چگونه می‌توانید در بازار رمزارزها شت‌کوین‌ها را بشناسید و از سرمایه تان محافظت کنید؟
علیرضا وفایی نیا | شهرآرانیوز؛ هنوز ۳ ماه از معرفی مجموعه کریپتولند به عنوان بهترین سایت کسب وکار ایران در جشنواره وب و موبایل کشور نگذشته بود که هفته گذشته بنیان گذار این مجموعه به جرم کلاهبرداری و اخلال در نظام اقتصادی دستگیر شد. این مجموعه که در زمینه تبادل رمزارزها فعالیت می‌کرد، در پوشش این فعالیت یک رمزارز بدون پشتوانه و ارزش با نام BRG را ایجاد و با وعده سود‌های نجومی، اقدام به فروش آن با قیمت‌های غیرواقعی کرده بود. اما BRG تنها رمزارز بی ارزش یا به اصطلاح شت کوین موجود نیست و در این بازار هزاران نمونه مشابه مثل آن وجود دارد. حالا که تب ورود به بازار ارز‌های دیجیتال در کشورمان بالا گرفته، در این مطلب می‌خواهیم نگاهی بیندازیم به تاریخچه شت کوین‌ها و راه‌هایی که می‌توانید آن‌ها را بشناسید و سرمایه تان را با خرید این ارز‌های بی ارزش به باد ندهید.
تاریخچه توکن‌های بی ارزش
«توکن» رمزارزی است که شبکه بلاک چین مستقل برای خود ندارد و روی شبکه‌های دیگر مانند اتریوم عرضه می‌شود. در بین هزاران رمزارزی که امروزه در حال خرید و فروش هستند، حدود ۹۰ درصد را توکن‌ها تشکیل می‌دهند، اما آگاهی مردم از توکن‌ها شاید به وسعت آن‌ها در دنیای رمزارزها نباشد. متأسفانه آسان بودن ایجاد توکن‌های بی ارزش و بدون کاربرد، بستری برای کلاهبرداری هم فراهم کرده است و گاهی کلاهبرداران سعی می‌کنند توکن‌هایی را که هیچ ارزشی ندارند با تبلیغ و دادن وعده‌های دروغین، به افراد ناآگاهی که قصد دارند یک شبه در بازار ارز‌های دیجیتال ثروتمند شوند بفروشند. بدون اغراق می‌توان گفت بیش از ۹۰ درصد توکن‌های بازار هدف و کاربرد خاصی ندارند و تنها برای پرکردن جیب توسعه دهندگان عرضه شده اند.
در سال ۲۰۱۷، پروژه‌های کلاهبرداری زیادی با وعده‌های عجیب وغریب وارد میدان شدند و هرکدام با پیش فروش توکن‌های خود به سرمایه گذاران ناآگاه چند میلیون دلار پول به جیب زدند.
در سال ۲۰۱۸ با ترکیدن حباب بازار، همه آن توکن‌ها به فراموشی سپرده شدند و هرگز نتوانستند حتی به قیمت اولیه خود برسند.
در ابتدا سرمایه گذاران به ایده‌های مرتبط با این توکن‌ها بی توجه بودند و به نبود پروژه یا پروژه‌های پرخطر در پشت توکن‌ها اهمیت ندادند.
به هم خوردن تعادل در عرضه و تقاضا سبب شد حباب زیادی در قیمت توکن‌ها به وجود بیاید و قیمت آن‌ها به سرعت بالا برود. پروژه‌های عجیب و غریب پشت توکن‌ها هم نتوانست مردم را مجاب کند که دل به این نوع از رمزارزها نبندند، و آن‌ها در شرکت‌هایی با ایده‌های بی معنی سرمایه گذاری کردند.
برای مثال، هدف از عرضه اولیه PAquarium ساخت بزرگ‌ترین آکواریوم جهان بود که در آن سرمایه گذاران می‌توانستند از توکن‌های خودشان برای تصمیم گیری درباره اینکه این آکواریوم کجا ساخته شود استفاده کنند و به آن‌ها سهمی از سود‌های ناشی از راه اندازی آکواریوم داده می‌شد.
نمونه بعدی عرضه اولیه توکن XmasCoin بود که برای یک «پروژه مرموز» سرمایه جذب کرد و هیچ گاه مشخص نشد این پروژه چه بوده است.
توکن ASTRCoin یکی از خنده دار‌ترین توکن‌های موجود در بازار سرمایه گذاری بود که دارندگان این توکن در واقع بخشی از فضای ۶۰۰ هزار سیارک شناسایی شده در کهکشان راه شیری را صاحب می‌شدند.
Wiki token هم یکی از پروژه‌های نابودشده رمزارزهاست که بر اساس آن قرار بود دارندگان این توکن بخشی از دانش مخفی درباره رمزارزها را به دست بیاورند. این توکن اگرچه ظاهری موجه و آموزشی داشت، در ادامه نتوانست چیزی به دارندگانش عرضه کند.
اوج سرمایه گذاری‌ها در عرضه اولیه سکه در ژوئن ۲۰۱۷ بود که در مجموع به ۲۰۰ میلیارد دلار رسید، اما بعد از آن تب و تاب خرید توکن‌ها از بین رفت.
در ادامه، حباب بازار توکن‌ها ترکید و روزبه روز از قیمت آن‌ها کاسته شد به طوری که قیمت آن‌ها به صفر رسید و خیلی از آن‌ها برای همیشه از بین رفتند.
بعد از آنکه سازندگان توکن توانستند مقدار زیادی از این رمزارزها را به مردم عادی بفروشند، سرمایه بخش زیادی از مردم از بین رفت و تنها پدیدآورندگان این ارز‌های دیجیتالی بی ارزش بودند که در این بین ثروتمند شدند.
تکرار جنون شت کوین‌ها
گرایش‌های چندساله اخیر ایرانیان به توکن‌ها می‌تواند زنگ خطری را به صدا در بیاورد و تجربه ۴ سال گذشته اروپا را برای کشورمان رقم بزند.
امروز و با توجه به تبی که برای ورود به بازار رمزارزها شکل گرفته است، ارز‌های دیجیتالی ناشناخته‌ای را می‌بینیم که در مدتی کوتاه، ارزش آن‌ها بدون هیچ منطقی چندصدبرابر می‌شود. در این وضعیت، می‌توان پیش بینی کرد که افراد زیادی که دانش کافی در زمینه ارز‌های دیجیتال ندارند، با دیدن چنین سودهایی، وسوسه شوند و ریسک ورود به این بازار را بپذیرند. هرچند در نهایت تجربه نشان داده است بیشتر این افراد بازندگان بازار شت کوین‌ها خواهند بود و سرمایه‌های خود را از دست خواهند داد.
موضوعی که این مشکل را دو چندان می‌کند نبود قوانین و نظارت‌های مشخص در این حوزه است. مثلا مجموعه کریپتولند که هفته گذشته بنیان گذارش به جرم اخلال در نظام اقتصادی کشور دستگیر شد، به مدت ۳ سال در کشورمان مشغول فعالیت بود و در جشنواره‌های مختلف مورد تقدیر قرار می‌گرفت و تراکنش‌های مالی کاربرانش را هم از درگاه شاپرک و سیستم بانکی رسمی کشور انجام می‌داد. همه این مسائل برای خیلی از مردم نشانه‌ای از قانونی بودن فعالیت این مجموعه بود در حالی که امروز و با بسته شدن این مجموعه، هزاران نفر سرمایه‌های خود را ازدست رفته می‌بینند یا دست کم برای برگرداندن بخشی از پولشان باید هفته‌ها و ماه‌ها پیگیری کنند.
پس حالا که هنوز چهارچوب‌های مشخص نظارتی در این بازار حاکم نیست، شاید بهترین کار قبل از سرمایه گذاری در حوزه رمزارزها، شناخت حداقلی از ویژگی‌های توکن‌های بی ارزش باشد.
شت کوین‌ها ویژگی‌های مشترکی دارند که با کمی تحقیق و مطالعه، می‌توانید آن‌ها را تشخیص دهید.
راه‌های شناسایی شت کوین‌ها چه کاربردی دارد؟
رایج‌ترین روشی که پروژه‌های کلاهبرداری برای جذب سرمایه گذاران جدید استفاده می‌کنند، ایجاد مشکلی است که حتی وجود خارجی نیز ندارد.
تقریبا ۹۹ درصد کوین‌های موجود در بازار ادعا می‌کنند مسئله بزرگی را حل می‌کنند، اما آیا واقعا این مسئله است؟ به احتمال زیاد نه.
قیمت نشانه کیفیت نیست
تصورغلط رایج برای سرمایه گذاران جدید این است که افزایش قیمت به معنای این است که یک ارز دیجیتال باارزش است.
بیت کانکت (Bitconnect) بیش از ۵۰۰۰ درصد رشد داشت و بسیاری تصور می‌کردند که سرمایه گذاری پرسودی انجام داده اند، اما هنگامی که حباب آن در سال ۲۰۱۷ ترکید، صاحبان آن کلاهبرداری کردند و میلیون‌ها سرمایه گذار را بدون هیچ سرمایه‌ای باقی گذاشتند. تنها به این دلیل که قیمت یک کوین ۱۰۰ یا ۱۰۰۰ درصد بالا رفته است به معنای خوب بودن آن نیست. نمی‌توانیم این واقعیت را نادیده بگیریم که بیشتر سرمایه گذاران دانش کافی در حوزه رمزارزها ندارند و هیچ مهارت دیگری جز اینکه از ترس از دست دادن فرصت سرمایه گذاری سودآور روی یک دارایی سرمایه گذاری کنند ندارند.
تیم ناشناس
یک تیم ناشناس بسیار نگران کننده است. اگر یک تیم معمولی در حال انجام یک پروژه عادی باشد، هیچ دلیلی برای پنهان بودن وجود ندارد مگر اینکه بخواهد چیزی را مخفی کند.
هرگز نباید در پروژه‌ای که چهره و اعتبار صاحبان آن را نمی‌شناسید سرمایه گذاری کنید. قبل از سرمایه گذاری در یک رمزارز، درباره تیم سازنده آن تحقیق کنید و مطمئن شوید که افراد مطمئن و حرفه‌ای پشت پروژه آن قرار دارند.
البته هم زمان حواستان باشد که توسط تیم بزرگی از مشاوران گول نخورید. بسیاری از مشاوران تنها به خاطر اسم و به دلیل اینکه هزینه زیادی دریافت می‌کنند آنجا هستند.
طرح‌های شبه پانزی
بسیاری از انجمن‌های کوین‌های خاص همیشه در حال تبلیغ کردن کوین در چندین فروم اینترنتی هستند. این رفتار یک ذهنیت گروهی است که سرمایه گذار از آن پیروی و کوین را برای دیگران تبلیغ می‌کند تا آن را خریداری کنند و باعث بالا رفتن قیمت می‌شود.
این کار که بیشتر در کلاهبرداری‌های پانزی استفاده می‌شود، در اصطلاح «شیلینگ» کردن نامیده می‌شوند و به حالتی گفته می‌شود که فرد یا افرادی از محصول و خدمات خاصی تعریف و تمجید و این گونه وانمود می‌کنند که خود مشتری آن محصولات یا خدمات خاص هستند، اما در واقع با فروشندگان آن محصولات و خدمات ارتباط نزدیکی دارند و برای بازارگرمی و منافع شخصی خود، اقدام به تبلیغات می‌کنند. این قضیه در جهان ارز دیجیتال هم وجود دارد و عده‌ای با استفاده از این روش به بالا بردن غیرواقعی ارزش کوین‌ها اقدام می‌کنند.
اگر کوین ارزش واقعی داشته باشد، سرانجام با گذشت زمان سرمایه گذاران جدیدی را به خود جذب می‌کند و طبیعتا قیمت آن افزایش می‌یابد. پس نیازی نیست دارندگانش برای رسیدن به سود حتما افراد جدیدی را تشویق به خرید آن بکنند.
زمان ایجاد شدن و ارزش بازار
این ۲ مورد از نکات اولیه‌ای هستند که هنگام تحقیق درباره یک ارز دیجیتال باید به آن‌ها نگاه کنیم. با نگاه به سن یک کوین می‌توان تشخیص داد که آیا وعده‌های خود را برآورده کرده است یا خیر. در مجموع بهتر است از کوین‌های جدید اجتناب کنید، زیرا هنوز نمی‌توانیم ارزیابی دقیقی از شرکت آن داشته باشیم. به هر نمودار سهام فناوری‌های برتر نگاه کنید و ببینید چند سال طول کشیده است تا آن‌ها به جایی که امروز هستند برسند. این مسیر گاهی چند دهه زمان می‌برد.
بسیاری از کوین‌ها تنها چند ماه است که به وجود آمده اند. با وجود این، مردم پس انداز زندگی خود را در آن‌ها سرمایه گذاری کرده اند. واقعیت این است بخش زیادی از آن‌ها سرمایه خود را از دست می‌دهند.
ارزش بازار مؤلفه دیگری است که باید به آن نگاه کرد. کوین‌هایی که تقریبا چند میلیون دلار سرمایه دارند، به راحتی با سفارش‌های خرید جدید دچار نوسان قیمت می‌شوند. پس بهتر است روی کوین‌هایی که نقدینگی، حجم معاملات و دیگر مشخصات پایه‌ای مهم را دارند سرمایه گذاری کنید.
فریب اینفلوئنسر‌ها را نخورید
بسیاری از صفحات بزرگ در توییتر، شت کوین‌هایی با ارزش بازار پایین را تبلیغ می‌کنند. احتمالا تعداد زیادی از کوین مذکور به آن‌ها پرداخت می‌شود و به همین دلیل هواداران خود را به خرید این کوین‌ها تشویق می‌کنند و این گونه آن‌ها و توسعه دهندگان شت کوین‌ها جیب‌های خود را پر می‌کنند.
این مورد در بسیاری از حساب‌های بزرگ اتفاق افتاده است و متأسفانه مردم خیلی زود این اتفاقات را فراموش می‌کنند. کسی که اعتباری از طریق اینترنت کسب کرده است نباید تصمیم شما را هنگام سرمایه گذاری در یک پروژه تعیین کند.
نداشتن وایت پیپر
تقریبا همه پروژه‌هایی که از طریق ارز‌های رمزنگاری شده به مرحله عمل رسیده اند، از بیت کوین تا هزاران توکن و رمزارز دیگر، همگی دارای یک وایت پیپر هستند. نکاتی که در یک وایت پیپر به آن اشاره می‌شود، معمولا شامل هدف پروژه، زمان بندی انجام پروژه، زمان و تاریخ شروع جذب سرمایه، اعضای تیم و تجارب آن ها، نقشه راه و نحوه عملی کردن طرح است. این مقالات معمولا در دسترس عموم قرار می‌گیرد و با مطالعه می‌توان اطلاعات زیادی راجع به طرح یا ایده آن به دست آورد. برای مثال، وایت پیپر بیت کوین در سال ۲۰۰۸ توسط خالق آن، ساتوشی ناکاموتو، در دسترس همگان قرار گرفت و هم چنان نیز موجود است.
تشخیص یک کوین بی ارزش با مطالعه وایت پیپر آن کار آسانی است. اگر با یک شت کوین طرف باشید، یا اصولا وایت پیپری به معنای کامل مشاهده نمی‌کنید یا با مطالعه آن می‌بینید اصولا پروژه هدف منطقی و ارزشی ندارد.