این روز‌ها حضور مهمان ناخوانده‌ای به نام ویروس کرونا همه ما را کلافه کرده است. بیایید یک نگاه سرسری به تاریخ بیندازیم تا بفهمیم که آیا بشر روز‌های سخت‌تر از این را هم پشت سر گذاشته است یا خیر.
فاطمه آصفی | شهرآرانیوز - این روز‌ها حضور مهمان ناخوانده‌ای به نام ویروس کرونا همه ما را کلافه کرده است. چه درگیر این ویروس شده باشید، چه ترس و واهمه ابتلا به آن را داشته باشید، چه عزیزی را به علت این ویروس از دست داده باشید و چه فقط آمار قربانیان روزانه را بررسی کنید، به هرحال فشار روحی این روز‌های عجیب را حس کرده‌اید، سختی‌هایش را به خاطر سپرده‌اید و بعد‌ها از آن، حرف‌ها خواهید زد. جدا از همه این‌ها، ازدست‌دادن شغل، کسادی بازار و مشکلات اقتصادی هم که بدجور این روز‌ها را آخرالزمانی کرده است.
حالا اگر حسابی هم اهل رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی باشید، محدودشدن دورهمی‌های فامیلی و دوستانه، سفرنرفتن و تعطیلی مراکز تفریحی هم که دیگر هیچ، به قول حافظ (البته با کمی تغییر): «بگذار زین غصه بگذرم که سخن می‌شود بلند...» همه مشکلاتی که همه‌گیری کووید ۱۹ در کاسه ما گذاشت، برای هر کسی نان نداشت، بازار فیلم‌ها و کتاب‌های آخرالزمانی را حسابی داغ کرد. می‌خواستیم زندگی این روزهایمان را لابه‌لای فیلم‌ها و کتاب‌ها پیدا کنیم یا از پیشگویی‌های آن‌ها سر دربیاوریم. شاید هم به‌دنبال فهمیدن زندگی و سرگذشت انسان‌هایی بودیم که در روزگار وبا و طاعون و جنگ و قحطی، زندگی را زندگی کردند. به‌هرحال هرچه بود و هر چه هست خیلی‌هایمان فکر می‌کنیم در بدترین وضعیت تاریخ بشریت هستیم و دیگر به آخر دنیا رسیده‌ایم.
کاندیدا‌های بدترین سال تاریخ بشر
بیایید یک نگاه سرسری به تاریخ بیندازیم تا بفهمیم که آیا بشر روز‌های سخت‌تر از این را هم پشت سر گذاشته است یا خیر. طبق آنچه در تاریخ ثبت شده است، در سال ۱۳۴۹ میلادی طاعون سیاه جان نیمی از جمعیت اروپا را گرفت. سال ۱۵۲۰ میلادی آبله آمریکا را نابود کرد و ۶۰ تا ۹۰ درصد ساکنان این قاره را کشت. سال ۱۹۱۸ آنفلوانزای اسپانیایی باعث مرگ ۵۰ میلیون نفر شد و سال ۱۹۳۹ و شروع جنگ‌جهانی دوم به‌عنوان مرگ‌آورترین جنگ تاریخ بشر ازجمله کاندیدا‌های بدترین دوره تاریخ بشر هستند، اما این فهرست به همین‌جا ختم نمی‌شود و سیمرغ بلورین بدترین سال تاریخ بشر را دانشمندان و تاریخ‌دانان به حوادث سال ۵۳۶ میلادی تقدیم می‌کنند که به گفته پروفسور مایکل مک‌کورمیک، یکی از مورخان متخصص در تاریخ قرون وسطا از دانشگاه هاروارد، این سال آغاز بدترین دوره تاریخ بشر بود.
زمین در حصار تاریکی و سرما
چه‌چیز باعث شد تا پروفسور مک‌کورمیک و تیم دوازده‌نفره‌اش به این سال، عنوان بدترین سال را بدهند؟ خود او این‌گونه می‌گوید: تصور کنید در بهار و زمانی که انتظار می‌رود همه‌چیز گرم شود، ناگهان خورشید محو گردد، نور آن هنگام ظهر شبیه نور ماه شود و از گرما خبری نباشد. این سال اگر بدترین سال تاریخ بشریت نباشد، بی‌گمان آغاز مرحله‌ای است که زندگی بسیار دشوار بوده است.
پروخوپیوس، تاریخ‌دان بیزانسی، حدود سال ۵۳۶ میلادی در اطراف سیسیلی در سفر بود که متوجه مشکلاتی در هوا شد. او درباره خورشید توضیحات عجیب و تأمل‌برانگیزی یادداشت کردهاست، مانند: «در طول سال روشنایی خورشید مانند ماه بود.»
مایکل سوری، کاتب بیزانسی، بعد‌ها درباره این دوره تاریخی نوشت: «تاریکی خورشید ۱۸ ماه به طول انجامید و هرروز خورشید به مدت ۴ ساعت در آسمان می‌درخشید و این نور بیش از یک سایه لرزان نبود.»
نبود نور مستقیم خورشید پیامد‌های سختی به همراه داشت. مثلا اینکه تابستان آن سال آن‌قدر هوا سرد شده بود که در چین برف بارید. محصولات کشاورزی هم که به مدت یک‌سال نوری دریافت نکرده بودند، نابود شدند و این یعنی آغاز یک قحطی و خشک‌سالی بزرگ در کره زمین. رفتار جنونآمیز آب‌وهوا در چین فقط به بارش برف محدود نشد. نان شی، وقایع‌نگار قرن ۶، گزارش کرد که ماده خاکسترمانندی به رنگ زرد از آسمان می‌بارید و هوا سرشار از گردوغبار بود.
در بخشی دیگر از کره زمین نیز که تمدن «موچه» در آن ساکن بود، سامانه آبوهوایی عجیبی باعث گرم‌شدن آب‌ها و ازبین‌رفتن ماهی‌ها شد. این آب‌وهوای عجیب باعث سیلاب‌های سهمگینی شد و ضربه شدیدی به کشاورزی مناطق درگیر این آب‌وهوا وارد کرد.
طاعون، هدیه عصر تاریکی به بشر
مشکلات و سختی‌های آن سال‌ها به همین‌جا ختم نشد. جسم ضعیف مردمی که با قحطی دست‌وپنجه نرم می‌کردند و کمبود ویتامین دی داشتند، آن‌ها را مستعد انواع و اقسام بیماری‌ها کرد و این‌گونه بود که موش‌های ناقل طاعون، کلکسیون بدبختی‌های آن‌ها را تکمیل کردند. طاعون سال ۵۴۱ میلادی به‌سرعت میان مردم گسترش پیدا کرد و از پایین‌ترین طبقه اجتماعی تا کاخ پادشاهی را در برگرفت. شهر‌ها بوی تعفن گرفتند. زیرا دیگر جایی برای دفن اجسادی که حدود ۵۰ میلیون نفر تخمین زده شده وجود نداشت و ناچار دریا میزبان جسم بیجان طاعونی‌ها بود. سروکله آن مه مرموز در سال ۵۳۶ در سال‌های ۵۴۰ و ۵۴۷ میلادی باز هم پیدا شد. دمای سیاره زمین بین ۱.۶ تا ۲.۵ درجه سلسیوس کم شد و سراسر نیم‌کره شمالی در تاریکی و سرما فرورفت. به همین سبب تاریخ‌دانان نام برازنده‌ای برای اواسط قرن ششم انتخاب کرده‌اند؛ «عصر تاریکی»
راز سربه‌مهر اتفاقات سال ۵۳۶ میلادی
علت اتفاقات آن سال‌ها تا مدت‌ها یک معما بود تا اینکه پروفسور مک‌کورمیک همراه با گروهی از محققان دانشگاهی تصمیم گرفتند با استفاده از روش علمی بدترین سال تاریخ بشر را انتخاب کنند و این‌گونه بود که پرده از اتفاقات مخوف آن سال‌ها برداشته شد. محققان با تحلیل بقایای آتشفشانی از آتشفشان ایسلند که در قلب نمونه‌های یخچال‌های طبیعی قرار داشت، تأیید کردند که یک رویداد آتشفشانی در حدود سال ۵۳۶ میلادی بخش عظیمی از نیم‌کره شمالی را در تاریکی مطلق فروبرده و یک فاجعه جهانی را رقم زده است. آن‌ها همچنین با مشاهده حلقه‌های درخت متوجه دوره زمانی در حدود قرن ۶ شدند که رشد درختان به‌علت سردشدن زمین کند شده بود. اما اوضاع همیشه این‌طور نماند و رو به بهبودی رفت. این سال را بدترین سال تاریخ بشر نام نهاده‌اند، اما مردمانش به روش‌های خوبی برای مدیریت منابع غذایی رسیده بودند. این سیاره شاهد اتفاقات و آسیب‌هایی زیادی بوده و همیشه نشان داده است روز‌های خوب در راه‌اند.