تکتم جاوید | شهرآرانیوز؛ باوجودی که واردات لوازم خانگی از سال۱۳۹۷ ممنوع شده است و دو شرکت کره‌ای نیز از سال۱۳۹۸ در ایران حضور ندارند، مرکز آمار از سهم بیش از ۳۶درصدی لوازم خانگی خارجی از بازار ایران در سال گذشته خبر داده است. باتوجه به اینکه حجم گردش مالی بازار لوازم خانگی در ایران سالیانه به طور متوسط ۶ تا ۷ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، با یک ضرب و تقسیم ساده می‌توان فهمید که چگونه هرساله مبالغ گزافی ارز از کشور برای واردات غیررسمی لوازم خانگی خارج می‌شود.
همین مسئله و دغدغه حمایت از تولید سبب شد در اوایل مهر به منظور حمایت از تولید داخلی اعلام شد واردات لوازم خانگی کره‌ای به ایران ممنوع است. البته در همان زمان تاکید شد که ممنوعیت واردات لوازم خانگی به منزله صدور چک سفیدامضا برای تولیدکنندگان نیست و آن‌ها متعهد شدند که در قبال این کار، کیفیت تولیدات خود را افزایش دهند. باتوجه به اینکه بیش از دو ماه از آن موضوع می‌گذرد، سری به بازار لوازم خانگی در مشهد زدیم و بررسی کردیم که تولیدکنندگان داخلی تا چه اندازه به قول خود پایبند بوده اند.
هرکدام از ما در خانه خود هر دو نوعش را استفاده می‌کنیم؛ لوازم خانگی وارداتی و داخلی. گاهی پولمان به جنس خارجی نرسیده است و گاهی به توصیه این و آن کالای ایرانی خریده ایم. با هر انگیزه‌ای که این کار را کرده باشیم، از آنچه خریده ایم، توقع کیفیت داریم، اما تجربه خیلی‌ها متفاوت است.
سحر ۲۱ سال خانه داری اش را با همان لباسشویی خارجی جهیزیه گذراند، اما سال گذشته که این وسیله خراب شد، تصمیم گرفت هزینه تعمیر را به یک لباسشویی جدید بدهد. اتفاقا به دلیل افزایش شدید قیمت‌ها راهی هم جز خریدن نوع ایرانی آن نداشت. خودش توضیح می‌دهد: لباسشویی ایرانی را به مبلغ ۱۰ میلیون تومان خریدم، اما از کیفیتش راضی نیستم. هنگام شست وشو صدای زیادی دارد و آبکشی اش هم خوب نیست.
نوید انصاری را در یک فروشگاه لوازم صوتی و تصویری در خیابان سعدی می‌بینم. او با وجود تجربه تلخ، دیدگاه منصفانه تری دارد: «مدتی پیش یک تلویزیون برند ایرانی با فناوری روز خریدم، اما سیستم اندرویدش فعال نمی‌شد. پرس وجو که کردم، گفتند همه تلویزیون‌های این برند همین طور هستند و باید با آن کنار بیایید، درحالی که دیگر اجناس ایرانی که خریدم، مشکلی ندارند. درواقع بعضی برند‌های ایرانی جنس خوب و باکیفیت تولید می‌کنند، اما قربانی برند‌های بی کیفیت می‌شوند.»
راضیه شهروند دیگری است که موضع منفی در مقابل کالای ایرانی ندارد و به گفته خودش از چند برند خوب ایرانی مثل یخچال و لوازم برقی استفاده می‌کند و درباره کیفیت آن‌ها می‌گوید: تابه حال مشکلی در این کالا‌ها ندیده ام. هربار هم که سوالی داشتم، خدمات پس از فروش پاسخ گویی کردند. نمی‌دانم بقیه برند‌ها هم همین طور هستند یا نه، اما بازار لوازم خانگی آن قدر وسیع و متنوع است که نمی‌شود با یک کالا درباره اش قضاوت کرد.
وی تجربه برادرش را هم از خرید لوازم خانگی ایرانی این طور شرح می‌دهد: برادرم در یک سازمان دولتی شاغل است و سال‌ها در منطقه چابهار خدمت می‌کرد. پنج سال پیش که می‌خواست به مشهد برگردد، یک یخچال خارجی بدون ضمانت نامه و با قیمت کم خرید، ولی آن قدر برای تعمیراتش هزینه کرد که از مبلغ اصلی گران‌تر شد. درنهایت هم مجبور شد یک یخچال ایرانی بخرد که از آن راضی است.
مشاهده خبرنگار شهرآرا نشان می‌دهد که در دو ماه اخیر برخی برند‌های لوازم خانگی تولید داخل، گام‌هایی را برای ارتقای کیفیت و جذب مشتریان برداشته اند، با این حال برخی دیگر از برند‌ها نه تنها اقدامی برای بهبود کیفیت خود انجام نداده اند، بلکه به بهانه افزایش هزینه ها، قیمت محصولات خود را بدون تغییر در کیفیت، افزایش داده اند.
به عنوان نمونه نمایندگی یکی از برند‌های ایرانی عرضه کننده ماشین لباسشویی مدت زمان تضمین موتور محصول عرضه شده خود را تا ۱۰ سال افزایش داده است. همچنین به مدت دو سال، محصول خود را گارانتی کرده است. یکی از فروشندگان لوازم خانگی به شهرآرا می‌گوید که سروصدای زیاد ماشین لباسشویی، یکی از ایراد‌های برخی برند‌های داخلی است. حالا گویا برخی از آن‌ها سعی کرده اند این مشکل را برطرف کنند؛ هرچند برخی برند‌ها همچنان روال گذشته خود را ادامه می‌دهند.
متصدی یکی از فروشگاه‌ها می‌گوید که هرچند سعی شده است کیفیت یخچال و فریزر ایرانی بهبود پیدا کند، در زمینه خرید یخچال ساید بای ساید مشتریان ترجیح می‌دهند احتیاط بیشتری به خرج بدهند. نگرانی از کیفیت قطعات و نیاز به تعمیر سریع، جزو نگرانی‌های خریداران است. اما همین فروشنده تاکید می‌کند که کیفیت محصولات ساید بای ساید ایرانی بهتر از محصولات قلابی خارجی در بازار است که شهروندان آن‌ها را با تصور محصول اصلی خریداری می‌کنند.
در حوزه جاروبرقی هم یکی از فروشندگان می‌گوید که تولیدات داخلی در مقایسه با خارجی‌ها قدرت مکش خوبی دارد، اما متاسفانه برخی تولیدکنندگان با وارد کردن موتور‌های بی کیفیت چینی، سبب شده اند دیدگاه مشتری‌ها درباره کالای داخلی منفی شود، از این رو باید با چنین تولیدکنندگانی برخورد شود. اجاق گاز‌های فردار ازجمله کالا‌هایی است که به گفته فروشنده ها، تولیدکنندگان داخلی سعی کرده اند کیفیت آن را بهتر کنند؛ به عنوان نمونه یکی از برند‌های معروف، تغییراتی در سیستم روشن شدن گاز‌های فردار خود اعمال کرده است.
رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی حمایت از تولید داخلی و توجه به افزایش کیفیت را هم زمان با هم ضروری بیان می‌کند و می‌گوید: با انحصار نه تنها کیفیت رشد نمی‌کند، بلکه به شدت افت خواهد کرد و این نتیجه از بین رفتن روحیه رقابت است که در بسیاری ازتولیدات همچون خودرو آن را مشاهده می‌کنید.
حسن حسینی همچنین دیدگاه برخی تولیدکنندگان را در کاهش کیفیت تولیدات داخلی موثر می‌داند.
او می‌گوید: در بسیاری مواقع دلسوزی حاکمیت برای ما بیشتر از دلسوزی ما برای خودمان است. در هر کشور دیگری چنین حمایتی از صنایع داخلی بشود، تولیدکنندگان برای ارتقای کیفیت محصولات خود، کار‌های زیادی می‌کنند، اما می‌بینید که در اینجا برخی تولیدکنندگان وقتی بازار را به دست می‌گیرند، برای بهبود کیفیت، تلاش نمی‌کنند: «در مواقعی دیده می‌شود که کیفیت دو محصول از یک برند با هم بسیار متفاوت است.» وی در توضیح این جمله می‌گوید: وقتی برخی برند‌های داخلی را می‌خرید، اعتماد صددرصدی ندارید که محصول خریداری شده، دقیقا همان نوشته روی بروشور باشد. این رفتار برخی تولیدکنندگان به تولید ملی ضربه می‌زند و باید این گونه رفتار‌ها اصلاح شود.
حسینی علت گران بودن کالا‌های داخلی را استفاده از قطعات وارداتی می‌داند و اضافه می‌کند: به هرحال بخشی از هر وسیله تولید داخل هم خارجی است و تولیدکننده‌ای که مجبور به استفاده از ارز آزاد است، ناگزیر به گران کردن محصول خود خواهد بود. البته عوامل فراوان دیگری هم بر گرانی محصولات داخلی اثر می‌گذارد؛ همچون دستگاه‌های نظارتی که وجود دارند اما موثر نیستند.
کیفیت و ارائه خدمات پس از فروش، از گلایه‌های پرشمار مشتریان کالا‌های ایرانی است، اما رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی مشهد تولیدات داخلی را باکیفیت و درحد صادرات می‌داند. غلامرضا رزقیان تاکید می‌کند: کیفیت محصولات داخلی بسیار خوب و دارای استاندارد است که در زمان ممنوعیت ورود محصولات خارجی، مشتریان را راضی نگه داشته است. اگر امکان صادرات فراهم شود، کشور‌های آسیای میانه همچون افغانستان، پاکستان و ترکمنستان خریدار تولیدات ما هستند.
وی مزیت عرضه لوازم خانگی داخلی را اشتغال زایی و استفاده از توانمندی‌های ایرانی ذکر می‌کند، اما تأثیر ورود کالا‌های خارجی را نیز انکار نمی‌کند: اصل این است که از تولیدات داخلی حمایت کنیم و مصرف کالای ایرانی را ترویج دهیم. درعین حال چنانچه زمینه واردات محصولات خارجی فراهم شود، باعث افزایش رقابت و کیفیت خواهد شد.
«رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی مشهد، قیمت گزاف محصولات داخلی را توجیه پذیر می‌داند و می‌افزاید: همکاران تولیدکننده، گران نمی‌فروشند و همه این قیمت‌ها با مجوز سازمان صنعت ومعدن است، اما افزایش قیمت مواداولیه، پتروشیمی، آهن آلات و ورق، ارتباط مستقیمی با افزایش قیمت تمام شده محصول دارد. تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی کارخانه‌ها نیز بسیار مهم است.
رزقیان شکایت از کالا‌های بی کیفیت را به دلیل غیرمعتبر بودن کالا می‌داند و می‌گوید: تولیدکننده‌ها مسئولیت ایراد در کالای خود را می‌پذیرند، اما بخشی از لوازم خانگی موجود در بازار یا چینی است یا از مبادی ورودی اصلی وارد نشده است و ضمانت نامه معتبر ندارد و مورد تایید اتحادیه نیست.