خلیج فارس است و ثبات در خاور میانه را باید در درون خاور میانه جست‌وجو کرد و نه در بیرون آن. مسائل منطقه بزرگ‌تر و مهم‌تر از آن است که آمریکا از عهده آن برآید.
روحانی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه خاورمیانه در آتش جنگ، خون‌ریزی، تجاوزگری، اشغالگری، تعصبات مذهبی و فرقه‌ای و افراط‌گرایی می‌سوزد، گفت: بزرگ‌ترین قربانی چنین شرایطی ملت مظلوم فلسطین است. تبعیض، تصاحب زمین‌ها، شهرک‌سازی‌ها و کشتار همچنان ادامه دارد. وی طرح‌های تحمیلی آمریکایی و صهیونیستی مانند معامله قرن، تعیین بیت‌المقدس به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و الحاق بلندی‌های جولان به دیگر سرزمین‌های اشغالی را محکوم به شکست دانست. رئیس‌جمهور افزود: برخلاف طرح‌های ویرانگر آمریکا، کمک‌ها و همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در حوزه تأمین امنیت و مقابله با تروریسم بسیار تعیین‌کننده بوده است.
روحانی همچنین با اشاره به تروریسم اقتصادی یک‌سال‌ونیم گذشته علیه کشورمان، گفت: دولت آمریکا با اعمال تحریم‌های فرامرزی و تهدید دیگر ملت‌ها، تلاش کرده ایران را از مزایای حضور در اقتصاد جهانی محروم کند و با سوء‌استفاده از نظام بانکی به راهزنی بین‌المللی دست زده است.
وی ادامه داد: ما ایرانیان پیش‌گامِ ملت‌هایِ منطقه در نهضت‌های آزادی‌خواهی بوده‌ایم؛ همواره برای خود و همسایگانمان، صلح و پیشرفت خواسته‌ایم و هرگز در برابر تهاجم و تحمیل خارجی، تسلیم نشده‌ایم. ما نمی‌توانیم دعوت‌به‌مذاکره کسانی را باور کنیم که اعلام می‌کنند سخت‌ترین تحریم‌های تاریخ را علیه کرامت و معیشت ملتمان اعمال کرده‌اند.
رئیس‌جمهور به اجرای تعهدات هسته‌ای کشورمان بر اساس برجام تا یک‌سال با وجود خروج آمریکا از آن اشاره و اظهار کرد: ما به احترام قطع‌نامه شورای امنیت، به اروپا فرصت دادیم تا به تعهدات یازده‌گانه خود برای جبران خروج آمریکا عمل کند، ولی متأسفانه فقط حرف‌های زیبایی شنیدیم و شاهد اقدام مؤثری نبودیم. اینک بر همگان ثابت شده است که آمریکا به تعهدات خود پشت می‌کند و اروپا از اجرای تعهداتش ناتوان است. روحانی افزود: ما را به مذاکره می‌خوانند؛ درحالی‌که خود از معاهده گریزان‌اند. ما با همین دولت فعلی آمریکا بر سر میز۵+۱، در گفتوگو بودیم، اما آن‌ها بر عهد سلف خویش، خط بطلان کشیدند. من به نمایندگی از ملت و کشورم، اعلام می‌کنم که پاسخ ما به مذاکره در تحریم «نه» است. دولت و ملت ایران یک‌سال‌ونیم زیر شدیدترین تحریم‌ها، استقامت کرده است و هرگز با دشمنی که می‌خواهد با سلاح فقر، فشار و تحریم ایران را به تسلیم وادارد، مذاکره نخواهد کرد. اگر پاسخ «آری» می‌خواهید، همان‌طور که رهبر معظم انقلاب اعلام کرده‌اند، تنها راه برای گفتوگو، بازگشت به تعهدات است. اگر به اسم برجام حساسیت دارید، به رسمِ آن بازگردید و به چارچوب قطع‌نامه۲۲۳۱ شورای امنیت، متعهد باشید. تحریم‌ها را متوقف کنید تا راه گفتوگو باز شود.
وی گفت: من به روشنی می‌گویم اگر به حداقل‌ها قانع هستید، ما هم به حداقل‌ها بسنده می‌کنیم. برجام، حداقل بود؛ چه برای شما و چه برای ما؛ اما اگر بیشتر می‌خواهید، باید بیشتر بپردازید. اگر بر سر حرف خود هستید که فقط یک خواسته از ایران دارید و آن، عدم ساخت و بهره‌گیری از سلاح هسته‌ای است، این با نظارت آژانس و بالاتر از آن، فتوای رهبری ایران، حاصل است. فقط کافی است به جای نمایش مذاکره، به واقعیت مذاکره بازگردید. عکس یادگاری آخرین ایستگاه مذاکره است، نه اولین ایستگاه.
رئیس جمهور کشورمان در ادامه برنامه‌های خود در نیویورک و پیش از سخنرانی در مجمع، با نخست‌وزیر انگلیس نیز دیدار کرد. روحانی در دیدار با بوریس جانسون از قطع‌نامه اخیر 3 کشور اروپایی انتقاد کرد و از طرف مقابل خواست هرچه زودتر تعهدات برجامی خود از جمله اینستکس را عملیاتی کنند. در حاشیه این دیدار، رئیس جمهور فرانسه در کنار نخست‌وزیر انگلیس تلاش کردند روحانی را به دیدار با ترامپ قانع کنند اما تلاش‌هایشان ناکام ماند. طبق گزارش‌ها، در این دیدار سرپایی سه‌نفره، نخست‌وزیر فرانسه بار دیگر پیشنهاد دیدار روحانی و ترامپ را برای چندمین بار مطرح و جانسون نیز از سخن او حمایت کرد. برخی خبرنگاران این‌گونه نوشته‌اند که مکرون به روحانی گفته است: اگر این کشور را ترک کنی و ترامپ را نبینی، از دست دادن یک فرصت است، چون شما تا مدتی برنمی‌گردی و ترامپ هم به تهران نمی‌آید. بوریس جانسون هم به روحانی گفته است: موافقم. شما باید لبه استخر بایستید و هم‌زمان در آن بپرید. پاسخ روحانی خنده‌ای با صدای بلند است، پاسخ به درخواست مصرانه 2 مقام اروپایی که تنها تکرارکننده تمایل رئیس جمهور آمریکا هستند و امتیازی هم برای عرضه ندارند. شیخ دیپلمات نیز با خنده بلند خود نشان می‌دهد این خواسته خنده‌دار است و برای تهران پذیرفتنی نیست.