عاطفه همایونی | شهرآرانیوز؛ احتمالا به خاطر دارید که هم زمان با گسترش ویروس کرونا در سراسر جهان، گمانه زنی‌ها درباره منشأ این ویروس نیز گسترش یافت. برخی باور داشتند که ویروس کرونا از آزمایشگاهی به بیرون درز کرده است. عده‌ای دیگر معتقد بودند کرونا احتمالا یک سلاح بیوشیمیایی است. این گمانه زنی‌ها شرایط مناسبی را برای تئوری‌های توطئه فراهم کرد و در غیاب تحقیقات علمی و دانش کافی در این زمینه، حدس وگمان‌ها درمیان مردم عادی و شخصیت‌های آکادمیک رونق گرفت؛ در برنامه‌های تلویزیونی، استادانی که هیچ مدرک و آموزشی در زمینه ویروس شناسی نداشتند، کارشناس معرفی می‌شدند و حتی کاربران ناشناس شبکه‌های اجتماعی به عنوان منابعی آگاه اظهارنظر می‌کردند. ادعا‌ها فراوان بود و شواهد تصدیق کننده بسیار ضعیف، اما درمیان افرادی که بر تئوری‌های توطئه خود بسیار اصرار می‌ورزیدند، نام یک فرد بیش از سایرین خودنمایی می‌کرد؛ لوک مونتانیه، ویروس شناس مشهور فرانسوی.
در ماه‌های اولیه شروع همه گیری کرونا، مونتانیه در مصاحبه با یک شبکه معتبر فرانسوی ادعا کرد که ویروس کرونا، ویروسی دست کاری شده است. او در این مصاحبه با استناد به تحقیقات ناقص دانشمندان هندی گفت: «من اولین نفر نیستم، گروهی از محققان هندی، پژوهشی را منتشر کرده اند که نشان می‌دهد ژنوم کامل ویروس کرونا، توالی ژنتیکی ویروس دیگری است: ویروس اچ آی وی.» پس از این مصاحبه، مونتانیه در یک پادکست علمی، ادعا کرد که ویروس کرونا در یک «حادثه صنعتی» از آزمایشگاه شهر «ووهان» چین به بیرون درز کرده است. او حتی به صراحت گفت که محققان آزمایشگاه «ووهان»، در مراحل ساخت واکسن ایدز، مواد ژنتیکی آن را به ویروس کرونا افزوده اند.
با گسترش استناد‌ها بر این مقاله هندی به خصوص در شبکه‌های اجتماعی، گروهی از محققان که بر روی توالی‌های ویروسی پژوهش می‌کردند، با مقایسه ویروس اچ آی وی با ویروس کووید ۱۹ به این نتیجه رسیدند که این دو ویروس هیچ وجه اشتراکی ندارند و با قاطعیت اعلام کردند که ویروس کرونا، توالی ژنتیکی ویروس اچ آی وی نیست. علاوه بر این، کمی بعد در مقاله‌ای که در ژورنال نیچر مدیسین (Nature Medicine) منتشر شد، پژوهشگران با تجزیه و تحلیل ژنوم ویروس کرونا نتیجه گرفته بودند که ویروس کووید ۱۹ نه یک ساختار آزمایشگاهی است و نه یک ویروس دست کاری شده.
اما چرا مطرح شدن این ادعا‌های نادرست ازسوی لوک مونتانیه آن قدر بحث برانگیز شد و بسیاری از دانشمندان و پژوهشگران معاصر را متعجب کرد؟ ۳۸ سال پیش در بحبوحه گسترش بیماری ایدز در جهان و تلاش پژوهشگران برای یافتن منشأ این بیماری، در چنین روزی لوک مونتانیه اعلام کرد که بیماران مبتلا به ایدز به ویروسی به نام اچ آی وی آلوده می‌شوند. البته یک گروه تحقیقاتی به رهبری رابرت گالو، پژوهشگر آمریکایی، نیز در همان تاریخ یعنی ۲۰ مه ۱۹۸۳، به طور مستقل ادعا کرد که عامل بیماری ایدز یک ویروس جدید است.
این دو محقق با کشف ویروس اچ آی وی، تحولی حیاتی در علم پزشکی پدید آوردند. ۲۵ سال پس از این کشف بزرگ، مونتانیه به همراه همکارش، فرانسوا باره سینوسی، جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۲۰۰۸ را دریافت کرد. مونتانیه، سال‌ها پژوهشگر انستیتو پاستور در پاریس بود.
حالا شاید درک اهمیت ادعا‌های نادرست مونتانیه درباره ویروس کرونا آسان‌تر شده باشد. البته او در سالهای اخیر ادعا‌های بحث برانگیر زیادی را مطرح کرده است. حمایت مونتانیه از همیوپاتی (یا همسان درمانی که یک شیوه درمان شبه علمی به حساب می‌آید)، مخالفت او با واکسیناسیون‌های همگانی و ادعای نابخردانه اش درباره امواج الکترومغناطیسی که از دی ان‌ای ساطع می‌شوند، همگی موج انتقاد‌ها را به سوی وی روانه کردند. هنگامی که در اوایل قرن بیستم، اعتبار مونتانیه میان همتایانش از بین رفت، آژانس‌های علمی در سراسر اروپا تقاضا‌های وی برای دریافت کمک مالی را رد کردند و او دیگر سرمایه‌ای برای پیگیری ایده‌های خود نداشت. سرانجام مونتانیه، اروپا را به مقصد چین ترک کرد. او در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۱۰ می‌گوید که «برای فرار از وحشت فکری» از اروپا بیرون آمده است.
هم اکنون او تمام وقت در دانشگاه «شانگ‌های جیاتونگ» در چین فعالیت می‌کند. ادعا‌ها و نظریه‌های اخیر مونتانیه، واکنش شدید بسیاری از چهره‌ها و پژوهشگاه‌های علمی را به همراه داشته است، اما فراموش کردن این واقعیت بزرگ که مونتانیه، ویروس عامل بیماری ایدز را کشف کرده است، کار آسانی نیست. از زمان کشف ویروس اچ آی وی و تحقیقات گسترده درباره آثار مخرب این ویروس در بدن انسان، بسیاری از مبتلایان تاحدودی موفق شدند مانند یک فرد عادی به زندگی خود ادامه دهند. امیدواریم که تحقیقات برای تهیه واکسن ایدز در عصر ما به ثمر برسد و افرادی مانند مونتانیه، فرانسوا باره سینوسی و رابرت گالو، نتیجه نهایی پژوهش‌های خود را به چشم ببینند.
منبع: اوکلندپرس، بریتانیکا، ساینس