سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز؛ آیین تحلیف اعضای ششمین دوره شورای اسلامی مشهد چهاردهم مرداد ۱۴۰۰ برگزار شد و نخستین جلسه آن در پارلمان شهری با شعار «مشهدالرضا (ع) جهان شهر برکت و کرامت» رسمیت یافت. با سوگندنامه‌ای که اعضای این دوره از شورای اسلامی شهر در حضور مدیران و تعدادی از خانواده شهدا خواندند، متعهد به حفظ امانت، انجام وظایف و خدمت به مردم شدند. اکنون، پانزده عضو شورای اسلامی شهر برای چهار سال آینده، مدیریت امور شهری این کلان شهر را برعهده گرفته اند.
از جمله اقداماتی که نمایندگان در شورای شهر پس از دریافت رأی اعتماد مردم، در بخش فرهنگی انجام می‌دهند می‌توان به «برنامه ریزی درباره مشارکت مردم در انجام خدمات اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی»، «بررسی و شناخت کمبود ها، نیاز‌ها و نارسایی‌های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی و رفاهی حوزه انتخابیه و تهیه طرح‌ها و پیشنهاد‌های اصلاحی و راه حل‌های کاربردی برای آن ها» و همچنین «اقدام درباره تشکیل انجمن‌ها و نهاد‌های اجتماعی» اشاره کرد.
در این میان، اهالی فرهنگ و ادب و هنر از شورای اسلامی شهر انتظار دارند اهداف برزمین مانده، محقق شود. ازجمله؛ پروژه پردیس تئاتر شهر به بهره برداری برسد. در سال‌ها و دوره‌های گذشته، فرهنگ سرا‌های مختلفی در مشهد ساخته شده است و شهرداری کوشیده تا با ورود به عرصه فرهنگ و ساخت چنین مکان‌های مفیدی به بخشی از خواسته مردم در حوزه فرهنگ پاسخ دهد، اما با توجه به فراگیری بیماری کرونا، بهبود اوضاع فرهنگ در جامعه کلان شهر مشهد نیاز‌های جدیدی دارد که اهالی هنر و تئاتر در این گزارش درباره آن‌ها سخن گفته اند.
شورای شهر که نمادی از مشارکت مردم در اداره شهر است با مشارکت دادن مردم، می‌تواند زمینه رشد و شکوفایی شهر را فراهم کند. البته در نظر گرفتن امکانات و بودجه برای کار‌های فرهنگی و اجتماعی نیز مهم است. آنچه در این گزارش می‌خوانید، بخش دوم سلسله گزارش‌هایی است که در گفتگو با جمعی از اصحاب فرهنگ و هنر و ادیبان این شهر تهیه شده و اهالی فرهنگ و هنر مشهد الرضا (ع) به ارائه دیدگاه‌ها و راهکار‌هایی برای شکوفایی فرهنگی کلان شهر مشهد پرداخته اند.
به گفته مجید عسکری، رئیس حوزه هنری خراسان رضوی، اگر شورای شهر بتواند با تعاریف نقش‌های جدید و رویدادی برای دیگر نهاد‌های همکار در استان ازجمله حوزه هنری، اداره کل کتابخانه‌های عمومی، اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، مدیریت هماهنگ فرهنگی هنری در شهر را رقم بزند شاهد انسجام بیشتری در فعالیت‌های فرهنگی شهر خواهیم بود. او مطالبه اش از اعضای شورای اسلامی شهر را با دو سرفصل بیان می‌کند.
یک؛ اینکه شورا نهاد‌های فرهنگی هنری شهر را با توجه به نیاز‌هایی که دارند به تفاهم‌های مشترکی برساند و دوم؛ با شکل دهی انجمن‌های هنری در زیرمجموعه این نهادها، سعی کند در تشکل‌های بزرگ انسجام ایجاد کند. رئیس حوزه هنری استان می‌گوید: حجم وظایف و مسئولیت‌های شهرداری زیاد است، اما از طرفی می‌تواند در عرصه‌های گوناگون ورود پیدا کند. باید به نهاد‌های عمومی شهر که تخصصی هستند اعتماد و از تصدیگری جلوگیری کند. این موضوع به مدیریت یکپارچه فرهنگی هنری و هماهنگی شهر نیز کمک می‌کند.
به باور مجید عسکری، شهرداری با توجه به اینکه فضای شهری و امکانات درخوری را در اختیار دارد می‌تواند گلوگاهی برای ارتباط هنرمندان با شهروندان باشد. او اضافه می‌کند: ساخت نماد‌های نوروزی و به کار گرفتن ایده‌های هنرمندان تجسمی خوب است، اما به نظرم شورای اسلامی شهر باید برای ارتباط دیگر عرصه‌های هنری با مخاطبانش برنامه ریزی داشته باشد. برای نمونه ایجاد راسته‌ها یا بازار‌های هنری خلاق و نوآور مانند گذر فرهنگی گلستان را می‌تواند افزایش دهد. نکته دیگر فراخوان هاست.
یک نگاه این است؛ فراخوان‌ها و ارتباط با هنرمندان در راستای رفع نیاز شهر باشد، اما از یک منظر دیگر می‌توانیم به فراخوان‌ها نگاه کنیم و آن اینکه ارتباط هنرمندان با شهرداری می‌تواند تبدیل به رویداد‌هایی شود که منجر به انسجام بخشی و ارتباط قوی شود. به عنوان مثال نوع رویداد‌هایی که شهرداری در آمفی تئاتر‌ها و سالن‌های سینمایی برگزار می‌کند می‌تواند علاوه بر اینکه منجر به تولید تئاتر و فیلم شود، نقطه آغازی برای شکل گیری نشست‌های تخصصی فعالان عرصه سینمایی نیز باشد.
رئیس حوزه هنری استان، با اشاره به شعار اعضای این دوره از شورای اسلامی شهر، «جهان شهر برکت و کرامت» بیان می‌کند: بهترین عرصه تبدیل مشهد به جهان شهر، ایجاد بستری برای شکل گیری صنایع فرهنگی جهان است و شهرداری با ایجاد زیرساخت‌هایی برای تولیدات فرهنگی در سطح بین المللی -در قالب محصول و آثار- باید بتواند مرحله جدیدی از ارتباط با فضای‌های جهانی را ایجاد کند. وی این نکته را نیز یادآوری می‌کند که عادت دادن هنرمندان و فعالان فرهنگی شهر برای ارتباط با مخاطب جهانی نیاز به برنامه ریزی دارد.
سعید تشکری، نویسنده و رمان نویس اهل خراسان می‌گوید: به خاطر دارم درباره تأسیس خانه ادبیات داستانی، نشست رودررویی با شهردار سابق و دو تن از اعضای شورای اسلامی شهر داشتیم. در آنجا خطاب به هم صنفانم گفتم ما نباید در این جلسه صحبت کنیم، زیرا انتظار داریم آقای شهردار با درد اهالی ادبیات آشنا باشد. درخواست جدی ما -همان مطالباتی که در دوره‌های گذشته نیز بیان کردیم- از مدیران شهری تأسیس خانه ادبیات داستانی بود که متأسفانه تا این لحظه برای راه اندازی آن کاری نشده است. بنده مطرح کردم می‌توان موزه ملک را که غرفه هایش در بیشتر زمان‌ها بدون برنامه و بلاتکلیف است به خانه ادبیات داستانی اختصاص داد. هزینه‌ای هم برای شهرداری ندارد، زیرا خود نویسندگان مشهد می‌توانند به آنجا کتاب اهدا و کتابخانه‌ای غنی در آنجا ایجاد کنند.
او با انتقاد از شعار‌هایی که در ادوار گذشته برای شهرمشهد مطرح می‌شود، می‌گوید: هیچ کدام از این‌ها در عمل در دوره‌های گذشته شورای اسلامی شهر اتفاق نیفتاده است. چرا مشهد باغ موزه کتاب ندارد. شهرداری باید در این راه تلاش کند. همیشه فکر می‌کنم جای فرهنگ سرای ادبیات در مشهد خالی است و می‌توان فرهنگ سرای بهشت را به این موضوع اختصاص داد. شما در نظر بگیرید اگر قرار باشد نویسنده‌ای از شهری دیگر به مشهد بیاید و بخواهد با اهالی این حوزه دیدار داشته باشد، چنین جایی نداریم.
به گفته این نویسنده که در آثارش توجه درخوری به مشهد داشته است: تا وقتی مدیران فرهنگی کتاب نخوانند هیچ اتفاق مثبتی برای اهالی فرهنگ نمی‌افتد، زیرا کسی اهالی ادب را نمی‌شناسد. او می‌گوید: اصلی‌ترین کاری که می‌شود انجام داد این است ما را بشناسند. در این وضعیت باید فرهنگ سرای ادبیات داستانی به اهالی ادبیات داستانی واگذار شود.
تشکری به تولید محتوا‌هایی که در سال‌های گذشته از سوی شورای اسلامی شهر شده انتقاد دارد. او بیان می‌کند: از دو دوره گذشته فقط کتاب‌هایی به چاپ رسیده که مربوط به اعضای شورای شهر است. یقین دارم کتاب «گروه‌های مهاجر به مشهد از صفویه تا کنون» که در اواخر سال ۱۳۹۲ از سوی مرکز پژوهش‌های شورای اسلامی مشهد در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه منتشر شد از نظر یک نویسنده نگذشته است. اگر یک نویسنده این کتاب را ارزیابی می‌کرد، کیفیتش این چنین نبود. دیگر درخواست این چهره ادبی مشهد استمرار رویداد جایزه ادبی مشهد است: همه شهر‌ها از جمله بوشهر و اصفهان رویداد جایزه ادبی دارند. خوشبختانه سال گذشته این رویداد در مشهد نیز برگزار شد. این رویداد باید ادامه دار باشد تا مشهد به برند (نشان) داستانی دست یابد.
مصطفی مومی وند، از گرافیست‌های باسابقه این شهر، بر این باور است ما مرتب چرخ را از نو اختراع می‌کنیم. او می‌گوید: تا دلتان بخواهد در ۱۰ سال گذشته شعار و عناوین مختلف برای شهر داشته ایم؛ «مشهد شهر بهشت»، «مشهد، شهر هوشمند» و .... بالأخره برند شهر مشهد قرار است چه باشد؟ عنوان و نشانی که دائم تغییر کند فایده‌ای ندارد. متأسفانه در هر دوره ای، عده‌ای که می‌آیند و بر صندلی‌های پارلمان شهری تکیه می‌دهند چرخ را از نو اختراع می‌کنند.
او بیان می‌کند:، اما شعار «جهان شهر برکت و کرامت» می‌تواند مؤثر باشد در صورتی که راهبرد بلندمدت در مشهد، داشته باشیم. دست کم در حوزه فرهنگ این طور باشد که بگوییم مشهد در این زمینه سرآمد است و اعضای جدید در دوره‌های بعد حق ندارند آن برند را تخریب کنند و چیزی از نو بسازند.
او بیان می‌کند: به نظرم شهر نیاز به پیرایش و بازنگری دارد، زیرا زیبایی بصری شهر آشفته است. در بعضی از شهر‌هایی که در جهان صاحب نام و نشان هستند شما می‌توانید در خیابان هم عکس یادگاری بگیرید، اما در اینجا نمی‌توانید پس زمینه زیبایی برای ثبت یک عکس داشته باشید. پاک سازی شهر، کاری تخصصی است و باید در این زمینه از هنرمندان، معماران و پژوهشگران کمک گرفته شود. در ضمن این کار همیشه هزینه بر نیست، زیرا به دلیل برگشت ضایعات و آزاد شدن مبالغی، درآمدزا هم است.
اما پیشنهاد مومی وند زیرساختی فکر کردن و عمل به آن است و بیان می‌کند: کسی نیست از مجریان پروژه‌های اجرا شده بپرسد چقدر به هدف نزدیک شدید و تا چه اندازه کار شما اثربخشی داشت. همچنین هیچ وقت اثربخشی کار‌ها گزارش نمی‌شود که مردم ببینند آن رویداد فرهنگی که رقم خورد چه تأثیراتی داشت. فقط جنبه رسانه‌ای دارد. از این روست که می‌گویم متولیان شهر باید زیرساختی فکر کنند نه گزارشی.
لاله خرازیان، هنرمند فعال در حوزه هنرهای تجسمی، به نشست اهالی هنر با مجید‌طهوریان عسگری منتخب مردم مشهد در دوره ششم شورای اسلامی اشاره می‌کند و به بیان برخی از تقاضای هنرمندان که در این نشست مطرح شده، می‌پردازد: حرف اول و آخر هنرمندان داشتن یک مکان مشخص است، در حقیقت اکنون جایی وجود ندارد که هنرمندان بتوانند فعالیت کنند، مجتمع امام‌رضا (ع) را که از هنرمندان گرفته اند و خانه هنرمندان هم اداری شده و جایی نیست که هنرمندان بخواهد آنجا فعالیتشان را پیگیری کنند.
او همچنین بیان می‌کند: از دیگر نکات مطرح شده در این نشست امیدآفرین این بود که فعالیت‌های هنری شهرانحصاری نشود، هنرمندان درخواست کردند که اگر فراخوانی منتشر می‌شود حقیقی باشد. همچنین در زمینه قرارداد‌ها و پروژه‌های هنری هم شفاف سازی شود.
به گفته این هنرمند، توجه نکردن شهرداری در ادوار گذشته به خود هنرمندان مشهد و اینکه در برگزاری رویداد‌های مختلف به سراغ هنرمندان شهر‌های دیگر می‌روند از دیگر گله‌های بیان شده در این نشست بوده است.
او تأکید می‌کند: به نظر من رفع مشکل نداشتن مکان هنرمندان باید در اولویت قرار گیرد. طرح‌های بسیاری وجود داردکه می‌تواند هنرمندان را فعال کند، اما ابتدا باید جایی درنظر گرفته شود تا بعد بتوان آن‌ها را اجرایی کرد.
محمد جهانپا، بازیگر و کارگردان تئاتر در مشهد با اشاره به وعده شکل گیری سالن‌های جدید نمایش در مجموعه در حال ساخت پردیس تئاتر مشهد می‌گوید: آقای شهردار سابق در فضای مجازی از اینکه پردیس تئاتر در دوره مدیریت او به بهره برداری نرسید خبر داد. در همین باره یکی از خواسته‌های ما این است که اعضای دوره ششم شورای اسلامی شهر تضمین کنند این پروژه را به نتیجه می‌رسانند، زیرا یکی از کاستی‌های اهالی تئاتر نبود محل مناسب برای اجرای نمایش است.
او می‌گوید: حدود دو سال است تئاتر شهر مشهد به معنای واقعی تعطیل شده است و ما فقط با ظرفیت پردیس تئاتر مستقل در مشهد تئاتر می‌بینیم. از سویی حوزه هنری همچنان تعطیل است و هیچ اجرای نمایشی در آن شکل نگرفته و نمی‌دانیم می‌خواهند چه کار کنند. در نتیجه آماده شدن پردیس تئاتر شهر جدید می‌تواند به رونق تئاتر مشهد کمک کند.
محمد جهانپا، درباره اهمیت استفاده از ظرفیت کنونی فرهنگ سرا‌ها برای اجرای نمایش می‌گوید: باید به فکر مُسَکن‌های کوتاه مدت هم باشیم. فرهنگ سرا‌ها به ویژه فرهنگ سرا‌های ترافیک و غدیر و کودک و آینده (پاتوقی برای تئاتر کودک و نوجوان) می‌توانند به بدنه نمایشی شهر افزوده شوند و با تغییر در سالن هایشان، مثل گسترش فضا و افزودن امکانات نوری، ظرفیتی برای کمک رسانی موقت شوند.
نکته دیگر، توجه به اجرای نمایش‌های محیطی است؛ از نمایش‌های محیطی نباید غافل شویم، زیرا در فرهنگ شهروندی تأثیرگذار هستند. همه تئاتر، نمایش‌هایی نیست که روی صحنه اجرا می‌شود.
در کشور‌های مختلف از تئاتر قانون گذار یا تئاتر شورایی که یکی از گونه‌های تئاتر محیطی است به شدت استقبال می‌کنند.
می‌توانیم با هماهنگی شورای اسلامی شهر از محیط باز کوهسنگی و بوستان ها، ایستگاه‌های قطار شهری و پایانه‌های مسافربری برای تقویت این ژانر نمایشی استفاده و در حوزه‌های آموزشی، با شیوه‌های جذاب با مردم ارتباط برقرار کنیم. من امیدوارم که شورای شهر جدید که بر فرهنگ تأکید دارند، سخنان اهالی تئاتر شهر مشهد را بشنوند.