در طول سال‌های گذشته، رابطه میان دو مجموعه نماوا و فیلیمو نوسان‌های زیادی را به خود دیده و حالا به نظر می‌رسد که این ارتباط کاری دوباره در مسیر همگرایی و رفاقت قرار گرفته؛ منتهی این بار با پشت کردن به مخاطبان میلیونی و نادیده گرفتن حقوق مردم در اوضاع آشفته هجوم ویروس کرونا.
محمد عنبرسوز | شهرآرانیوز - شبکه نمایش خانگی در ایران یک رسانه نوپاست که در سال‌های ابتدایی فعالیتش با روش سنتی فروش لوح‌های فشرده شناخته می‌شد. سرویس‌های موسوم به استریم یا همان سرویس‌های اشتراک ویدئو اما، چند سالی است که پا گرفته اند و پس از ریزش برخی رقبای ضعیف تر، حالا دو غول استریم در ایران به موازات یکدیگر عهده دار پخش محصولات خانگی هستند. در طول سال‌های گذشته، رابطه میان دو مجموعه
نماوا و
فیلیمو نوسان‌های زیادی را به خود دیده و حالا به نظر می‌رسد که این ارتباط کاری دوباره در مسیر همگرایی و رفاقت قرار گرفته؛ منتهی این بار با پشت کردن به مخاطبان میلیونی و نادیده گرفتن حقوق مردم در اوضاع آشفته هجوم ویروس کرونا. لازم به توضیح است که مدیران این دو شرکت حتما استدلال‌های شنیدنی و مهمی برای تصمیمات و سیاست‌های خود دارند؛ اما شفافیت نداشتن و مشخص نبودن یک سازوکار قانونی روشنی که ضمانت اجرایی داشته باشد و هر پلتفرم فرضی دیگری را هم موظف به پیروی از آن کند، مشکل بزرگی است که باید در آینده نزدیک حل شود تا اعتماد مخاطبان به سرویس‌های اشتراک ویدئو به حالتی متعادل بازگردد.
ماجرای افزایش قیمت
مردم کشور ما در یک سال گذشته با مشکلات و تلاطم‌های باورنکردنی در بخش اقتصادی دست به گریبان بوده اند که نهایتا موجب کاهش قدرت خرید و افزایش عجیب قیمت کالا‌های مختلف شده است. در این شرایط، شیوع ویروس کرونا هم مزیدبرعلت شده تا نیاز مردم به آثار فرهنگی و محصولات صنعت سرگرمی افزایش چشمگیری پیدا کند. در این میان، شبکه نمایش خانگی که حالا مخاطبان زیادی را هم به دست آورده و دیگر نیازی نمی‌بیند که از شیوه سنتی لوح فشرده یا حتی فروش تکی محصولات استفاده کند، با روش جدیدتر حق اشتراک اداره می‌شود.
این در حالی است که حق اشتراک دو سرویس نماوا و فیلیمو، اخیرا بیش از دو برابر شده که این موضوع قبل از هر چیز به ضرر مخاطب است؛ مخاطبی که تحت فشار‌های شدید اقتصادی، حالا سخت می‌تواند جایی هم برای خرید قانونی و حلال سریال‌های خانگی در سبد کالای خانواده اش دست وپا کند. وضعیت زمانی عجیب‌تر به نظر می‌رسد که می‌دانیم شبکه خانگی روزبه روز پررونق‌تر می‌شود و در خانه ماندن مردم در تعطیلات نوروزی پیش رو از اهمیتی تاریخی برخوردار است.
افزایش محصولات و همدلی سرویس‌ها
نماوا و فیلیمو معمولا ارتباط خوبی با هم داشته اند و ضمن پیروی از سیاست‌های مشابه، با همکاری مؤثر شان در سرمایه گذاری برای سریال موفق «هم گناه» باهوش و موقعیت شناس نشان دادند. با این حال، نماوا و فیلیمو در ماه‌های اخیر به شدت دچار واگرایی شده بودند و هر کدام سعی می‌کردند با خرید امتیاز حق نشر محصولات پرمخاطب و پخش آن‌ها به صورت اختصاصی، گوی سبقت را از رقیب برباید. شبکه خانگی در دو ماه گذشته با تزریق چند محصول مهم از جمله «سیاوش»، «خوب، بد، جلف: رادیواکتیو» و «می خواهم زنده بمانم» یک گام بزرگ رو به جلو برداشته، اما دو غول بزرگ پخش سریال همچنان مشغول رقابتی تنگاتنگ هستند. در این شرایط طبیعی است که مخاطبان انتظار داشته باشند که این رقابت شانه به شانه، مطابق قواعد حاکم بر کسب و کار‌های این چنینی در بازار آزاد، در نهایت به سود مصرف کننده تمام شود.
در کمال تعجب اما، نماوا و فیلیمو، لااقل بر سر موضوع افزایش قیمت، کاملا با هم متحد شده و در یک عملیات هماهنگ، قیمت‌های خود را دو برابر کرده اند. این یعنی رقابت کاری برقرار است، اما در این کشمکش، مخاطب عملا بی پناه مانده و مجبور است هزینه بیشتری را برای مخاطب شبکه خانگی ماندن، بپردازد. حالا هر کدام از این دو سرویس یک یا چند محصول اختصاصی دارند که همین موضوع، در وهله اول، باعث می‌شود بیننده پروپاقرص سریال‌های خانگی مجبور باشد ماهیانه دو حق اشتراک پرداخت کند؛ مخصوصا حالا که در آستانه تعطیلات نوروزی هم قرار داریم و مسئولیت اجتماعی و اخلاقی هر ایرانی در خانه ماندن و سرگرم شدن با محصولات فرهنگی را ایجاب می‌کند. در این شرایط، افزایش قیمت هم مزیدبرعلت شده تا هر خانواده ایرانی، در مقایسه با چندی قبل که هنوز سریال‌های اختصاصی باب نشده بود، مجبور باشد حدود چهار برابر هزینه کند تا امکان تماشای همه سریال‌ها را داشته باشد. این یعنی نهایتا حق با مشتری نیست و بیننده اگر می‌خواهد از راه قانونی سریال ببیند، مجبور است هزینه بیشتری را به جان بخرد.
نبود آینده نگری
استدلال منطقی و تأمل پذیر مدیران دو شرکت نماوا و فیلیمو درباره شرایط اقتصادی و افزایش قیمت مابقی کالا و خدمات در کشور، جای بحث و بررسی دارد. با این حال، اگر از مناسبات تجاری قدری فاصله بگیریم و ماجرا را از بالاتر بررسی کنیم، درخواهیم یافت که دود چنین تصمیم عجیبی در نهایت به چشم فرهنگ کشور خواهد رفت. مخاطبانی که کم کم داشتند با هزینه کردن برای تماشای محصولات فرهنگی کشور خودشان به شیوه قانونی و حلال خو می‌گرفتند، با این افزایش قیمت ناگهانی یا باید هزینه بیشتری را متحمل شوند که می‌دانیم در شرایط اقتصادی فعلی، اگر غیرممکن نباشد، بسیار دشوار است و یا اینکه ناچار به مسیر‌های نادرست و ضدفرهنگی رهنمون خواهند شد.
رونق دانلود غیرقانونی یکی از نتایج اسفناک این تصمیم است که خودش را در بلند مدت نشان می‌دهد؛ زیرا حتی اگر یک خانواده ایرانی در ماه بخواهد ۳۰ قسمت سریال را هم دنبال کند و حجم متوسط هر سریال ۵۰۰ مگابایت درنظرگرفته شود، باز هزینه ترافیک اینترنت برای چنین حجمی، با معیار‌های متعارف، کمتر از نصف حق اشتراک لازم برای همین میزان تماشای قانونی در دو پلتفرم نماوا و فیلیمو خواهد بود. این را هم در نظر داشته باشید که معمولا ۳۰ قسمت سریال در یک ماه پخش نمی‌شود و اگر هم این اتفاق رخ دهد، چنین نیست که همه مشترکان، تمام سریال‌ها را قسمت به قسمت دنبال کنند؛ پس عملا پرداخت حق اشتراک صرف نمی‌کند.
این تازه طبیعی‌ترین واکنش مخاطبان به افزایش قیمت است.
یک حالت بدتر هم وجود دارد و آن این است که پس از مدتی بیننده‌های شبکه خانگی دوباره به ماهواره‌ها تمایل پیدا کنند و بشقاب‌های ماهواره‌ای که در سال‌های اخیر، به واسطه فعالیت‌های فرهنگی مختلف و در رأس آن‌ها تولید محصولات جذاب و متنوع در شبکه خانگی در حال از بین رفتن بودند، دوباره به پشت بام خانه‌ها سرازیر شوند. بیم آن می‌رود که چندی دیگر مردم مشتری شبکه‌های بی شرافتی شوند که خودشان را پایبند هیچ گونه قانون کپی رایتی نمی‌دانند و ضمن دزدیدن محتوای شبکه خانگی، مجموعه نامرغوبی از محصولات بنجل فرهنگی و حتی آثار مبتذل و مخرب را هم به خورد بیننده می‌دهند.