ابراهیمی- نجفی- در جهان امروز، انرژی‌ها نقش مهمی در زندگی ایفا می‌کنند. باوجود برداشته‌شدن گام‌های بلند فناوری به‌سوی انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر خورشید، باد و امواج، همچنان استفاده از انرژی‌های فسیلی در رده اول پرمصرف‌ترین و پرطرفدارترین انرژی‌ها در جهان قرار دارد. راندمان بیشتر و تنوع کاربری‌ها و محصولات جانبی که از چنین انرژی‌هایی می‌توان استخراج کرد، مهم‌ترین دلیل برتری آن‌هاست. اما این مزایا بدون هزینه نیستند. استفاده از انرژی‌های فسیلی و به‌عبارت دیگر، سوزاندن هرگونه سوخت فسیلی، مهمان ناخوانده‌ای به نام «منوکسیدکربن» را به‌دنبال دارد که سالانه جان صد‌ها هزار نفر را می‌گیرد. کاهش دمای مشهد بهانه خوبی است تا حواستان به رعایت نکات ایمنی در نصب وسایل گرمایشی باشد.
منابع آلودگی
برخلاف تصور عمومی، مسمومیت‌های ناشی از گازمونوکسید کربن، تنها براثر استنشاق گاز ناشی از ضعف اتصالات یا نصب‌نشدن دودکش‌های مناسب برای وسایل گرمایشی پیش نمی‌آید. آتش‌سوزی در جنگل‌هایی که ممکن است کیلومتر‌ها از محل سکونت شما فاصله داشته باشد، اگزوز خودرو شخصی، تاکسی یا اتوبوسی که با آن روزانه به محل کار می‌روید و حتی سیگاری که همشهری شما در پیاده‌رو دود می‌کند، می‌توانند همگی منبع انتشار این گاز باشند.
نکات کلیدی برای نصب وسایل گازسوز
وسایل گرمایشی هر‌ساله با کاهش دما و سرد شدن هوا مورد‌استفاده قرار می‌گیرند. البته در همین ایام است که بی توجهی به مسائل ایمنی باعث بروز حوادث ناشی از گازگرفتگی می‌شود. توصیه می‌کنیم برای پیشگیری از حوادث جبران‌ناپذیر، خواندن این چند خط را از دست ندهید.
اگر از وسایل شعله‌دار (انواع بخاری گازی، نفتی، شومینه، آبگرمکن، پکیج و...) استفاده می‌کنیدحتما مسیر مناسبی را برای ورود اکسیژن و هوای تازه به محیط در‌نظر بگیرید.
بهترین نشانه برای کارکرد صحیح دودکش‌ها این است که بدنه آن‌ها همواره باید داغ باشد. سرد بودن دودکش بخاری، زمانی که روشن است و همچنین زرد و نارنجی بودن شعله بخاری، از نشانه‌های تولید این گاز خطرناک است که باید بررسی شود.
از به‌کاربردن دودکش‌های مشترک برای دو یا چند وسیله خودداری کنید.
پکیج، مقدار زیادی اکسیژن مصرف می‌کند. پس بهتر است این وسیله در خارج از محیط منزل، مثلا در بالکن یا محلی که مستقیم به فضای آزاد راه دارد، نصب شود.
داخل خانه و برای وسایل گرمایشی و شعله‌دار، فقط از دودکش‌های ورق سفید گالوانیزه استفاده کنید. این دودکش‌ها مقاومت فیزیکی بیشتری دارند و به‌خوبی داخل هم چفت می‌شوند، اما دودکش‌های متفرقه مثل آلومینیومی، آکاردئونی، فنری و... این خاصیت را ندارند.
وجود دستگاه‌های هشدار‌دهنده گاز منوکسیدکربن در محیط تا‌حد بسیار زیادی می‌تواند به کاهش خطرات و حوادث ناشی از این گاز کمک کند.
از حداقل زانویی در نصب دودکش‌های داخل منزل استفاده کنید.
قبل از نصب بخاری از باز‌بودن مسیر دودکش‌های داخل دیوار اطمینان پیدا کنید. به این منظور می‌توانید از سطح پشت‌بام، یک وزنه کوچک را با ریسمان به داخل دودکش بفرستید و اگر تا انتها پایین آمد، نشان‌دهنده باز بودن مسیر است.
گاهی مشاهده می‌شود که افراد، دهانه خروجی دودکش‌های روی دیوار را با موانعی کوچک می‌کنند که به‌اصطلاح، هوای گرم کمتری خارج شود؛ به یاد داشته باشید این عمل باعث انباشت گاز‌های خطرناک داخل دودکش و انتشار آن به داخل محل می‌شود.
از قرار دادن انتهای دودکش‌ها در سطل آب خودداری کنید. این گاز در آب حل نمی‌شود و تنها باعث مسدود شدن مسیر خروجی آن شده و گاز از‌طریق دیگر خارج و وارد فضای داخلی محیط می‌شود.
دودکش‌های داخل دیوار از جنس سیمانی هستند و باید تا انتها بالا رفته و از سطح بام نیز ۸۰سانتی‌متر بالاتر آمده باشند و در انتها کلاهک H نصب شود.
بهترین وضعیت برای نصب دودکش‌ها، حالت عمود یا قائم است که در این حالت، آلاینده‌ها به سهولت خارج می‌شوند و هرچه شیب دودکش پایین‌تر رود، خروج آلاینده‌ها سخت‌تر خواهد شد. به یاد داشته باشید که شیب منفی به‌هیچ‌عنوان مورد تأیید نیست و در‌این‌صورت آلاینده‌ها به داخل محیط نفوذ خواهند کرد.
از قرار‌دادن انتهای دودکش‌ها در فضای درز انقطاع ساختمان خودداری کنید. این گاز به‌سادگی از ترک‌ها و شکستگی‌های روی دیوار حتی در واحد‌های دیگر وارد منزل می‌شود.
قربانیان به روایت آمار
براساس آمار‌های اعلامی مراکز مختلف درمانی و ایمنی در سراسر جهان به‌طور معمول با شروع فصل سرما و استفاده از وسایل گرمایشی، تعداد مرگ‌ومیر‌های ناشی از خفگی براثر استنشاق منوکسیدکربن افزایش می‌یابد.
در ایالات متحده
۴۳۰ نفر فوتی
۵۰۰۰۰
بیش‌از ۵۰ هزار آمریکایی دیگر نیز به‌دلیل مسمومیت ناشی از
آن به خدمات درمانی اورژانسی نیاز پیدا می‌کنند
اتحادیه اروپا
۲/۲ مرگ‌ومیر
براثر گاز CO به‌ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ۲/۲ نفر است
درحالی‌که این نرخ برای مرگ‌ومیر ناشی از ایدز ۲ و سرطان پوست ۱ /۲ به ثبت رسیده است.
آگاهی؛ رمز ایمنی
سازمان‌های ایمنی و درمانی معتقدند رهایی از منوکسیدکربن تنها با ارتقای استاندارد‌ها امکان‌پذیر نیست. قاتل خاموش در گوشه‌و‌کنار شهر‌ها و روستا‌ها ما را تعقیب می‌کند و تقریبا می‌توان گفت نمی‌توان از آن درامان ماند. براساس یک پیمایش دانشگاهی درباره میزان آگاهی عمومی از عوامل و مسمومیت‌های ناشی از منوکسیدکربن در آمریکا، ۶۶درصد از پاسخ‌گویان قادر به تشخیص علائم اولیه مسمومیت با گاز کربن (سردرد، حالت تهوع یا گیجی) نبودند. ۹۴درصد از مالکان منازل مسکونی از انتشار گاز کربن از‌طریق اجاق گاز آشپزخانه اطلاع داشتند، اما ۵۴درصد از آن‌ها اقدامی برای بررسی‌های ایمنی سالیانه وسایل گازسوز انجام نمی‌دادند. در‌میان پاسخ‌گویان اطلاعی درباره منابع ایجاد منوکسیدکربن در منزل به‌جز اجاق گاز و بخاری و آبگرمکن وجود ندارد و حتی ۲۵درصد از پاسخ‌گویان نمی‌دانستند که شومینه نیز می‌تواند منبع ایجاد گاز‌های مسمومیت‌زا باشد. استفاده از تجهیزات اعلام حریق و سنسور‌های گاز منوکسیدکربن سؤال دیگر این پیمایش بود که ۳۴درصد از پاسخ‌گویان حتی نمی‌دانستند که آیا در محل سکونت آن‌ها چنین تجهیزاتی وجود دارد یا خیر!
روایت مرگ تدریجی یک زندگی
باتوجه‌به شرایط فیزیکی و آمادگی بدنی افراد، واکنش‌های آنان به مسمومیت ناشی از منوکسید متفاوت است. اما به‌طورکلی می‌توان گفت علائم سردرد و سرگیجه پس‌از ۶ تا ۸ساعت استنشاق منوکسید با غلظت ۳۵ppm رخ می‌دهد. در مقادیر بیشتر از ۷۰ppm علائم نمایان‌تر می‌شوند، تا‌حدی‌که اگر میزان غلظت تا ۲۰۰واحد افزایش پیدا کند، در ۲ ساعت موجب سردرد در ناحیه پیشانی و از‌دست‌دادن قدرت تمرکز و تصمیم‌گیری می‌شود. استنشاق ۸۰۰ppm منوکسید پس‌از ۴۵دقیقه موجب خواب‌آلودگی و حالت تهوع می‌شود و پس‌از ۲ساعت بدن کاملا بی‌حس می‌شود. افزایش میزان منوکسیدکربن در محیط از ۱۰۰۰واحد و بیشتر از آن در کمتر از ۲ساعت می‌تواند مسموم را راهی غسالخانه کند.
به گزارش روابط عمومی سازمان آتش نشانی شهرداری مشهد در بازه زمانی یک مهر ۱۳۹۷ تا ۳۱ شهریور امسال ۱۵۴ عملیات با موضوع گاز گرفتگی انجام شده است