یلدا مهدوی - انگار تقابلی شده است میان مرز سرسبز در یک سوی جاده، با زردی مسیر طرف دیگر جاده که با فنسی فلزی و پیوسته از یکدیگر جدا شده است. در این مسیر زیبای پرپیچ وخم، درختانی زیبا و نمایی سبز را می‌بینیم که دلبری خاصی به مسیر عبور ما داده است. صبح و هوای ابری و پیچ وخم جاده و نسیمی خنک با بوی نم صبحگاهی درآمیخته است. حس وحال عبور از جاده‌های شمال در جنوبی‌ترین نقطه مشهد حس خوب و دل نوازی است.
مسیر کمربند سبز جنوبی مشهد از بولوار لادن شروع می‌شود؛ جاده‌ای صاف و سبز با لکه‌هایی زردرنگ که تا بالای کوه و ارتفاعات جنوبی مشهد ادامه دارد. محدوده‌های زردرنگ، قسمت‌هایی از کوه است که هیچ درخت و گیاهی ندارد و به همراه خار و خاشاک آن محدوده پشت فنس‌ها جدا شده است. این لکه‌های زردرنگ هر از گاهی میان سبزی درختان پدیدار می‌شود و تا بالای کوه، در قسمت‌های مختلف مسیر وجود دارد. تفاوتی که در ذهن رهگذران، ناخواسته کوه را به ۲ بخش عمومی سبز و بخش خصوصی پشت فنس‌ها تقسیم می‌کند. با این حال دورنمای مشهد از این بالا و از میان همین بخش‌های خصوصی و عمومی زیباست.
قرار است کمربندی سبز دور تا دور مشهد را بگیرد؛ کمربندی که به گفته مسئولان شهری با ایجاد یک جنگل «دست کاشت»، مانعی برای توسعه افقی شهر و حاشیه نشینی در اطراف مشهد است. مدیر اداره کمربند فضای سبز شهرداری مشهد به ما می‌گوید: اَبَرپروژه کمربند سبز مشهد قرار است دور تا دور مشهد و در وسعتی ۲۹ هزار هکتاری کشیده شود. به گفته سیدمرتضی مرجانی، وسعت کمربند سبز مشهد در محدوده ارتفاعات جنوبی ۱۹ هزار هکتار است.
کاشف جاده سبز
مسیر اول کمربند سبز و دسترسی به ارتفاعات جنوبی از م خیابان لادن ۸۴ آغاز می‌شود. جاده‌ای صاف، اما با پیچ وخم فراوان، تنها مسیر دسترسی به بام مشهد است. در دو طرف جاده درختان کاج قد علم کرده اند. کل مسیر و جاده پیچ وتاب‌های فراوانی دارد و به دلیل همین پیچ وتاب ها، فقط مسیر رفت در این جاده مهیا شده و برای مسیر برگشت راه دیگری درنظر گرفته شده است. کل مسیر دسترسی به بلندی‌های مشهد یک طرفه است تا خودرو‌های عبوری در مسیر رفت وآمد و به دلیل پیچ وخم جاده دچار مشکل نشوند.
هرچقدر در مسیر جاده بالاتر می‌رویم، نمای مشهد و ساختمان هایش بیشتر خودنمایی می‌کند. کنار جاده خودرویی پارک است و چند مرد بساط صبحانه را پهن کرده اند. یکی از آنان خودش را اسدی معرفی می‌کند و می‌گوید: چندی‌پیش به صورت اتفاقی متوجه این مسیر شدم؛ واقعا فضای خوبی دارد. کوه و جاده پر از درخت و واقعا زیباست. جاده‌ای که درنظر گرفته شده، صاف و یکدست است و در حاشیه اش درختان زیادی کاشته شده و فضای سبز مطلوبی ایجاد کرده اند.
او ادامه می‌دهد: مردم زیاد اینجا را نمی‌شناسند، اما من از زمانی که اینجا را پیدا کردم بار‌ها به این مکان آمده ام.
یکی دیگر از آن‌ها نیز به دسترسی و نزدیکی این محدوده به شهر اشاره کرده و می‌گوید: کجا می‌توان رفت که در کمتر از نیم ساعت خودمان را به کوه و بالای کوه برسانیم؟! خوبی این جاده همین زیبایی آن است. پیچ وخم جاده با درختان سبز دو طرفش این جاده را بسیار زیبا کرده است.
لکه‌های زرد میان درختان سبز
کمی جلوتر یکی از کارگران، لوله‌های آب را که پای درختان گذاشته اند جابه جا می‌کند. همان طور که کارش را انجام می‌دهد از چرایی جداشدن بخش‌هایی از کمربند به وسیله فنس، این گونه می‌گوید: این قسمت‌ها مربوط به سپاه و ارتش است. برای آبیاری درختان هم تا حالا مشکلی نداشته ایم و با این لوله‌ها آب را تا پای همه درختان رسانده ایم که خشک نشود.
در بخش‌هایی از مسیر تابلو‌هایی با این مضمون نصب شده است که «شورای حفظ حقوق بیت المال، حفاظت و امنیت این مسیر را برعهده دارد». مسیر جاده همچنان ادامه دارد و در قسمت‌هایی از آن آلاچیق و نمازخانه درنظر گرفته اند. یکی از مأموران حفاظت فیزیکی نیز به استقبال مردم در روز‌های پنجشنبه و جمعه اشاره می‌کند و می‌گوید: ساعت ۶ صبح جمعه اگر اینجا بیایید، جمعیتی را می‌بینید که این مسیر را برای کوه پیمایی انتخاب کرده اند.
مسیری مناسب برای ورزشکاران
۲ دوچرخه سوار در مسیر جاده به سرعت رکاب می‌زنند. یکی از آنان می‌گوید: این جاده بهترین مسیر برای رسیدن به قله «زو» و دوچرخه سواری است. به دلیل درختانی که در جاده کاشته اند هوا برای نفس کشیدن و دوچرخه سواری عالی است.
مرجانی، مدیر اداره کمربند فضای سبز شهرداری مشهد می‌گوید: تاکنون یک میلیون و ۲۰۰ هزار اصله نهال در کمربند سبز مشهد در وسعتی ۴ هزار هکتاری کاشته شده است. امسال نیز ۳۵۰ هکتار دیگر به محدوده درخت کاری شده اضافه
می‌شود.
مدیر اداره کمربند فضای سبز شهرداری مشهد، به این نکته نیز اشاره می‌کند که در طرح جامع کمربند سبز جنوبی مشهد مقرر شده در عرصه‌ای به وسعت ۱۹ هزار هکتار درخت کاری شود تا جنگلی «دست کاشت» و در دسترس، در اختیار شهروندان مشهدی قرار بگیرد.
او همراهی دستگاه‌ها و نهاد‌های مسئول را یکی از اصول راهبردی برای پیشرفت پروژه می‌داند و می‌گوید: بخشی از این اراضی در اختیار سازمان‌ها و ارگان‌های متعدد است. برخی از آنان نیز برای ادعای مالکیت خود اسنادی دارند، اما آنچه که اهمیت دارد این است که اگر این زمین‌ها برای درخت کاری در اختیار شهرداری قرار بگیرد، می‌توان یک گام بزرگ برای مشهدی‌ها و حتی زائران امام رضا (ع) برداشت. این محیط وقتی کامل درخت کاری شود، جدا از تولید اکسیژن و هوای پاک، می‌تواند تفرجگاهی در دسترس مردم مشهد باشد.
کمربندی برای جلوگیری از حاشیه نشینی
مرجانی در ادامه با اشاره به همکاری شورای حفظ حقوق بیت المال برای آزادسازی اراضی به منظور کاشت درخت می‌گوید: شورای حفظ حقوق بیت المال، حمایت قاطعی در آزادسازی اراضی به منظور کاشت درخت داشته است. حتی جلسات متعددی با نهاد‌های مسئول در این حوزه برگزار کرده که همین همراهی آنان، در توسعه کمربند سبز جنوبی مشهد نقش بسزایی داشته است.
او در ادامه بیان می‌کند: امیدواریم سایر دستگاه‌ها و نهاد‌های مسئول نیز به این باور برسند که این پروژه تنها در حوزه وظایف شهرداری مشهد نیست، ضمن اینکه اکنون در محدوده جنوبی مشهد با این مرز درخت کاری شده، توانسته ایم مانع ساخت وساز‌های غیرمجاز شویم.
ساخت وساز در دل کمربند جنوبی
مسیر دوم برای ورود ما به ارتفاعات جنوبی از انتهای بولوار سرافرازان است. در اینجا پروژه‌ای ساختمانی درحال ساخت است و در میسر تردد مردم به ارتفاعات مانع ایجاد کرده است. کارگران داخل پروژه درحال فعالیت هستند. روی نرده‌های اطراف پروژه تابلو «محدوده نظامی» نصب کرده اند. اهالی محل می‌گویند که این پروژه بیمارستانی است که چندسالی است درحال ساخت است، اما هنوز به پایان نرسیده است. پلاک زکریا یکی دیگر از بخش‌هایی است که گفته می‌شود در محدوده اجرایی کمربند سبز جنوبی قرار دارد. با وجود وسعت، متولی این اراضی حاضر به ارائه آن‌ها برای تکمیل پروژه کمربند سبز جنوبی مشهد نیست.