روز گذشته کارشناس صدا و سیما در برنامه «زنده باد زندگی» مردم را به قناعت بیشتر و نخوردن میوه به دلیل گرانی دعوت کرد. هر چند که صحبت های این کارشناس سنخیتی با اسم برنامه نداشت، اما موضع منفعلانه در قبال تورم خوراکی ها و پاک کردن صورت مساله گرانی کالاهایی است که باعث شده دو وزیر صمت و جهاد کشاورزی به دادسرای دیوان محاسبات احضار شوند. اما چرا این صحبت ها آن هم در شرایط فعلی که باید فکری به حال سبد معیشتی خانواده های کم درآمد کرد تا آنها نیز بتوانند از حداقل ها برخوردار شوند، خطرناک است؟ در حال حاضر کاهش ارزش پول ملی و تورم دو رقمی، شرایطی را به وجود آورده که سبد غذایی چندین میلیون نفر از شهروندان ایرانی، آب رفته است. بر اساس تخمین قیمتی که برخی رسانه ها از سبد غذایی که وزارت بهداشت اعلام کرده، داشتند، یک خانواده سه نفره در ماه باید ۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان هزینه کند تا سوء تغذیه نگیرد. از سوی دیگر بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار از تورم، تورم سالانه در بهمن ماه ۳۴.۲ درصد و تورم نقطه ای خوراکی در همین ماه نیز حدود ۷۰ درصد گزارش شده، بیشترین افزایش قیمت نقطه ای سبد خوراکی مربوط به «میوه و خشکبار» با ۸۸.۲ درصد و گروه «شیر، پنیر و تخم مرغ» با ۷۹ درصد است. آمارهای رسمی از «ضریب اهمیت کالاها» در سبد مصرفی افراد نیز نشان می دهد که مقوله بهداشت و درمان برای دهک اول ۴.۶۷ و برای دهک دهم تقریبا دو برابر دهک اول، حدود ۱۰ اهمیت دارد. بدین معنا که اگر مواد خوراکی کمتری توسط افراد مصرف شود، دهک های کم درآمد آسیب بیشتری از تبعات «مصرف پایین» می برند و باید هزینه های بیشتری برای درمان بیماری ها بپردازند. بنابراین تشویق به «قناعت» آن هم به این شکل در رسانه ملی، نه تنها به ادامه ناتوانی در مدیریت بازارها دامن می زند و مقصر مشکلات را نه مسوولان که زیاده خواهی مردم جلوه می دهد؛ بلکه دهک های کم درآمد را در مقابل بیماری ها آسیب پذیرتر می کند. با فرمولی که کارشناس صدا و سیما برای مقابله با گرانی ارایه داد، مردم نباید وسائل خانه و آپارتمان نیز بخرند، چراکه قیمت آنها نیز بالاست. هر چند برای خریدشان، با فرض عدم تغییر تورم و قیمت نیز باید ماه ها و بلکه سال ها پس انداز کنند.
«باید سطح توقعات مان را پایین آوریم. تا امروز سطح انتظارات کم شده ولی از این هم باید کمتر شود وگرنه زندگی حرکت نمی کند. مثلا اگر تا دیروز برنج با خورشت می خوردیم، برنج خالی سر سفره بیاوریم»؛ اینها بخشی از سخنان مطرح شده در آنتن زنده و در شرایطی است که بسیاری از اقلام مانند گوشت، مرغ و حتی آجیل از سفره های مردم حذف شده یا کمتر خریداری می شوند. مجری در ادامه از کارشناس می پرسد: «سطح توقعات مان را از گوشت و مرغ هم پایین تر آوریم؟» که پاسخ کارشناس یک «بله» قاطعانه است. ادامه می دهد که «انسان ها گرچه شایسته بهترین ها هستند اما باید خود را با حداقل های جدید عادت دهند. چه عیبی دارد که در سبد ما میوه نباشد. یک هفته میوه نخوریم چه می شود؟» هر چند این سوال از او پرسیده نمی شود که اگر هفته ها به ماه ها و بلکه سال ها منتهی شود، چه؟ او در جایی می گوید: «مرغ ۸۵ هزار تومان را نمی توان خرید و خورد». مجری نیز ضمن مخالفت با او می گوید که «مرغ ۸۵ هزار تومان نیست، قیمت ندهید. فیله مرغ این قیمت است.» کارشناس نیز مبنای نرخی که اعلام کرده، «اخبار دیروز» می داند. از همین جمله می توان دریافت که نه تنها قیمت ها در بازار را نمی داند که گویا برای انجام تبلیغ جهت عادت دادن به گرانی به رسانه ملی آمده و شاید همین نسخه کم خوردن ها را نیز در زندگی اش پیاده نمی کند. او در جایی خطاب به مجری می گوید: «خب با این قیمت ها چه کنیم؟» مخاطب این سوال نه مردم که باید مسوولانی باشند که قرار بود برای معیشت مردم چاره ای بیندیشند تا سفره ها بیش از این کوچک نشود.
در بهمن ماه سال جاری نسبت به بهمن سال تورم نقطه ای برنج ایرانی ۴۸ درصد، مرغ ۸۲.۳ درصد، گوشت گاو ۴۱.۵ درصد، شیر ۷۴.۸ درصد، تخم مرغ ۱۱۷.۴ درصد بوده است. برآوردها نشان می دهد یک خانواده چهار نفری برای خرید یک سبد مشخص از کالا شامل «۱۰ کیلو برنج ایرانی، یک کیلو گوشت گاو، یک کیلو گوشت گوسفند، یک کیلو مرغ، تخم مرغ، کره، شیر، پنیر، ماست، ماکارونی، روغن مایع، رب گوجه فرنگی، قند، شکر و چای» بدون در نظر گرفتن حبوبات باید ۹۶۳ هزار تومان هزینه کند. هر چند محتویات این سبد الزاما آن چیزی که وزارت بهداشت برای جلوگیری از سوءتغذیه اعلام کرده، نیست و شامل حبوبات و میوه و صیفی جات نیز نمی شود. بر اساس اعلام این وزارتخانه یک خانواده ۳ نفری باید در ماه میزان مشخصی از پروتئین، کربوهیدرات و مواد مغذی را مصرف کند که دچار سوءتغذیه نشود. آنچه تخمین رسانه صدا و سیما نشان می دهد، یک خانواده برای جلوگیری از سوءتغذیه باید سه میلیون و ۳۰۰ هزار تومان هزینه کند. این در حالی است که روز شنبه حداقل حقوق دو میلیون و ۶۵۵ هزار تومان اعلام شد. صحبت های مطرح شده در خصوص عادت به نخوردن چیزهای گران، بیش از آنکه عرصه را بر تصمیم سازان و سیاستگذاران اقتصادی تنگ و آنها را متوجه عواقب تصمیم هایی که می گیرند، کند؛ به دهک های کم درآمد جامعه آسیب می زند و آنها را در معرض انواع بیماری های مختلف قرار می دهد. ۶۰ میلیون نفر از جمعیت کشور واجد دریافت یارانه معیشتی هستند که حدود هفت دهک درآمدی را شامل می شود. اگر این افراد مواد مغذی کمتری مصرف کنند، در آینده باید هزینه بیشتری برای درمان خود بپردازند. با توجه به اینکه در دهک های درآمدی پایینی قرار دارند، پس ممکن است عطای درمان را به دلیل هزینه های آن بر لقای بهبود ببخشند. این وضعیت برای مردم ساکن استان های با تورم و بیکاری بالا، به مراتب بدتر خواهد بود. بر اساس اعلام مرکز آمار، ضریب اهمیت بهداشت و درمان در دهک اول ۴.۶۷ است در حالی که این ضریب برای دهک دهم حدود ۱۰ و برای متوسط کشور نیز ۷.۱ گزارش شده است؛ به عبارت دیگر دهک های کم درآمد در مواجهه با بیماری، آسیب پذیرتر هستند و دعوت به نخوردن تنها بر سفره آنها تاثیر می گذارد و بیماری های جسمی و البته روانی برای شان به وجود می آورد.
آنچه در ادبیات اقتصادی و محافل مختلف به عنوان راهکاری برای مقابله با گرانی مطرح می شود؛ نخوردن و نخریدن تنها به بدتر شدن شرایط و افزایش شیب قیمتی کالاها انجامیده است. به عنوان مثال و با استناد به گزارش های مرکز آمار، متوسط هزینه خانورا شهری در سال ۹۰ حدود ۱۳ میلیون تومان بود که در سال ۹۸ به ۴۷ میلیون تومان افزایش یافت؛ ۲۶۱ درصد جهش. هر چند عمده این هزینه ها برای خوراکی و مسکن بوده به گونه ای که در سال ۹۸، ۶۱ درصد هزینه ها مربوط به این دو گروه کالا بوده است. اما نکته نگران کننده تر سهم دو درصدی گروه کالایی تفریح، سرگرمی و خدمات فرهنگی است که می تواند در آینده ای نزدیک آن را به طور کلی از سبد مصرفی خانواده ها حذف کند. در این صورت هر درآمدی مستقیما به کالاهایی ختم می شود که جزو نیازهای اولیه افراد است.
منبع:اعتماد
اینجا ببینید:
افشاگری داماد خانواده انصاریان از قصور پزشکی در فوت «علی انصاریان» + فیلم
معاون وزیر صمت: اگر میوه گران است، نخرید! + فیلم
واکنش مجری تلویزیون به صحبتهای معاون وزیر درباره گرانی میوه + فیلم
ماجرای ازدواج دختر و پسر ۷ و ۸ ساله در کازرون + تصاویر